22/12/2025
Rau xanh là thực phẩm thiết yếu phục phụ bữa ăn hàng ngày cho mọi gia đình. Với dân số khoảng 8,5 triệu người, Thủ đô Hà Nội là thị trường tiêu thụ rau lớn nhất miền Bắc. Trong đó, xã Phúc Thịnh nổi tiếng là nơi chuyên canh sản xuất rau an toàn lớn của Thủ đô. Ở xã Phúc Thịnh trước đây, bà con trồng rau thường phụ thuộc thương lái, dễ rơi vào tình trạng được mùa rớt giá. Nay, nhờ tham gia Hợp tác xã sản xuất nông nghiệp Ba Chữ, mọi thứ đã khác. Với tiêu chí hạn chế tối đa thuốc bảo quản thực vật cho rau, củ không sử dụng nguồn nước ô nhiễm tưới tiêu, sử dụng bao nilon bảo vệ phân ủ… nên các sản phẩm rau, củ an toàn của Hợp tác xã luôn được tiêu thụ hết ngay tại ruộng. Có được thành công trên là bởi Hợp tác xã sản xuất nông nghiệp Ba Chữ đã quy hoạch và triển khai sản xuất nông nghiệp bài bản theo mô hình kiểm soát, quản lý theo chuỗi khép kín từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm.
Rau sạch Ba Chữ có địa chỉ tại xã Phức Thịnh, TP. Hà Nội
Xã Phúc Thịnh được thành lập trên cơ sở nhập toàn bộ diện tích tự nhiên và dân số của các xã Nam Hồng, Bắc Hồng, Vân Nội; phần lớn diện tích và dân số của Nguyên Khê, Tiên Dương; cùng một phần của thị trấn Đông Anh, Xuân Nộn, Vĩnh Ngọc, nổi tiếng là nơi có truyền thống sản xuất rau màu và là vùng rau chuyên canh lớn của Thủ đô Hà Nội. Thay vì trồng nhiều loại rau trên một vùng đất, các hợp tác xã định hướng người dân chuyên canh trồng rau an toàn. Vùng chuyên canh giúp người dân dễ quản lý, chăm sóc, điều tiết nước tưới và dễ dàng trong khâu tiêu thụ sản phẩm. Bên cạnh đó, rau chuyên canh mang lại cơ hội việc làm và nguồn thu nhập ổn định, đảm bảo cuộc sống cho các hộ nông dân. Nhắc đến việc phát triển vùng trồng rau an toàn của Phúc Thịnh không thể không nói tới Hợp tác xã sản xuất nông nghiệp Ba Chữ. Từ nhiều năm qua, Hợp tác xã sản xuất nông nghiệp Ba Chữ đã liên kết với các Hợp tác xã và hộ dân có diện tích đất nông nghiệp để sản xuất rau, củ an toàn với diện tích sản xuất khoảng 20 ha, sản lượng 0,6 tấn/ngày, góp phần đem lại thu nhập ổn định cho thành viên và người dân địa phương, đồng thời đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng về nông sản an toàn, bảo vệ sức khỏe.
