16/12/2020
Với quan điểm xây dựng nông thôn mới (NTM) “thôn vững, xã chắc”, đảm bảo phát triển toàn diện, bền vững, gắn phát triển sản xuất với BVMT, bảo tồn gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa mỗi miền quê, từ năm 2014, Ban Chỉ đạo NTM, UBND tỉnh Hà Tĩnh chủ trương xây dựng khu dân cư NTM kiểu mẫu, vườn mẫu, đến nay, đã mang lại nhiều hiệu quả thiết thực.
Xuất phát từ thực tiễn là địa phương thường xuyên chịu tác động của biến đổi khí hậu và thời tiết cực đoan, cùng tính bền vững chưa cao của kết quả những năm đầu thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM, năm 2014, Hà Tĩnh đã mạnh dạn xây dựng thí điểm 5 khu dân cư NTM kiểu mẫu và 240 vườn mẫu đại diện cho ba vùng sinh thái với những chính sách cụ thể nhằm khuyến khích người dân tích cực tham gia. Để triển khai trên diện rộng, UBND tỉnh đã ban hành Bộ Tiêu chí và bổ sung yêu cầu khu dân cư NTM kiểu mẫu, vườn mẫu vào Bộ Tiêu chí đánh giá xã đạt chuẩn (Quyết định số 33/2014/QĐ-UBND, Quyết định số 59/2015/QĐ-UBND), đồng thời ban hành chính sách hỗ trợ xây dựng khu dân cư mẫu, vườn mẫu. Giai đoạn đầu (2014 - 2016), tỉnh hỗ trợ 300 triệu đồng/khu dân cư NTM kiểu mẫu; 20 triệu đồng/vườn mẫu (mỗi xã 10 vườn) đối với xã phấn đấu đạt chuẩn trong năm và năm kế tiếp, phần vốn hỗ trợ chủ yếu cho các nội dung ưu tiên như: quy hoạch, làm hàng rào xanh, giống cây, ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ vào sản xuất (hệ thống tưới tiết kiệm, chế phẩm sinh học, sản xuất nông nghiệp hữu cơ...). Hiện nay, tỉnh có chính sách thưởng theo kết quả đầu ra, mỗi khu dân cư NTM kiểu mẫu đạt chuẩn thưởng 300 triệu đồng, mỗi vườn mẫu đạt chuẩn thưởng 5 triệu đồng (không giới hạn về số lượng khu, vườn). Với những bước đi, cách làm cụ thể, sáng tạo, phong trào xây dựng khu dân cư NTM kiểu mẫu, vườn mẫu của tỉnh Hà Tĩnh đã lan tỏa rộng khắp, đi vào chiều sâu, mang lại hiệu quả cao, hài hòa giữa kinh tế - xã hội - môi trường.
Từ xây dựng mô hình điểm, đến nay Hà Tĩnh có 1.686/1.715 thôn triển khai xây dựng (chiếm 98% tổng số thôn), trong đó có 298 khu dân cư, 3.000 vườn mẫu đạt chuẩn; nhiều khu dân cư kinh tế phát triển, môi trường đảm bảo, cảnh quan đẹp, văn hóa được phát huy, đã trở thành vùng quê "Trù phú - An lành", là "nơi đáng sống”. Một trong những địa bàn khởi sắc nhờ phong trào xây dựng khu dân cư kiểu mẫu, vườn mẫu của tỉnh là thôn Sơn Bình (xã Thượng Lộc, huyện Can Lộc). Tính đến năm 2018, 100% các vườn của thôn được quy hoạch, với 15 vườn mẫu đạt chuẩn; 19 mô hình sản xuất cho thu nhập trên 100 triệu đồng, thu nhập bình quân đầu người đạt 33,2 triệu đồng/năm. Hệ thống đường giao thông trục thôn, ngõ xóm được bê tông hóa; 100% các tuyến đường đều xây bồn hoa, trồng hàng rào xanh, đảm bảo chuẩn theo quy định xây dựng NTM.
