14/07/2020
Thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới (NTM), UBND tỉnh Hà Tĩnh đã ban hành 20 tiêu chí xã đạt chuẩn NTM giai đoạn 2017 - 2020, trong đó, tiêu chí thứ 20 đã gắn Hà Tĩnh với thương hiệu riêng “Khu dân cư NTM kiểu mẫu và vườn mẫu”. Trên cơ sở đó, nhằm tạo cơ hội cho đoàn viên thanh niên đóng góp sức trẻ vào xây dựng NTM, từ đầu năm 2018, BCH Đoàn tỉnh Hà Tĩnh đã triển khai mô hình “Vườn ươm thanh niên xây dựng NTM” và đạt được kết quả tích cực, tạo nên nhiều tuyến đường hoa đặc sắc, sáng tạo, mang đậm dấu ấn tuổi trẻ.
Từ khi triển khai mô hình đến nay, Hà Tĩnh đã huy động hơn 15.000 lượt đoàn viên, thanh thiếu niên tổ chức đóng bầu, ươm trồng 1.500.000 cây, hoa các loại; xây dựng 130 vườn ươm thanh niên với diện tích tối thiểu 40 m2, quy mô từ 5000 bầu/vườn, giúp các đơn vị tiết kiệm kinh phí gần 2,5 tỷ đồng (tính theo giá thị trường). Một số địa phương đã xin những khu đất trống, sử dụng chưa hiệu quả để triển khai mô hình. Bên cạnh đó, nhiều cơ sở đoàn còn chủ động xây dựng thêm từ 2 - 3 vườn ươm thanh niên “mini dự trữ” với khoảng 2000 cây giống/vườn để bổ sung hàng rào xanh tại địa phương khi cần thiết. Ngoài ra, nhiều đơn vị còn đầu tư công phu, kỹ lưỡng cho các vườn ươm về quy mô và cơ sở vật chất bằng cách xây dựng mái che, hệ thống tưới nước tự động, bảng hiệu… Từ những vườn ươm này, tuổi trẻ Hà Tĩnh đã phủ xanh hàng trăm tuyến đường với tổng chiều dài gần 60 km. Các huyện đoàn, thành đoàn có cách làm hiệu quả trong xây dựng vườn ươm như: Hương Sơn (28 vườn/700.000 cây giống), Kỳ Anh (21 vườn/400.000 cây giống), Cẩm Xuyên (27 vườn/250.000 cây giống), Đức Thọ (12 vườn/60.000 cây giống), Thành đoàn Hà Tĩnh (6 vườn/ 25.000 cây giống)…
Các đoàn viên thanh niên tận dụng lốp xe cũ làm bồn hoa vừa tiết kiệm, vừa thân thiện với môi trường
Các giống cây được lựa chọn để ươm là loại phù hợp với khí hậu, điều kiện thổ nhưỡng của địa phương, dễ sống, dễ trồng như: Chè tàu, chuỗi ngọc, trà my, hoa giấy, ngũ sắc, chiều tím, cẩm tú mai, hoa bất tử, sử quân tử… Thời gian đầu triển khai, một số cơ sở đoàn còn lúng túng, thiếu kinh nghiệm về kỹ thuật cắt tỉa, thời điểm ươm cây, chọn đất đóng bầu, tỷ lệ thuốc kích thích, giống cây ươm... nên hiệu quả chưa cao. Một số đơn vị chưa tâm huyết nên việc bố trí và xây dựng vườn ươm còn sơ sài, đoàn viên tham gia ít, chưa tạo hiệu ứng sức lan tỏa trong cộng đồng. Trước tình trạng đó, Đoàn tỉnh Hà Tĩnh đã tiến hành tổ chức giới thiệu mô hình vườn ươm thanh niên, hướng dẫn quy trình, kỹ thuật triển khai lồng ghép trong các đợt tập huấn Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng NTM và chuyển giao khoa học kỹ thuật cho thanh niên; Chỉ đạo cơ sở Đoàn tuyên truyền, phổ biến cách thức triển khai, hướng dẫn quy trình, kỹ thuật ươm cây thông qua các đợt tập huấn, buổi sinh hoạt chi đoàn, hội, đội, qua hệ thống website, các trang mạng xã hội… Cùng với đó, tiến hành thí điểm triển khai mô hình tại một số đơn vị; chỉ đạo các cơ sở Đoàn tổ chức tham quan học tập kinh nghiệm, chia sẻ cách làm hay để tăng hiệu quả mô hình ươm cây, nâng tỷ lệ sống tại các vườn, nhân rộng mô hình. Đặc biệt, Phòng Nông nghiệp, Trung tâm ứng dụng chuyển giao khoa học kỹ thuật và Cây trồng vật nuôi các địa phương cũng đã trực tiếp hướng dẫn đoàn viên và người dân kỹ thuật trộn đất, làm bầu, ươm giống, chăm sóc, bảo vệ cây…
