31/07/2017
Thủy điện Ialy tiền thân là Nhà máy Thủy điện Ialy, thành lập theo Quyết định số 10/2000/QĐ-BCN ngày 28/2/2000 của Bộ trưởng Bộ Công nghiệp và chuyển thành Công ty theo Quyết định số 148/2006/QĐ-TTg ngày 22/6/2006 của Thủ tướng Chính phủ. Công ty Thủy điện Ialy đảm nhận chức năng quản lý, vận hành 3 nhà máy trên sông Sê San với tổng công suất 1080MW, sản lượng điện bình quân 5,318 tỷ kWh/năm, bao gồm: Nhà máy Thủy điện Ialy, công suất 720MW, sản lượng điện theo thiết kế 3,68 tỷ kWh/năm; Nhà máy thủy điện Sê San 3: Công suất 260MW, sản lượng điện theo thiết kế 1,221 tỷ kWh/năm và Nhà máy thủy điện Pleikrông, công suất 100MW, sản lượng bình quân theo thiết kế 417 triệu kWh/năm. Trong đó,Nhà máy Thủy điện Ialy là một công trình thủy điện ngầm lớn nhất Việt Nam.
Nhà máy Thủy điện Ialy xây dựng trên diện tích 579.551 m2 thuộc (huyện Chưpăh, tỉnh Gia Lai) và 45.093.900 m2(huyện Sa Thầy, tỉnh Kon Tum).Thủy điện Yaly là bậc thang thứ ba và là bậc thang lớn trên sông Sê San. Sông Sê San là một chi lưu lớn của sông Mê Công được tạo thành bởi nhánh Đắk Bla và nhánh Krôngpôcô. Diện tích toàn bộ lưu vực là 17.000 km2 .
Nhà máy thủy điện Ialy
Trong những năm qua, Công ty Thủy điện Ialy đã không ngừng phát triển và mở rộng ngành nghề kinh doanh, nhằm phát huy và khai thác tối đa năng lực từ những thế mạnh về nguồn nhân lực và cơ sở vật chất. Công ty có những chức năng, nhiệm vụ chính bao gồm: Quản lý, vận hành và sản xuất điện năng; Sửa chữa, bảo dưỡng, đại tu, cải tạo, nâng cấp các thiết bị và công trình của Nhà máy; Tư vấn, giám sát lắp đặt thiết bị cơ khí thủy lực, cơ khí thủy công, thiết bị quan trắc, thiết bị điện, thông tin của các công trình thủy điện; Dịch vụ thí nghiệm, sửa chữa, gia công cơ khí (công nghiệp điện năng); Tổ chức đào tạo nguồn lực cho các nhà máy điện; Tổ chức tham quan du lịch.
Bên cạnh những nỗ lực phát triển,phát huy tối đa lợi ích kinh tế của Nhà máy, công tác đảm bảo điều kiện môi trường luôn được Lãnh đạo Công ty quan tâm, chú trọng. Ngoài việcluôn tuân thủ và chấp hành đầy đủ các quy định pháp luật về BVMT. Công ty đã thực hiện nhiều giải pháp kỹ thuật để nâng caohiệu quả sản xuất, cải thiện môi trường làm việc, đảm bảo tốt sức khỏe cho người lao động; tổ chức thực hiện các hoạt động theo đúng các qui định của Luật BVMT… Hằng năm, Công ty đều ký hợp đồng các cơ quan chuyên ngành môi trường tiến hành đo quan trắc, đánh giá kiểm soát ô nhiễm môi trường để thực hiện khắc phục ô nhiễm môi trường, cải thiện điều kiện làm việc tại tất cả các vị trí sản xuất cho cán bộ, công nhân viên (CBCNV). Qua phân tích, các mẫu thử đều cho kết quả đạt tiêu chuẩn/quy chuẩn hiện hành của Việt Nam về môi trường.