Hợp tác xã sản xuất nông nghiệp Ba Chữ được thành lập từ năm 2016 (theo Luật Hợp tác xã năm 2012), với ngành nghề chính chuyên cung cấp các loại rau sạch trồng hữu cơ tập trung, đảm bảo tuyệt đối an toàn cho người sử dụng. Những ngày đầu thành lập, Hợp tác xã gặp nhiều khó khăn về đất đai, nguồn vốn và đầu mối tiêu thụ sản phẩm. Tuy nhiên, sau khi học hỏi thêm từ các Hợp tác xã đã có nhiều năm kinh nghiệm về làm rau an toàn, Hợp tác xã sản xuất nông nghiệp Ba Chữ đã tìm được thị trường đầu ra. Hiện, Hợp tác xã có gần 150 thành viên, hoạt động theo mô hình vừa sản xuất vừa kinh doanh, với hơn 30 chủng loại sản phẩm rau chủ đạo được phân bố đều theo các mùa trong năm như: cải bắp trắng, cải tím, súp lơ, cải bó xôi, su hào, cần, cà chua, cà rốt, đậu trạch, rau cải các loại, dưa chuột, mướp, rau ngót, rau muống, rau bí, cà pháo, cà tím, lặc lè, rau gia vị, ngải cứu… cùng một số loại rau cải khác. Để cung cấp ra thị trường những sản phẩm chất lượng cao, Hợp tác xã đặc biệt coi trọng từng khâu trong quá trình sản xuất. Từ việc cây giống, chăm bón, tưới nước, đến việc sơ chế, đóng gói… Sản phẩm rau được phân loại, cắt tỉa làm sạch và đóng gói vào túi ni lông, túi lưới, thùng nhựa… đảm bảo tuyệt đối về vệ sinh an toàn thực phẩm. Về khâu tiêu thụ, sản phẩm được phân phối rộng khắp trên thị trường dưới các hình thức như: thương lái thu mua tại đầu bờ, hợp đồng với các công ty, cửa hàng, chuỗi siêu thị để cung ứng cho người tiêu dùng. Đặc biệt, nhiều dịch vụ phân phối sản phẩm còn đưa rau tới tận tay khách hàng theo đơn đặt hàng.
Để có những sản phẩm rau xanh chất lượng cao, Hợp tác xã sản xuất nông nghiệp Ba Chữ đã áp dụng mô hình sản xuất rau hữu cơ theo hệ thống cùng tham gia (PGS - Participatory Guarantee System) và ghi chéo nhật ký trong sản xuất. PGS được biết đến là một hệ thống đảm bảo cùng tham gia của các hộ, nhóm hộ, liên nhóm hộ giám sát chéo nội bộ theo hệ thống. Hệ thống đảm bảo này chứng thực cho người sản xuất dựa theo sự tham gia tích cực của các bên liên quan, gồm người tiêu dùng, công ty phân phối, cơ quan quản lý nhà nước và các đối tượng quan tâm khác. Quá trình sản xuất và thu hoạch cũng thường xuyên được giám sát, điều tra đảm bảo phát hiện, khắc phục những sai phạm nhỏ và loại bỏ ngay lập tức các nhóm sản xuất, các sản phẩm vi phạm tiêu chuẩn. Qua quá trình thử nghiệm, hoạt động nhiều năm, mô hình PGS được Hợp tác xã áp dụng khá thành công và hiệu quả giúp cho sản phẩm rau sạch, rau an toàn của Ba Chữ khẳng định được chỗ đứng trên thị trường. Theo chị Nguyễn Thị Huyền - Giám đốc Hợp tác xã sản xuất nông nghiệp Ba Chữ, một trong những yếu tố quan trọng để mô hình PGS triển khai thành công chính là việc ghi chép nhật ký sản xuất, nhật ký sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, từ đó giúp nông dân nhận diện, loại bỏ các loại thuốc bảo vệ thực vật không được phép sử dụng trên rau, đồng thời nhận biết những loại thuốc có gốc sinh học phù hợp trên rau…
Bên cạnh đó, với tư duy sáng tạo, các thành viên Hợp tác xã còn phát kiến và sử dụng nhiều máy móc hỗ trợ trong quá trình chăm sóc cây trồng như: máy tưới nước xoay tròn, bình phun tầm thấp… Ngoài ra, hầu hết các “vựa” rau đều sử dụng màng bóng vòm để tránh tối đa những tác hại của thời tiết đến cây trồng, giảm sâu bệnh hại. Việc thay đổi tư duy, áp dụng kỹ thuật tiên tiến trong nông nghiệp là một bước đi thành công của Hợp tác xã sản xuất nông nghiệp Ba Chữ. Đặc biệt, mô hình rau an toàn đem lại hiệu quả rất cao, thời gian sinh trưởng của rau chỉ mất từ 20 - 25 ngày, rút ngắn được 10-15 ngày theo phương thức thủ công.
