27/11/2025
Xã Gia Lâm, Hà Nội được thành lập trên cơ sở sáp nhập toàn bộ diện tích tự nhiên, dân số của xã Dương Xá (huyện Gia Lâm cũ); phần lớn thị trấn Trâu Quỳ cùng các xã: Cổ Bi, Kiêu Kỵ; một phần các xã: Đặng Xá, Phú Sơn, Đa Tốn, Bát Tràng (huyện Gia Lâm) và phường Thạch Bàn (quận Long Biên). Nằm trong khu đô thị phía Đông sông Hồng trong quy hoạch chung xây dựng, xã Gia Lâm đang phát huy kết quả của công cuộc xây dựng nông thôn mới (NTM), từng bước hoàn thiện các tiêu chí đô thị, hướng tới mục tiêu thành lập phường trong giai đoạn 2025 - 2030.
Bứt phá từ nông thôn mới
Theo Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô, Gia Lâm nằm trong khu đô thị phía Đông sông Hồng (Long Biên - Gia Lâm), được xác định là trung tâm mới của Hà Nội, kết nối với các đô thị của tỉnh Bắc Ninh, Hưng Yên. Trước khi được định hướng phát triển lên phường, Gia Lâm là điểm sáng trong Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM của Hà Nội. Xã có lợi thế vững chắc bởi từ 2018, huyện Gia Lâm (cũ) đã hoàn thành xây dựng NTM và đến cuối năm 2023 được Thủ tướng Chính phủ công nhận huyện đạt chuẩn NTM nâng cao. Ba địa phương sáp nhập vào Gia Lâm hiện nay đều đã đạt chuẩn NTM nâng cao, trong đó Dương Xá, Cổ Bi đạt chuẩn NTM kiểu mẫu; thị trấn Trâu Quỳ được công nhận “Chuẩn văn minh đô thị”.
Được sự quan tâm của lãnh đạo, quyết tâm cao của cả hệ thống chính trị và sự đồng lòng, góp sức của nhân dân, Chương trình xây dựng NTM nâng cao của xã Gia Lâm đã đạt được nhiều kết quả quan trọng. Các chỉ tiêu kinh tế - xã hội hàng năm đều đạt và vượt mức so với cùng kỳ năm trước; giá trị sản xuất các ngành kinh tế chủ yếu do xã quản lý tăng bình quân 11,63%. Người dân được thụ hưởng cuộc sống đầy đủ hơn cả về vật chất lẫn tinh thần, thu nhập bình quân đầu người năm 2025 ước đạt 85,3 triệu đồng/người/năm (tăng 30 triệu đồng so với năm 2019), trên địa bàn không còn hộ nghèo. Công tác huy động nguồn lực được bảo đảm, tổng nguồn kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2020 - 2025 là 9.300 tỷ đồng, với 477 dự án để phát triển, nâng cấp hệ thống cơ sở hạ tầng đô thị, hệ thống hạ tầng khung. Ngoài các chỉ tiêu về kinh tế, thu ngân sách nhà nước trên địa bàn xã đạt 130%; các tiêu chí còn lại đều thuận lợi để tiếp tục xây dựng NTM kiểu mẫu; 100% trường công lập được công nhận đạt chuẩn quốc gia, trong đó 50% trường được công nhận đạt chuẩn quốc gia mức độ 2. An sinh xã hội đảm bảo; công tác y tế, vệ sinh môi trường, an toàn thực phẩm, quốc phòng, an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được giữ vững và phát triển ổn định.
Gia Lâm là địa phương tiêu biểu của Hà Nội phát triển NTM tiệm cận với văn minh đô thị
Riêng các cấp Hội Nông dân xã Gia Lâm, trong giai đoạn từ năm 2023 - 2025 đã cụ thể hóa các tiêu chí thành nội dung vận động, phong trào thi đua phù hợp với từng địa bàn dân cư, trong đó, phát triển kinh tế nông thôn gắn với xây dựng NTM, nâng cấp xã thành phường là phong trào được triển khai sâu rộng và đạt hiệu quả rõ rệt. Hội Nông dân đã xây dựng được 4 tuyến đường kiểu mẫu, 3 hàng cây nông dân, xây dựng 6 cánh đồng sạch gắn biển chào mừng các sự kiện lớn của Thủ đô và đất nước. Đoạn đường “Nông dân tự quản” tại các thôn, tổ dân phố, khu dân cư tiếp tục được duy trì; nhiều mô hình sản xuất xanh, thân thiện môi trường được duy trì, kết hợp với phong trào trồng hoa, cây xanh dọc các tuyến đường. Người dân ngày càng ý thức giữ gìn cảnh quan, chung tay xây dựng môi trường sống Sáng - Xanh - Sạch - Đẹp.
Từ những kết quả đạt được, giai đoạn 2025 - 2030, xã Gia Lâm tiếp tục tập trung phát triển dựa trên ba trụ cột: (i) Văn hóa và con người; bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp; xây dựng nếp sống theo hướng văn minh đô thị; (ii) Đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo; (iii) Phát triển hạ tầng đồng bộ, hiện đại, có tính kết nối cao; xây dựng đô thị “Sáng - Xanh - Sạch - Đẹp” theo định hướng trở thành phường “văn minh - hiện đại”. Đây chính là nền tảng vững chắc để xã tiến thêm bước nữa trong lộ trình phát triển đô thị bền vững.