Trong khu vực sản xuất, tại gian máy và toàn bộ phần ngầm, Công ty đã lắp đặt hệ thống thông gió, hiện đại đây là hệ thống quan trọng của nhà máy ngầm, bao gồm 8 quạt thổi điều hòa và 8 quạt hút gió với công suất mỗi quạt 75 kW. Với hệ thống quạt gió, môi trường trong “phần ngầm” của Nhà máy luôn được đảm bảo. Ðối với độ ồn của các buồng công nghệ, Công ty đã thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp như tạo phòng cách âm; nút tai chống ồn; nâng cấp, bảo dưỡng thiết bị… Do đặc điểm thiết kế, các nhà máy thủy điện sử dụng một lượng lớn dầu trong sản xuất (dầu bôi trơn cho các ổ hướng, ổ đỡ máy phát và dầu máy biến áp), tổng lượng dầu trong sử dụng gần 500 m3. Lượng dầu này qua quá trình vận hành hàng năm bị thay đổi, mất chất lượng và có khả năng phải thay thế. Ðể đảm bảo môi trường sinh thái do việc hủyhoặc thải một lượng dầu lớn sau quá trình vận hành, đồng thời tiết kiệm chi phí sản xuất, Công ty dùng các máy lọc dầu có công nghệ cao để lọc bỏ các tạp chất và khử các chất phát sinh trong quá trình vận hành để đưa vào tái sử dụng. Tại vị trí sản xuất trong gian máy, dầu rỉtừ các bộ phận thiết bị hòa lẫn với nước rò của các hệ thống, tạo nên hỗn hợp nước lẫn dầu bẩn. Để khắc phục tình trạng trên Nhà máy đã lắp đặt hệ thống xử lý tách dầu - nước, nhờ vậy, dầu được gom lại còn lượng nước bẩn được xử lý tách riêng, trước khi thải ra môi trường.
Ðối với môi trường cảnh quan của Nhà máy, tại khu vực văn phòng và các trung tâm điều hành, khu vực đập tràn, đập dâng, cửa nhận nước, trạm OPY 500 kV, Công ty đã trồng được 20.000 m2 thảm cỏ, 2.000 m2 thảm hoa và hơn3.000 cây xanh các loại. Nhằm mục đích khôi phục lại hàng trăm ha rừng, thảm thực vật... vùng đồi bị san ủi trong quá trình xây dựng công trình, từ khi công trình hoàn thành đến nay, Công ty đã phát động toàn thể CBCNV trồng rừng cây “Ðời đời nhớ ơn Bác” với hơn15 héc ta các loại cây. Công ty đã tổ chức cải tạo khu đất trống trên bờ Hồ Ialy với diện tích hơn 5 héc ta, trồng trên 5.000 cây các loại; cải tạo và xây dựng khu hoa viên trước cổng Công ty, trồng trên 10.000 m2 thảm cỏ, hoa và 1.000 cây xanh các loại…
Bên cạnh đó, Công ty thường xuyên tổ chức đào tạo, giáo dục cho CBCNV thực hiện các biện pháp vệ sinh an toàn lao động và ý thức về BVMT; cử cán bộ tham gia các lớp học do Tập đoàn tổ chức như khóa học về điều tra kinh tế - xã hội và sức khỏe của Chương trình Hỗ trợ Quản lý Môi trường do SIDA tài trợ. Hàng năm, Công ty phối hợp với tổ chức Công đoàn, Ðoàn Thanh niên phát động và triển khai Chương trình Xanh - Sạch - Ðẹp nhằm giáo dục đoàn viên, CBCNV về ý thức BVMT; cung cấp đầy đủ các phương tiện, trang thiết bị bảo hộ an toàn lao động; khám sức khỏe định kỳ cho CBCNV; tập huấn cho CBCNV các phương án xử lý sự cố và công tác BVMT.
Tổ máy phát điện Nhà máy Thủy điện Ialy
Trong quá trình xây dựng và sản xuất, Công ty cũng đặc biệt quan tâm đến đời sống của người dân trong khu vực. Giai đoạn công tác giải phóng mặt bằng, Công ty đền bù cho dân có 1ha đất tại khu vực nhà máy được 3ha đất vùng khác. Trong thời gian từ tháng 2 đến tháng 9, khi cao trình mực nước hạ, diện tích không ngập nước đạt 37.000 ha, Công ty hỗ trợ người dân trong vùng bằng cách cho dân canh tác trồng cây ngắn hạn, không đóng thuế nhà nước. Đồng thời, Công ty cũng đầu tư 7 trạm bơm cấp nước, phục vụ cấp nước nông nghiệp cho người dân với diện tích hơn250 ha. Hàng năm, Công ty đều lập quỹ tương trợ xã hội, quỹ phúc lợi để hỗ trợ 2 nhà tình nghĩa cho các hộ dân nghèothuộc 2 tỉnh Gia Lai và Kon Tum và hỗ trợ phụ nữ nghèo, người nhiễm chất độc màu da cam,..
Có thể nói, việc phát triển thủy điện Tây Nguyên nói chung và Nhà máy Thủy điện Ialy nói riêng đảm bảo năng lượng cho vùng, là cơ sở để phát triển công nghiệp của vùng, đồng thời giúp giải quyết nước tưới vào mùa khô, điều tiết dòng chảy, kiểm soát lũ và khai thác du lịch, nuôi trồng thủy sản.
Đinh Thị Minh Hương
(Nguồn: Bài đăng trên Tạp chí Môi trường, số 7/2017)
