22/07/2021
Từ một loại cây dược liệu quý trong dân gian - Cà gai leo, chàng kỹ sư nông nghiệp 8X Phan Trung Kiên (xã Đại Yên, huyện Chương Mỹ, Hà Nội) đã cho ra đời mô hình khởi nghiệp nông nghiệp công nghệ cao (CNC), tạo ra những sản phẩm sạch, an toàn, hướng đến bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng.
Thành công với sản phẩm sạch từ loại thảo dược quý trong dân gian
Phan Trung Kiên sinh năm 1980, hiện đang là thành viên Hội đồng quản trị kiêm Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần nông nghiệp CNC Thăng Long. Anh là con thứ tư trong gia đình thuần nông tại thôn Đoàn Kết, xã Đại Yên, huyện Chương Mỹ, Hà Nội. Sau khi tốt nghiệp khoa Kinh tế, trường Đại học Nông nghiệp (nay là Học viện Nông nghiệp Việt Nam), anh hoạt động trong ngành sản xuất thức ăn chăn nuôi nhưng không thành công, vì vậy, anh đã có những suy nghĩ, hướng đi khác trong sự nghiệp của mình và cơ duyên thực sự đến khi anh tình cờ đọc được một công trình nghiên cứu về cây cà gai leo. Anh có niềm tin mãnh liệt vào loại cây này vì nó là loại dược liệu quý, đã được các nhà khoa học nghiên cứu kỹ lưỡng về tác dụng chữa các bệnh liên quan đến gan, tán phong thấp, tiêu độc, tiêu đờm, trừ ho. Do đó, khi xác định được hướng đi với cà gai leo, anh đã tự tìm hiểu, liên hệ đến các công ty dược để khảo sát nhu cầu cũng như tìm đầu ra cho sản phẩm.
Anh Phan Trung Kiên - Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần nông nghiệp CNC Thăng Long
Cuối năm 2015, khi đã am hiểu và có đủ kiến thức cơ bản, anh Kiên cùng 3 cộng sự chung chí hướng thành lập ra vùng nguyên liệu cà gai leo Suda trên diện tích 15 ha tại Hiếu Môn, Chương Mỹ, Hà Nội - Tiền thân của Công ty cổ phần nông nghiệp CNC Thăng Long. Vùng trồng đảm bảo có nước sạch và xa khu dân cư, nhà máy, bệnh viện, trường học, đường giao thông để tránh gây ô nhiễm môi trường; Từng hạt giống và cây giống được chuẩn bị chu đáo, lựa chọn kỹ càng, cây giống sau khi cứng cáp, đủ điều kiện thì được đưa ra vườn trồng trên diện tích đất được phủ kín hoàn toàn, tránh cỏ dại, sâu bệnh và đảm bảo không sử dụng thuốc trừ sâu, trừ cỏ hay hóa chất độc hại. Anh và các cộng sự đã tự chế riêng cho vườn cà gai leo hệ thống tưới đặc biệt để đảm bảo có nước đến từng gốc cây. Anh cho biết, tiêu chuẩn của Viện Dược liệu về dược tính có trong các loại cây tốt cho gan là từ 0.1. Đối với cà gai leo, toàn bộ phần cây trên mặt đất đều có thể dùng làm thuốc, trong đó, quả là nơi có dược tính nhiều nhất (0.45 - 0.50); lá là 0.26 - 0.35; trong rễ từ 0.18 - 0.22; trong thân từ 0.07 - 0.1. Trồng ở mỗi vùng khác nhau sẽ có sự khác biệt về lượng % dược liệu, do đó, quy trình thu hái, chế biến cũng được các anh giám sát chặt chẽ. Khi thu hoạch phải cắt cách gốc từ 3 - 5 cm để sau khi cắt, cây có thể mọc lại và thu hoạch lần sau. Thời điểm thu hoạch tốt nhất là khi cây ra hoa và quả xanh, lá ở gốc vẫn còn. Khi đó, dược tính của cây thu được nhiều nhất.
