31/12/2020
Ngày 30/12/2020, tại Hà Nội, Bộ NN&PTNT tổ chức Hội nghị sơ kết 2 năm thực hiện các Đề án thí điểm xây dựng huyện nông thôn mới (NTM) kiểu mẫu. Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT, Phó Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng NTM giai đoạn 2016 - 2020 Nguyễn Xuân Cường chủ trì Hội nghị.
Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về lựa chọn Nam Đàn (tỉnh Nghệ An), Hải Hậu (tỉnh Nam Định), Đơn Dương (tỉnh Lâm Đồng) và Xuân Lộc (tỉnh Đồng Nai) là các huyện chỉ đạo thí điểm xây dựng mô hình huyện NTM kiểu mẫu, làm cơ sở để tổng kết, đánh giá, đề xuất tiêu chí huyện NTM kiểu mẫu, trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, ban hành vào năm 2020, Bộ NN&PTNT đã chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành liên quan, UBND 4 tỉnh (Nghệ An, Nam Định, Lâm Đồng, Đồng Nai) và 4 huyện (Nam Đàn, Hải Hậu, Đơn Dương, Xuân Lộc) xây dựng Đề án thí điểm xây dựng huyện NTM kiểu mẫu. Trên cơ sở kết quả khảo sát, nghiên cứu, tư vấn hỗ trợ 4 huyện điểm xây dựng Đề án và tham vấn ý kiến các cơ quan liên quan ở Trung ương và địa phương, Bộ đã có Tờ trình trình Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Đề án thí điểm xây dựng huyện NTM kiểu mẫu của huyện Nam Đàn (là huyện chỉ đạo điểm của Trung ương). Đối với 3 huyện điểm còn lại, Bộ đã có văn bản đề nghị UBND các tỉnh Nam Định, Lâm Đồng, Đồng Nai hoàn thiện, phê duyệt Đề án thí điểm xây dựng huyện NTM kiểu mẫu của các huyện Hải Hậu, Đơn Dương, Xuân Lộc. Sau khi rà soát và thẩm định các nội dung liên quan, Đề án thí điểm xây dựng huyện NTM kiểu mẫu của 4 huyện điểm đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt trong quý I năm 2019 và đi vào triển khai thực hiện.
Quang cảnh Hội nghị
Kết quả sau 2 năm thực hiện các Đề án, huyện Nam Đàn có 4/23 xã đạt NTM nâng cao và 1 xã đạt NTM kiểu mẫu; Huyện Hải Hậu có 13/34 xã đạt NTM nâng cao và 3 xã đạt NTM kiểu mẫu; Huyện Đơn Dương có 4/8 xã đạt NTM nâng cao và 2 xã đạt NTM kiểu mẫu; Huyện Xuân Lộc có 9/14 xã đạt NTM nâng cao và 3 xã đạt NTM kiểu mẫu, là huyện duy nhất vượt mục tiêu về xã NTM nâng cao và đạt mục tiêu về xã NTM kiểu mẫu.
Về thực hiện các mục tiêu cấp huyện: Các huyện đã xây dựng và tự đề xuất được Bộ Tiêu chí về huyện NTM kiểu mẫu, gắn với điều kiện, đặc điểm nổi trội của từng địa phương, trong đó: Nam Đàn xây dựng NTM kiểu mẫu về “Phát triển văn hóa gắn với du lịch” theo Bộ Tiêu chí gồm 42 chỉ tiêu gắn với 5 Nhóm tiêu chí (Xây dựng cơ sở hạ tầng văn hóa, du lịch; Xây dựng con người và gia đình văn hóa; Xây dựng môi trường văn hóa; Phong trào văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao; Kết nối văn hóa và du lịch); Hải Hậu xây dựng NTM kiểu mẫu về “Sáng, Xanh, Sạch, Đẹp để phát triển bền vững” theo Bộ Tiêu chí gồm 14 chỉ tiêu gắn với 3 Nhóm tiêu chí (“Sáng”: Có hạ tầng nông thôn “Kiên cố, đồng bộ, kết nối”; “Xanh, Sạch”: Có cảnh quan, môi trường nông thôn “Xanh mát, sạch đẹp”; “Đẹp”: Có nếp sống văn minh, tiến bộ, giàu bản sắc truyền thống); Đơn Dương xây dựng NTM kiểu mẫu về “Nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao theo hướng thông minh” theo Bộ tiêu chí gồm 29 chỉ tiêu gắn với 5 Nhóm tiêu chí (Quy mô sản xuất; Kết cấu hạ tầng; Tổ chức sản xuất và liên kết tiêu thụ sản phẩm; Ứng dụng Ccông nghệ cao theo hướng thông minh; Hiệu quả và bền