Quyết tâm vì một Gia Lâm “Văn minh - hiện đại - bền vững”
Đại hội Đảng bộ xã Gia Lâm lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030 đã xác định rõ mục tiêu: “Phát triển hạ tầng đồng bộ, hiện đại, có tính kết nối cao; xây dựng đô thị Sáng - Xanh - Sạch - Đẹp; huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực đầu tư hạ tầng đô thị, gắn với mục tiêu phát triển xã Gia Lâm thành phường văn minh - hiện đại. Đây đồng thời là giai đoạn đột phá, hướng tới xây dựng xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu và trở thành vùng sinh thái trọng điểm của Thủ đô. Mục tiêu tổng quát là phát huy truyền thống văn hóa, tinh thần đoàn kết, khai thác hiệu quả tiềm năng, đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội toàn diện, nâng cao đời sống nhân dân và xây dựng Gia Lâm trở thành miền quê đáng sống. Để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chính trị năm 2025, tiếp tục xây dựng NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu, gắn với phát triển đô thị và BVMT, Hội đồng nhân dân - Ủy ban nhân dân - Ủy ban Mặt trận Tổ quốc xã Gia Lâm đã phát động phong trào thi đua năm 2025. Theo đó, huy động mọi nguồn lực, duy trì, củng cố các tiêu chí đã đạt gắn với các tiêu chí NTM kiểu mẫu và tiêu chí xây dựng xã thành phường; đẩy mạnh các phong trào thi đua yêu nước, Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng NTM, đô thị văn minh”; tăng cường chỉ đạo, điều hành, tiếp tục thực hiện tốt các giải pháp góp phần tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy sản xuất, kinh doanh gắn với BVMT; tập trung huy động, sử dụng hiệu quả mọi nguồn vốn đầu tư; khai thác, sử dụng hiệu quả tiềm năng, lợi thế của địa phương; chú trọng chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng nhanh, bền vững, thân thiện với môi trường…
Theo Bí thư Đảng ủy xã Gia Lâm Nguyễn Việt Hà, với sự kế thừa và phát huy thành quả của huyện Gia Lâm cũ trong quá trình xây dựng xã thành phường, xã Gia Lâm ngày nay có điều kiện thuận lợi về hạ tầng kinh tế, hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội; có tiềm năng, tiềm lực mạnh về phát triển kinh tế. Địa phương cũng đang bám sát mọi chủ trương, chính sách của Trung ương, Thành phố để hoàn thiện các tiêu chí thành lập phường trong thời gian tới. Cùng với đó, tiếp tục rà soát quỹ đất công, đất xen kẹt, dành đất cho công trình công cộng, công viên, sân chơi; phối hợp với các ngành chức năng nghiên cứu mở rộng mạng lưới giao thông công cộng, từ bến xe, trạm trung chuyển đến hệ thống xe buýt, tạo sự gắn kết liên vùng. Đối với nhiệm vụ xây dựng NTN, Gia Lâm vốn là vùng bãi trù phú phía Đông Hà Nội, lợi thế đất đai màu mỡ, nguồn lao động dồi dào và truyền thống canh tác lâu đời. Sau sáp nhập, cùng với tốc độ đô thị hóa hơn 80%, nông nghiệp của xã không thu hẹp mà đang từng bước chuyển hướng sang nông nghiệp đô thị, công nghệ cao, phù hợp với chiến lược phát triển của huyện Gia Lâm cũ và quy hoạch chung Thủ đô, giữ vai trò nền tảng trong hành trình hướng đến NTM kiểu mẫu. Thấm nhuần tinh thần Nghị quyết số 26-NQ/TW của Trung ương về nông nghiệp, nông dân, nông thôn, hòa mình với khí thế chung của Thành phố Hà Nội, Gia Lâm kiên định phát triển theo hướng “Xanh - hài hòa - bền vững”, coi nông thôn là nền tảng, đô thị là động lực, di sản là bản sắc, văn hóa là cốt lõi và đã sớm cụ thể hóa quan điểm này bằng những chương trình, cơ chế, chính sách sáng tạo, phù hợp thực tiễn. Với tiềm năng, thế mạnh sẵn có, Đảng bộ, chính quyền, nhân dân xã Gia Lâm quyết tâm hoàn thành thắng lợi các mục tiêu, chỉ tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng bộ xã đã đề ra, xây dựng Gia Lâm sớm trở thành phường giàu đẹp, văn minh, hiện đại, vững bước tiến vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Kết luận: Trong bối cảnh triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Gia Lâm đang tiếp tục nỗ lực, quyết tâm đẩy mạnh phong trào xây dựng NTM đi vào chiều sâu, hiệu quả, bền vững; xây dựng NTM thông minh, kiểu mẫu, hiện đại; không ngừng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của người dân; xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội nông thôn đồng bộ, môi trường, cảnh quan Sáng - Xanh - Sạch -Đẹp, an toàn, giàu bản sắc văn hóa, thích ứng với biến đổi khí hậu và phát triển bền vững. Trên tinh thần đoàn kết, quyết tâm, đồng thuận cao của cán bộ, đảng viên và nhân dân toàn xã cùng những định hướng đúng đắn, sự vào cuộc quyết liệt, kịp thời ngay từ đầu của cả hệ thống chính trị đang tạo nên luồng sinh khí mới, đặt những viên gạch đầu tiên làm nền móng vững chắc trong hành trình xây dựng Gia Lâm giàu đẹp, xứng đáng là một trong những xã đi đầu thực hiện thành công mô hình chính quyền địa phương 2 cấp của Thủ đô.
Sơn Tùng
(Bài viết có sự phối hợp của Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới thành phố Hà Nội)
(Nguồn: Bài đăng trên Tạp chí Môi trường, số 11/2025)