Ngoài ra, Hợp tác xã sản xuất nông nghiệp Ba Chữ còn sử dụng công nghệ sinh học để kiểm soát sâu bệnh và cỏ dại thay vì sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật hóa học, nhằm bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng và giảm thiểu ô nhiễm đất và nước, duy trì cân bằng sinh thái trong khu vực canh tác. Hợp tác xã cũng thực hiện nghiêm ngặt công tác phân loại rác thải ngay từ nguồn, với các thùng rác chuyên dụng cho rác hữu cơ, rác tái chế và rác không tái chế. Rác hữu cơ được ủ phân vi sinh, sử dụng trong nông nghiệp. Các vật liệu như nhựa, kim loại được tái chế hoặc xử lý đúng quy định.
Không chỉ hướng đến những sản phẩm an toàn, từ năm 2019, Hợp tác xã sản xuất nông nghiệp Ba Chữ còn mạnh dạn đăng ký tham gia chương trình OCOP của Thành phố Hà Nội. Sau hơn 3 năm, Hợp tác xã có 11 sản phẩm đạt chứng nhận OCOP 3 sao, bao gồm rau cải chíp, rau cải ngồng, rau cải xanh, cải bó xôi, rau mùng tơi, xà lách xoăn, rau muống… Việc các sản phẩm rau của Hợp tác xã đạt chất lượng 3 sao của Thành phố cũng đã giúp Hợp tác xã nâng cao uy tín, từ đó tạo động lực cho các thành viên của Hợp tác xã có thêm động lực sản xuất rau an toàn và nâng cao thu nhập cho các xã viên.
Rau, củ của Hợp tác xã sản xuất nông nghiệp Ba Chữ không dùng chất kích thích sinh trưởng, không dùng thuốc bảo vệ thực vật hóa học, không dùng thuốc trừ cỏ, không có dư lượng kim loại nặng, không có dư lượng nitrat
Ba Chữ hôm nay không chỉ là mô hình kinh tế nông nghiệp hiệu quả mà còn là minh chứng rõ nét cho sức sống mới của nông thôn, nơi mỗi luống rau không chỉ tạo ra thu nhập mà còn gieo niềm tin và khát vọng đổi đời. Tại đây, những người nông dân từ chỗ chỉ gắn với ruộng đồng đã trở thành chủ lực kinh tế của gia đình. Mỗi sào đất, mỗi luống rau an toàn khẳng định rằng nông nghiệp ứng dụng công nghệ hoàn toàn có thể đem lại thu nhập cao, giúp người nông dân làm giàu trên chính quê hương. Câu chuyện của Ba Chữ cho thấy, khi nông dân được tiếp cận khoa học kỹ thuật, có Hợp tác xã làm điểm tựa và thị trường làm mục tiêu, nông nghiệp không chỉ bảo đảm cuộc sống mà còn giúp họ vươn lên thoát nghèo, sống ấm lo và hạnh phúc. Với nhiệt huyết và áp dụng thành công mô hình PGS, từng cây rau, củ của Hợp tác xã sản xuất nông nghiệp Ba Chữ được trồng theo cam kết “5 không”: Không dùng chất kích thích sinh trưởng, không dùng thuốc bảo vệ thực vật hóa học, không dùng thuốc trừ cỏ, không có dư lượng kim loại nặng, không có dư lượng nitrat, đang từng ngày giúp thương hiệu “Rau sạch Ba Chữ” ngày càng vươn xa hơn và tiếp tục khẳng định uy tín trên thị trường. Trong thời gian tới, Hợp tác xã tiếp tục tìm kiếm và áp dụng thêm nhiều phương pháp canh tác hiện đại, tối ưu nhất để phục vụ quy trình sản xuất, vừa tăng lợi nhuận vừa tiết kiệm thời gian, công sức của thành viên và người lao động.
Tất Linh
(Bài viết có sự phối hợp của Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội)
(Nguồn: Bài đăng trên Tạp chí Môi trường, số 12/205)