Khu dân cư kiểu mẫu Nam Trà, xã Hương Trà, huyện Hương Khê
Phát huy lợi thế có diện tích lớn đất cát và pha cát, thời gian qua, huyện Cẩm Xuyên đã khuyến khích người dân cải tạo, quy hoạch vườn hộ để phát triển sản xuất. Ba loại cây trồng chủ lực được người dân đầu tư đem lại giá trị kinh tế là mướp đắng, mướp ngọt và dưa chuột. Đến nay, toàn huyện có trên 15.000 vườn hộ được thiết kế, quy hoạch, cải tạo, nâng cấp, chỉnh trang, đầu tư bài bản. Hay tại huyện Can Lộc, với sự vào cuộc tích cực của chính quyền và người dân trong phong trào xây dựng NTM, đến tháng 8/2020, huyện có 42/164 thôn đạt chuẩn khu dân cư NTM kiểu mẫu, chiếm tỉ lệ 26% tổng số thôn. Dự kiến từ nay đến cuối năm 2020, toàn huyện sẽ có thêm 25 thôn, tổ dân phố về đích khu dân cư NTM kiểu mẫu. Cùng với đó, huyện Can Lộc cũng đã nâng cấp mở rộng được 83,4 km đường giao thông nông thôn; 20,3 km mương rãnh thoát nước trong khu dân cư, 10 km kênh mương nội nội đồng; xây dựng 2 trạm biến áp, kéo mới 17,6 km đường điện; sửa chữa, nâng cấp 12 công trình trường học các cấp, 5 nhà văn hóa xã, 11 nhà văn hóa thôn, 13 khu thể thao thôn...
Từ những kết quả bước đầu, năm 2017, Hà Tĩnh đã phát động Cuộc thi Khu dân cư NTM kiểu mẫu, vườn mẫu, được công động hưởng ứng, với trên 1.000 thôn và gần 17.000 vườn hộ tham gia. Kết quả, 620 thôn, 1.608 vườn hộ đạt giải cuộc thi cấp xã; 124 thôn, 427 vườn hộ đạt giải cuộc thi cấp huyện và 34 thôn, 183 vườn hộ đạt giải cuộc thi cấp tỉnh. Thông qua Cuộc thi đã phát hiện những nhân tố, điển hình tiêu biểu, là bài học chung cho tỉnh trong tổ chức thực hiện. Đặc biệt, Cuộc thi đã góp phần tuyên truyền để người dân biết được mục đích, ý nghĩa thiết thực của việc xây dựng khu dân cư NTM kiểu mẫu, vườn mẫu, từ đó chủ động tham gia, thực hiện tốt vai trò chủ thể của mình trong thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM.
Sau gần 6 năm triển khai, phong trào xây dựng khu dân cư kiểu mẫu, vườn mẫu đã thực sự lan tỏa, tô màu áo mới cho các miền quê nông thôn Hà Tĩnh, mang lại cảnh quan, môi trường sạch, đẹp. Ghi nhận những kết quả đó, thừa ủy quyền của Chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã trao tặng nhận Huân chương Lao động hạng Nhất cho Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Hà Tĩnh vì có thành tích xuất sắc trong phong trào thi đua “Cả nước chung sức xây dựng NTM” giai đoạn 2016 - 2020. Xác định xây dựng NTM là nhiệm vụ chính trị quan trọng hàng đầu, thường xuyên và lâu dài, thời gian tới, Hà Tĩnh tiếp tục chỉ đạo các xã đã đạt chuẩn duy trì, nâng cao chất lượng các tiêu chí, hướng tới xây dựng xã NTM nâng cao, kiểu mẫu.
Bích Thủy
Văn phòng điều phối nông thôn mới Hà Tĩnh
(Nguồn: Bài đăng trên Tạp chí Môi trường, số 11/2020)