Sau một thời gian chăm sóc và cho ra được sản phẩm cây cà gai leo, anh cùng các cộng sự đã mang lên Viện Dược liệu Trung ương để nhờ làm xét nghiệm và kiểm định. Kết quả thu được rất mĩ mãn, các chuyên gia đánh giá cao, đồng thời khuyến khích các anh tiếp tục phát triển, nhân rộng mô hình. Ban đầu khi ra mắt sản phẩm, các anh bán được giá120.000 - 150.000 đồng/1kg, nhưng khó khăn xuất hiện khi người dân xung quanh cũng chuyển sang trồng cà gai leo, làm giá thành sản phẩm tụt xuống nhanh chóng, thời điểm thấp nhất giảm còn 15.000/1kg. Thấy không ổn, anh nghĩ đến việc xuất khẩu sang Trung Quốc hoặc Ấn Độ, tuy nhiên không khả quan do họ có trình độ canh tác tốt hơn nên không được chấp nhận. Lúc này, anh và các cộng sự quyết định tự tạo ra sản phẩm trà túi lọc để bảo quản được lâu, dễ sử dụng hơn cho người tiêu dùng tại Việt Nam. Theo đó, sau khi thu hoạch, cà gai leo sẽ được rửa sạch, sấy khô ở nhiệt độ 670C rồi cho vào chảo sao vàng, tiếp đó, dùng máy xay sinh tố làm nhỏ rồi đóng vào từng túi lọc nhỏ. Để hương vị trà thơm hơn và giữ được đầy đủ dược tính, khi sao trà, anh dùng củi đốt, giữ lửa cháy nhỏ và đều, thời gian trong lò đảm bảo 15 - 20 phút. Nếu sớm hay muộn hơn thì có thể bị cháy hoặc dược tính chưa ra hết, hay cà gai bị sống và có mùi nồng. Sản phẩm sản xuất ra nhằm dùng để chữa bệnh nên không cho thêm dược liệu hay phụ gia khác vào mà để thuần khiết, chỉ mang vị trà của cà gai leo và cho ra sản phẩm nguyên chất.
Một thời gian sau, nhận thấy sản phẩm trà túi lọc gây bất tiện cho người dùng do thời gian chờ trà tan lâu (5 - 10 phút), điều này thúc đẩy anh Kiên nghiên cứu, đưa ra sản phẩm mới và anh nghĩ đến việc sản xuất cao cà gai leo. Theo liều dùng thì mỗi ngày sẽ sử dụng 3g cà gai leo chia làm 3 lần hòa để uống, nhưng vấp phải vướng mắc là khó ước lượng được 3g, tức là gây khó khăn cho khách hàng trong việc định lượng. Một lần nữa lại thôi thúc anh nghiên cứu cho ra sản phẩm mới, làm sao để thuận tiện nhất cho khách hàng, vì thế, sản phẩm trà hòa tan ra đời. Đây là sản phẩm được làm từ cao sấy khô thêm đường gluco, đóng gói 3g, người dùng dễ dàng hơn trong việc định lượng để sử dụng hàng ngày. Lúc này công việc kinh doanh bắt đầu có khởi sắc, doanh thu tăng dần theo từng tháng: Tháng đầu tiên là 28.000.000 đồng; Tháng thứ 2, 3 ,4 ,5 lần lượt là 70.000.000đ - 320.000.000đ - 450.000.000đ - 720.000.000đ. Tuy nhiên, đến tháng thứ 6 đột ngột giảm xuống chỉ còn 480.000.000đ. Sở dĩ xảy ra điều đó là do các sản phẩm được bán chủ yếu trên facebook nhưng bỗng nhiên facebook thay đổi thuật toán nên mất nhiều chi phí cho khâu quảng cáo, đóng gói, vận chuyển hàng. Lại một lần nữa vướng phải những khó khăn khiến anh Kiên nhiều đêm mất ngủ. Chính bởi điều này đã đặt ra yêu cầu cần xây dựng thương hiệu. Phan Trung Kiên cùng các cộng sự đã thực hiện rất nhiều khâu để cho ra đời một sản phẩm đạt chuẩn gồm: Thuê thiết kế, đăng ký nhãn hiệu hàng hóa, chất lượng, đăng ký vệ sinh an toàn thực phẩm cho nhà xưởng, rồi một loạt mã số, mã vạch… Mỗi sản phẩm đều có mã vạch, dễ dàng truy xuất nguồn gốc xuất xứ, bảo quản được 1 năm ở nhiệt độ thường. Ngoài ra, nhằm đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm cũng như chất lượng sản phẩm, anh Kiên đã đầu tư máy móc và xây nhà xưởng, đưa ra quy trình nghiêm ngặt cho sản xuất. Trên thị trường hiện nay, cà gai leo của Công ty Cổ phần nông nghiệp CNC Thăng Long đã có mặt với nhiều loại sản phẩm khác nhau như: Cà gai leo nguyên chất, cà gai leo túi lọc, cà gai leo hòa tan và viên nang cà gai leo, có tác dụng mát gan, tiêu độc cùng nhiều công dụng khác nhau, được ghi đầy đủ thông tin trên nhãn mác, nhận được niềm tin từ khách hàng và người sử dụng. Thành công bước đầu đã tạo động lực cho các anh mạnh dạn xây dựng mô hình trồng cà gai leo ở nhiều tỉnh, thành trên cả nước như: Hà Nội, Hòa Bình, Lạng Sơn, Gia Lai… với tổng diện tích hơn 100 ha.