Bên cạnh các kỹ thuật được cán bộ Trung tâm hướng dẫn, trong quá trình triển khai, các đoàn viên thanh niên đã có cách làm sáng tạo, khéo léo, áp dụng một số mẹo nhỏ để vườm ươm phát huy được hiệu quả, tỷ lệ sống cao hơn như: Chọn đất bỏ bầu thì chọn đất tầng thứ 2, các loại đất thịt nhẹ, pha cát, đất nhiều dinh dưỡng, không chọn đất mặt vì đất mặt ít dinh dưỡng, hay có các chất gây nấm cây trồng; Chọn các cành nhân giống, cây giống khỏe mạnh, ít sâu bệnh. Đối với khâu ngâm dung dịch kích thích, ra rễ và cắm hom, các đoàn viên nhúng dung dịch kích thích để cây dễ sống, nhanh phát triển hơn so với cách thông thường là bẻ cành, cắm xuống đất. Sau khi cắm bầu, hạn chế, bảo vệ sự thoát hơi nước bằng việc quây kín ni lông, tạo độ ẩm và thời gian quây khoảng thời gian 10 ngày, tiến hành tưới cây vào buổi chiều, khoảng 15 ngày thì cho ra rễ, sau 3 tháng đem đi trồng. Trước khi đưa ra trồng tại các khu dân cư, hàng rào xanh khoảng 1 - 2 tuần thì chuyển dịch vị trí mới cho các bầu cây thì cây khi trồng sẽ dễ sống hơn. Sau khi ươm thành công, các cây giống sẽ được trao tặng miễn phí cho khu dân cư hoặc giao cho cơ sở đoàn để xây dựng những tuyến đường hoa, hàng rào xanh dọc đường giao thông liên thôn, xã, nhà văn hóa, cơ quan, trường học, góp phần xây dựng khu dân cư kiểu mẫu.
Một trong những ứng dụng sáng tạo của các vườn ươm thanh niên đó là xây dựng mô hình “Đường hoa thanh niên”. Tận dụng các loại hoa sẵn có của vườn ươm thanh niên và vật liệu tái chế, Tỉnh đoàn Hà Tĩnh đã chỉ đạo các cấp bộ Đoàn xung kích đi đầu tham gia phong trào cải tạo diện mạo cho các tuyến đường trong khu dân cư cũng như điểm du lịch, đáp ứng yêu cầu đẹp về cảnh quan, môi trường. Trong đó, nhiều đơn vị đã có cách làm sáng tạo, hiệu quả như huyện đoàn Thạch Hà, Hương Sơn, thành đoàn Hà Tĩnh… tận dụng các vật liệu tái chế vừa tiết kiệm vừa thân thiện môi trường như lốp xe cũ làm bồn hoa, các thùng sơn làm thùng rác…
Có thể nói, “Vườn ươm thanh niên” là một trong những mô hình hay, cách làm sáng tạo trong xây dựng NTM, đô thị văn minh do Tỉnh đoàn Hà Tĩnh phát động và được các cấp bộ Đoàn hưởng ứng tích cực, được sự ủng hộ của nhân dân. Nhận thấy ưu điểm của công trình là không tốn nhiều kinh phí thực hiện, thu hút đông đảo lực lượng đoàn viên thanh niên, học sinh nhiều lứa tuổi; tận dụng được các khu vực đất trống để xây dựng vườn ươm; thiết thực hỗ trợ các thôn xóm xây dựng các tuyến đường hoa, hàng rào xanh, làm đẹp khuôn viên nhà văn hóa thôn xóm; góp phần giảm chi phí cho các địa phương… đến nay, đã có nhiều tổ chức Hội, Đoàn thể tỉnh bạn như Nghệ An, Thanh Hoá… học hỏi và nhân rộng thành công. Ngày 17/12/2018, tại Hội nghị lần thứ VI, Ban Thường vụ Trung ương Đoàn đã xét chọn 10 công trình thanh niên tiêu biểu toàn quốc năm 2018. “Vườn ươm thanh niên” của tuổi trẻ Hà Tĩnh đã vinh dự là một trong 10 công trình thanh niên tiêu biểu được xét chọn từ 94 công trình thanh niên do 37 Tỉnh, Thành đoàn và Đoàn trực thuộc đề xuất.
Mạnh Hiển
(Nguồn: Bài đăng trên Tạp chí Môi trường số 6/2020)