vững); Xuân Lộc xây dựng NTM kiểu mẫu về “Phát triển sản xuất hàng hóa nông nghiệp bền vững” theo Bộ Tiêu chí gồm 29 chỉ tiêu gắn với 6 Nhóm tiêu chí (Quy mô; Kết cấu hạ tầng; Tổ chức sản xuất và liên kết tiêu thụ sản phẩm; Ứng dụng khoa học công nghệ; Hiệu quả và bền vững; Xây dựng mô hình kiểu mẫu). Đến nay, sau 2 năm triển khai, huyện Nam Đàn đã đạt 29/42 chỉ tiêu (chiếm 69%), Xuân Lộc đạt 19/29 chỉ tiêu (chiếm 65,5%), Hải Hậu đạt 06/14 chỉ tiêu (chiếm 42,9%) và Đơn Dương đạt 10/29 tiêu chí (chiếm 34,5%).
Đối với các nội dung của lĩnh vực kiểu mẫu: Huyện Nam Đàn đã hình thành được một số mô hình du lịch cộng đồng, du lịch trải nghiệm nông thôn; Ban hành Bộ quy tắc ứng xử nơi công cộng trên địa bàn huyện Nam Đàn; tổ chức liên hoan tiếng hát làng Sen, các câu lạc bộ dân ca Ví, Giặm, gắn với mô hình trải nghiệm di sản văn hoá phi vật thể của địa phương... Huyện Hải Hậu đã xây dựng được 4 tuyến đường kiểu mẫu cấp huyện, 27 mô hình tuyến đường kiểu mẫu khu trung tâm cấp xã và 133/546 xóm, tổ dân phố hoàn thành xây dựng tuyến đường kiểu mẫu cấp thôn. Xây dựng các mô hình NTM kiểu mẫu “Sáng, Xanh, Xạch, Đẹp” từ hộ gia đình cho đến cấp thôn, xã; 11 mô hình vườn hoa mẫu, 51 đơn vị cấp xóm triển khai mô hình phân loại rác thải tại nguồn. Huyện Xuân Lộc đã hình thành một số vùng sản xuất nông nghiệp tập trung qui mô lớn với các nhóm sản phẩm chủ lực của địa phương (trái cây, rau và chăn nuôi). Huyện Đơn Dương đã có 2 vùng nông nghiệp công nghệ cao được công nhận, gần 90% diện tích đất sản xuất rau, hoa và chăn nuôi bò sữa được ứng dụng công nghệ cao, xây dựng được 35 chuỗi liên kết tiêu thụ sản phẩm, 30% sản lượng nông sản trên địa bàn huyện được tiêu thụ thông qua hợp đồng.
Nhìn chung, các tỉnh đã tập trung xây dựng Đề án, gắn với Bộ Tiêu chí phù hợp tiềm năng, thế mạnh của từng địa phương, trong đó, xác định rõ 2 nhiệm vụ trọng tâm là nâng cao chất lượng các tiêu chí NTM ở cấp xã, cấp huyện và xây dựng huyện NTM kiểu mẫu. Cùng với đó, các huyện đã ban hành kế hoạch, lộ trình triển khai rõ ràng, gắn với các nhiệm vụ chính trị, đặc biệt là đưa vào Nghị quyết của Huyện ủy và Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện nhiệm kỳ 2020 - 2025. Ngoài ra, các huyện đã bước đầu hình thành được các mô hình cụ thể gắn với lĩnh vực kiểu mẫu như: Mô hình du lịch trải nghiệm, du lịch văn hóa ở huyện Nam Đàn; tuyến đường kiểu mẫu cấp thôn, xã, huyện của Hải Hậu; mô hình liên kết chuỗi giá trị gắn với sản xuất theo chứng nhận và vùng sản xuất tập trung ở Xuân Lộc; mô hình sản xuất ứng dụng công nghệ cao theo hướng thông minh ở huyện Đơn Dương... Tuy nhiên, do thời gian thực hiện ngắn nên 3/4 huyện (Nam Đàn, Hải Hậu, Đơn Dương) chưa hoàn thành được mục tiêu phấn đấu đến 2020 được phê duyệt; Các Bộ Tiêu chí huyện NTM kiểu mẫu do các địa phương đề xuất đã bao hàm được các định hướng về lĩnh vực kiểu mẫu, nhưng chủ yếu vẫn là nội dung nâng cao mức độ đạt chuẩn các tiêu chí đã sẵn có; chưa thực sự là các tiêu chí bao trùm, điển hình và nổi bật để hình thành nội dung tiêu biểu mang tính đột phá, kiểu mẫu. Đối với chỉ tiêu thể hiện nội hàm về lĩnh vực kiểu mẫu mới ở phạm vi cấp xã, chưa thể hiện ở liên xã hay cấp huyện. Ngoài ra, các mô hình còn mang tính đơn lẻ, chưa phổ biến, nhân rộng trên quy mô cấp huyện, chất lượng của các mô hình còn hạn chế, thiếu chiều sâu...
Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường nhấn mạnh, giai đoạn 2021 - 2025, đối với tất cả các huyện đã đạt chuẩn phải tiếp tục thực hiện nhiệm vụ xây dựng NTM nâng cao theo Bộ Tiêu chí giai đoạn 2021 - 2025. Riêng với 4 huyện thí điểm cần tập trung vào một số nhiệm vụ trọng tâm sau:
Huyện Nam Đàn: Cần tập trung hình thành và nâng cao chất lượng cơ cở hạ tầng về du lịch, gắn với bảo tồn và phát huy các di tích lịch sử - văn hóa, cách mạng; xây dựng môi trường và con người văn hóa nhằm khai thác hiệu quả các giá trị văn hóa, lịch sử và truyền thống cách mạng gắn với du lịch, nâng cao vai trò và sự tham gia của người dân để phát triển du lịch văn hóa và cộng đồng.
Huyện Hải Hậu: Cùng với tiếp tục nâng cao chất lượng cơ sở hạ tầng kết nối, đồng bộ; tập trung các giải pháp để xây dựng môi trường xanh - sạch theo hướng tăng cường sự chủ động và tham gia của người dân và cộng đồng, đảm bảo sự bền vững trong xây dựng NTM, bổ sung các nội dung của BVMT trong xây dựng NTM được qui định tại Luật BVMT năm 2020.
Huyện Đơn Dương: Tiếp tục hoàn thiện cơ sở hạ tầng sản xuất (giao thông nội đồng, thủy lợi cấp xã, hạ tầng về logistic…), tăng cường đầu tư đồng bộ diện tích sản xuất ứng dụng công nghệ cao theo hướng thông minh, nâng cao chất lượng các chuỗi liên kết gắn với vai trò của doanh nghiệp và Hợp tác xã để hình thành huyện sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao theo hướng thông minh.
Huyện Xuân Lộc: Ngoài việc quy hoạch sản xuất theo vùng, hoàn thiện cơ sở hạ tầng sản xuất, cần tập trung mở rộng các mô hình sản xuất hàng hóa theo hướng bền vững (ứng dụng công nghệ, liên kết sản xuất…) gắn với quy mô cấp huyện để hình thành các yếu tố nổi trội của huyện NTM kiểu mẫu “phát triển sản xuất hàng hóa nông nghiệp bền vững”.
Đối với các tỉnh, thành phố có định hướng xây dựng huyện NTM kiểu mẫu: Cần xây dựng Đề án cụ thể, tiêu chí rõ ràng gắn với những đặc điểm, lợi thế nổi trội của từng địa phương (theo từng lĩnh vực cụ thể: phát triển kinh tế, văn hóa, môi trường, NTM gắn với đô thị hóa…), đặc biệt xây dựng NTM kiểu mẫu trước hết phải thực hiện nâng cao chất lượng NTM theo Bộ Tiêu chí nâng cao. Cùng với đó, phải xây dựng kế hoạch, lộ trình cụ thể, chủ động về nguồn lực, huy động sự tham gia của các cấp, ngành và đặc biệt là người dân trong quá trình thực hiện…
Mai Hương