Sản phẩm cà gai leo của Công ty Cổ phần nông nghiệp CNC Thăng Long
Đến nay, qua 5 năm xây dựng và phát triển, thương hiệu cà gai leo Suda đã khẳng định được chỗ đứng vững chắc trên thị trường, góp phần tạo công ăn việc làm ổn định cho hơn 100 nhân viên, người lao động, với mức lương tùy vào công việc, vị trí việc làm, dao động từ 5 - 15 triệu đồng/người/ tháng. Không những thế, Công ty còn tạo ra những giá trị thương hiệu cho xã Đại Yên nói riêng, huyện Chương Mỹ nói chung. Không chỉ giữ thành công cho riêng mình, anh Kiên còn thực hiện gây giống cung cấp cho bà con tại địa phương nhiều loại dược liệu quý và hỗ trợ về mặt kỹ thuật, bao tiêu sản phẩm đầu ra, giúp bà con yên tâm sản xuất.
Tuy nhiên hiện nay, dịch Covid-19 đang diễn biến hết sức phức tạp trên cả nước nói chung, Thành phố Hà Nội nói riêng. Dịch bệnh kéo dài làm ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động sản xuất, kinh doanh nông sản thực phẩm an toàn và sản phẩm OCOP do không tiêu thụ được qua kênh bán hàng truyền thống. Để tháo gỡ khó khăn này, các doanh nghiệp, hợp tác xã, các chủ thể OCOP đã nỗ lực để đưa nông sản và các sản phẩm OCOP bán hàng qua Online và Livestream lên các trang mạng xã hội và hướng đến đưa lên sàn thương mại điện tử (TMĐT). Công ty Cổ phần Nông nghiệp CNC Thăng Long cũng gặp không ít khó khăn trong việc tiêu thụ sản phẩm. Thời điểm hiện tại, sản phẩm cà gai leo của Công ty gần như bị “đóng băng” trên kênh bán hàng truyền thống. Vì không thuộc danh mục các mặt hàng thiết yếu nên nhiều tháng nay, Công ty không nhận được các đơn hàng lớn do các địa phương thực hiện giãn cách xã hội. Trước tình trạng đó, Coong ty đã áp dụng phương thức bán hàng online và phối hợp với một số sàn thương mại điện tử để giới thiệu, cung ứng sản phẩm đến người tiêu dùng. Kể từ khi đưa sản phẩm lên các trang điện tử, online và sàn thương mại, sản phẩm của Công ty có thể phủ khắp thị trường cả nước. Công ty dễ dàng tiếp cận người tiêu dùng hơn, khắc phục hạn chế về khoảng cách địa lý, hạ tầng giao thông cũng như nguồn lực doanh nghiệp trong hoạt động xúc tiến thương mại.
... Và trang trại nuôi gà theo “thời khóa biểu”
Song song cùng với thành công trong sản xuất trà cà gai leo, anh Phan Trung Kiên hiện giờ còn là ông chủ của trang trại lớn với khoảng hơn 10.000 nghìn con gà trắng Ai Cập tại cánh đồng xa khu dân cư của thôn Lam Điền, trong đó có khoảng hơn 8.000 nghìn con đã đẻ trứng và hầu hết đều nuôi bằng thảo dược, được chăm sóc “tận răng”, với tiêu chuẩn ăn uống, ngủ nghỉ còn cao hơn con người. Thậm chí, đàn gà còn có tiêu chuẩn giải trí bằng cách nghe nhạc của các nhà soạn nhạc nổi tiếng như Mozart hay Beethoven. Nhiều người sống xung quanh bông đùa rằng, trang trại này chẳng khác gì một khách sạn 5 sao dành cho gà. Quả thực,có dịp đến tham quan trang trại, chúng ta mới cảm nhận được tình yêu nghề, yêu sản phẩm nông nghiệp sạch của anh trong từng thiết kế hệ thống chăn nuôi. Càng không khỏi bất ngờ trước hệ thống chuồng trại sạch sẽ, ấn tượng nhất là mùi thảo dược thoang thoảng tỏa ra từ trang trại này.
Anh Kiên bên trang trại gà thảo dược tại huyện Chương Mỹ, Hà Nội
Khác với các giống gà khác, nguồn thức ăn chính cho gà trắng Ai Cập là thảo dược, gồm khô đậu tương, dầu ăn, cám gạo trộn theo tỷ lệ với bột cà gai leo, bột lá đắng, lá quế, tỏi… Trang trại gà trắng Ai Cập đẻ trứng tạo ra những quả trứng được mang thương hiệu “Trứng gà cà gai leo”. Ưu điểm vượt trội của loại trứng gà này so với các loại trứng gà thông thường đó là đặc điểm 3 không: Không cám công nghiệp, không sử dụng kháng sinh, không dùng chất kích thích. Nuôi gà theo cách cho ăn thảo dược, chuồng trại cũng giảm hẳn mùi hôi, gà hầu như không bị bệnh, sức đề kháng tốt hơn. Gà trắng Ai Cập nuôi tại trang trại với hệ thống nước sạch, làm mát và được nghe nhạc theo từng thời gian nhất định. Từ thành công của bản thân, anh còn giúp cho một số hộ chăn nuôi cùng nhau phát triển, làm giàu.
Tại trang trại này, anh Kiên áp dụng 4 tiêu chí có phần “kỳ lạ”, khác biệt với cách chăn nuôi truyền thống. Thứ nhất, trang trạng luôn phải trong tình trạng mát mẻ, sạch sẽ. Toàn trang trại sẽ được lắp đặt hệ thống điều hòa, để giữ nhiệt độ nằm trong ngưỡng 25 - 320C. Đây là mức nhiệt độ giúp gà phát triển, sinh trưởng tốt nhất, đã được các nhà khoa học châu Âu, Mỹ và Việt Nam chứng minh. Thứ hai, về khẩu phần ăn uống: Gà trong trại được ăn toàn bộ thực phẩm sạch, thảo dược chọn lọc như ngô tẻ đỏ Sơn La, cám gạo tươi miền Bắc, đậu tương rang, tỏi tươi, đinh lăng, khôi đốm, hoàn ngọc, quế, diếp cá, trà xanh, mật nhân, đương quy, nghệ.... Bên cạnh đó, gà còn được uống nước lọc RO, khử bằng tia UV. Đặc biệt nhất, trong khẩu phần ăn của gà, anh Kiên cho thêm cà gai leo, một loại thảo dược rất tốt được dùng để tăng cường chức năng gan. Thứ ba, gà sẽ được nuôi với thời gian biểu khoa học. Theo đó, đàn gà trong trang trại sẽ có “thời khóa biểu” cụ thể cho việc ăn uống, ngủ nghỉ. Đây là cách đã được áp dụng với con người trong quân đội và thể thao để tạo thành tích cao. Thứ tư, điểm “ăn tiền” nhất là gà trong trang trại sẽ được nghe nhạc hàng ngày. Việc làm này giúp gà giảm stress, bởi khi bật nhạc với âm thanh vừa đủ, đàn gà sẽ tập trung ăn uống, tiêu hóa thức ăn tốt hơn.
Phiếu kiểm nghiệm trứng gà cà gai leo SaDu
Hiện tại, ngành chăn nuôi gà có 2 mô hình trang trại đang thịnh hành, một là nuôi gà theo kiểu truyền thống, truyền miệng từ đời này sang đời khác. Thứ hai là mô hình nuôi gà công nghiệp. Với mô hình nuôi gà truyền thống, đàn gà sẽ thả rông, sản phẩm được người tiêu dùng đánh giá khá cao nhưng hiệu quả lại thấp do không quản lý được dịch bệnh. Trong khi đó, việc áp dụng cách chăn nuôi công nghiệp tiên tiến nhưng lại quá chú trọng vào sản lượng, ít để ý đến chất lượng, không thỏa mãn được yêu cầu của khách hàng và phải bán giá rất thấp, nhiều khi cung vượt cầu, dẫn đến “khủng hoảng thừa”, làm người chăn nuôi điêu đứng. Do vậy, giải pháp nuôi gà thảo dược của anh Kiên vừa có ưu điểm quản lý dịch bệnh rất tốt mà lại tạo ra sản phẩm chất lượng cao, đủ tiêu chuẩn để xuất khẩu, đáp ứng nhu cầu khắt khe của giới thượng lưu ở các nước phát triển.
Sau hơn 1 năm, thương hiệu trứng gà cà gai leo của anh Phan Trung Kiên được VIETGAP kiểm tra, chứng nhận là thực phẩm sạch, an toàn, đầu ra rất ổn định, chuyên cung cấp hàng cho các siêu thị lớn như VinMart; Các cửa hàng thực phẩm sạch ở Hà Nội và bán trực tiếp đến tận tay người tiêu dùng. Theo công bố của Trung tâm nghiên cứu ứng dụng và kiểm tra chất lượng Hi-Tech, trong trứng gà cà gai leo, tỷ lệ cholesterol là 125,5 mg/100g, chỉ bằng 1/3 so với trứng gà thông thường. Bên cạnh đó, trứng gà cà gai leo còn chứa nhiều vitamin A, E, B2 hoặc kẽm, sắt, rất tốt cho sức khỏe con người. Về giá trị kinh tế, một quả trứng cà gai leo được bán trên thị trường với giá lẻ là 8.400 đồng/quả, cao gấp 4 lần so với trứng thường. Nếu mua nhiều với số lượng lớn cộng với nhiều ưu đãi khuyến mại, trao tặng thì tính ra khoảng hơn 5.000 đồng/quả trứng. Dù giá không hề rẻ, nhưng thị trường vẫn đón nhận, thậm chí có giai đoạn còn cháy hàng. Điều này cho thấy, chất lượng của trứng gà áp dụng công nghệ sạch hướng đến xuất khẩu là hoàn toàn khả thi. Yếu tố khó khăn nhất trong việc áp dụng mô hình chăn nuôi sạch là chi phí đầu vào cao, cần số vốn lớn. Nếu vượt qua được vấn đề này, cả người chăn nuôi và khách hàng đều được hưởng lợi. Người chăn nuôi có được sự ổn định về mặt kinh tế, còn người tiêu dùng lại có sản phẩm an toàn, tốt cho sức khỏe. Đặc biệt, trong bối cảnh dịch bệnh ngày càng phức tạp như hiện nay, tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, sức khỏe lại được khách hàng quan tâm và chú ý hơn nữa.
Khi được hỏi lý do hướng đi nuôi gà thảo dược song hành cùng với cà gai leo, anh Kiên tâm sự: “Thời gian qua, tình trạng lạm dụng sử dụng kháng sinh trong chăn nuôi và nuôi trồng thủy sản đã khiến người tiêu dùng lo ngại. Trong bối cảnh đó, mô hình nuôi gà bằng thức ăn thảo dược đã mở ra hướng đi mới để tôi tiếp cận thị trường, mong muốn mang đến cho người tiêu dùng những sản phẩm nông nghiệp sạch tốt nhất, điển hình như gà sạch, trứng gà sạch đảm bảo sức khỏe”.
Không chỉ là người có bản tính quyết đoán, dám nghĩ, dám làm, bên cạnh chia sẻ các bí quyết về trồng cây cà gai leo, nuôi gà thảo dược cho nông dân, anh còn tham gia tích cực hoạt động thiện nguyện. Mới đây nhất, anh Phan Trung Kiên đã trao tặng 1.034 phần quà trứng gà thảo dược tương đương với gần 13.000 quả trứng với tổng trị giá trên 100 triệu đồng để hỗ trợ cho những cán bộ y tế, bác sĩ, chiến sĩ đang ngày đêm nỗ lực hết mình ở tuyến đầu chống dịch tại tỉnh Bắc Giang.
Ông Nguyễn Văn Chí Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn - Phó Chánh văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng NTM TP. Hà Nội chia sẻ, nằm ở cửa ngõ phía Tây của TP. Hà Nội, Chương Mỹ là huyện có nhiều lợi thế để phát triển công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp, thương mại - dịch vụ và đặc biệt là nông nghiệp bền vững. Đến hết năm 2020, toàn huyện Chương Mỹ có 59 sản phẩm được đánh giá, phân hạng Chương trình OCOP (1 sản phẩm được phân hạng 5 sao; 47 sản phẩm được phân hạng 4 sao; 11 sản phẩm được phân hạng 3 sao). Trong đó, sản phẩm cà gai leo của Công ty Cổ phần nông nghiệp CNC Thăng Long đã được các viện lớn của Trung ương đưa vào thử nghiệm lâm sàng với các bệnh nhân bị viêm gan B, đem lại kết quả khả quan. Đối với sản phẩm trứng gà dược liệu, điểm đặc biệt nhất là trong khẩu phần ăn của gà còn có thêm thành phần cà gai leo, một loại thảo dược rất tốt, được dùng để tăng cường chức năng gan cho người, loại dược liệu này đã làm quả trứng có chất lượng vượt trội so với các phương pháp chăn nuôi thông thường. Theo ông, Việt Nam có nguồn dược liệu rất phong phú, vì vậy, các đơn vị cũng như cá nhân cần học hỏi cách làm của anh Kiên để tạo ra nhiều hơn nữa những sản phẩm chất lượng, đáp ứng nhu cầu và đảm bảo sức khỏe của người tiêu dùng.
Quang Ngọc
(Trang báo có sự phối hợp của Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng NTM Thành phố Hà Nội)
