05/04/2021
Trong những năm qua, TP. Hội An đang trên đà phát triển mạnh mẽ và là một trong những điểm đến thu hút khách du lịch trong nước và quốc tế với 5,35 triệu lượt khách đến tham quan, lưu trú vào năm 2019. Tuy nhiên, đằng sau những con số tăng trưởng ấn tượng, Hội An đang phải đối mặt với vấn đề ô nhiễm môi trường, gia tăng rác thải nhựa. Để hạn chế lượng rác thải ra môi trường, chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng ở TP Hội An đã và đang nỗ lực kết nối để chung tay giảm thiểu rác thải, nhất là sử dụng các sản phẩm nhựa dùng một lần hướng tới xây dựng Hội An trở thành điểm đến xanh trong thời gian tới.
Các doanh nghiệp chung tay giảm thiểu rác thải nhựa
Theo số liệu thống kê của Hiệp hội Du lịch Quảng Nam, mỗi năm khối lượng rác thải sinh hoạt phát sinh trung bình của tỉnh khoảng 240.000 tấn, tương ứng gần 660 tấn/ngày, trong đó 20 - 25% là rác thải nhựa. Riêng TP.Hội An, bình quân khoảng 92 tấn rác thải ra môi trường mỗi ngày. Lượng rác thải này đến từ nhiều nguồn, trong đó các cơ sở kinh doanh du lịch và thương mại chiếm tỷ lệ đáng kể.
Trước thực trạng đó, năm 2019,Thành ủy Hội An đã ban hành Chỉ thị số 1CT/TU về việc tăng cường kiểm soát, giảm thiểu việc sử dụng các sản phẩm nhựa dùng một lần, túi ni lông khó phân hủy; tiếp tục thực hiện chủ trương phân loại rác tại nguồn để BVMT của TP. Năm 2020, Phòng TN&MT và Hiệp hội du lịch tỉnh Quảng Nam phối hợp và lập triển khai kế hoạch liên tịch về tổ chức triển khai Chương trình hành động thực hiện Chỉ thị số 15-CT/TU của Thành ủy Hội An nhằm lôi cuốn sự tham gia của các doanh nghiệp trong việc giảm thiểu sử dụng các sản phẩm nhựa sử dụng một lần.
Tính đến hết tháng 12/2020, toàn thành phố Hội An đã có 36 doanh nghiệp ở nhiều quy mô và lĩnh vực, trong đó có quán café, cửa hàng nhỏ, nhà hàng, homestay villa, khách sạn và khu nghỉ dưỡng, tự nguyện đăng ký tham gia Chương trình. Mỗi doanh nghiệp đăng ký một bản cam kết gồm những hành động cụ thể để tiết giảm, tái sử dụng và tái chế rác hiệu quả; đồng thời tổ chức hoạt động truyền thông trong đội ngũ nhân viên, cộng đồng xung quanh, khách hàng cùng tham gia giảm thiểu rác thải nhựa. Sau một thời gian thực hiện, nhiều doanh nghiệp hoạt động trên địa bàn TP.Hội An đãtiên phong trong việc giảm thải rác thải nhựa với nhiều cách làm, giải pháp hiệu quảnhư quản lý và tái sử dụng rác thải (Emic Hospitality), tái chế nhựa giá trị thấp (Reform Plastic), tái chế rác hữu cơ các loại thành chuỗi tuần hoàn trong nông nghiệp sinh thái (Green Youth Collective), cửa hàng không bao bì và giới thiệu các sản phẩm thân thiện với con người, môi trường hướng tới cộng đồng có thu nhập thấp và trung bình (Refillables Hội An)…
Công ty TNHH Emic Hospitality (phường Cửa Đại, TP.Hội An) đã áp dụng nhiều mô hình quản lý và tái sử dụng rác thải. Cụ thể, trong tất cả nhà hàng thuộc hệ thống quản lý Của công ty, việc phân loại rác được tổ chức nghiêm ngặt đối với đội ngũ cán bộ, nhân viên. Tại đây, rác được chia làm 3 loại, để ở 3 thùng rác khác nhau như rác hữu cơ, rác tái chế và rác khó phân hủy. Sau khi thu gom, rác hữu cơ sẽ được trộn với vi sinh để làm phân bón cho vườn rau của nhà hàng. Các loại rác tái chế được sử dụng làm đồ trang trí cho nhà hàng. Riêng đối với loại rác khó phân hủy, Công ty bàn giao cho đơn vị thu gom, xử lý rác thải của TP.Hội An. Ngoài việc quản lý, phân loại rác thải tại nguồn, đơn vị còn áp dụng nhiều giải pháp nhằm hạn chế sử dụng rác thải nhựa như nhân viên không mang túi ni lông vào nhà hàng, không nhận túi ni lông từ các đơn vị cung cấp thực phẩm, khuyến khích nhân viên sử dụng chai lọ dùng nhiều lần...
Bên cạnh đó, Công ty TNHH Jack Trần Tours cũng rất quan tâm đến vấn đề BVMT. Từ tháng 9/2019, Công ty đã dừng việc cung cấp và sử dụng chai nhựa dùng một lần cho du khách để thay thế bằng chai thủy tinh. Ước tính, với hành động này, Công ty sẽ hạn chế việc thải ra môi trường hơn 50 nghìn chai nhựa mỗi năm. Ngoài ra, Công ty TNHH Jack Trần Tours cũng thay thế ống hút nhựa bằng ống hút giấy, ống hút gạo; thay thế khăn lạnh dùng một lần bằng khăn vải tái sử dụng; thay thế túi ni lông mang thực phẩm xuống thuyền cho du khách bằng hộp nhựa dùng nhiều lần…
Tại cửa hàng Refillables (xã Cẩm Thanh, TP.Hội An) có hơn 148 sản phẩm thân thiện với môi trường và sức khoẻ người tiêu dùng, được mua và bán bằng cách sử dụng bao bì tái sử dụng. Bằng cách tận dụng, chế biến các loại thức ăn, hoa quả, dầu ăn, xà phòng thừa, vải bỏ đi…, chủ cửa hàng đã biến những thứ tưởng chừng vô dụng trở thành hữu ích như xà phòng, nước lau nhà, nước rửa chén, túi xách, kể cả tinh chế tinh dầu từ các loại cây, hoa quả địa phương. Điều đặc biệt ở đây là cửa hàng sẽ không sử dụng các bao bì khi bán hàng mà khách hàng sẽ mang đồ chứa đến khimua hàng. Ngay cả khi khách hàng không mang theo đồ chứa đựng thì cửa hàng sẽ chuẩn bị và cung cấp cho họ. Như vậy, việc sử dụng lại nhiều lần các đồ chứa sẽ giảm thiểu rác thải nhựa phải thải bỏ ra các bãi rác. Đây là một cách làm hiệu quả đã đưa câu chuyện tái chế, tái sử dụng thành một ý tưởng kinh doanh có tác động lớn đến môi trường và xã hội. Tính đến nay sau 2 năm hoạt động, DNXH quy mô nhỏ này đã giúp tiết kiệm được hơn 13,045 bao bì được sử dụng lại thay vì bị thải bỏ.
Đặc biệt, nhóm 13 Doanh nghiệp tại khu vực Tân Thành, phường Cẩm An cùng cam kết và đóng góp tài chính để gây dựng mô hình Điểm tập kết rác nhựa giá trị thấp, phối hợp với đối tác Reform Plastic. Đây là mô hình đầu tiên tại Hội Anvới sự tham gia của Doanh nghiệp nhằm giúp nâng cao hiệu quả tái chế rác khó phân huỷ, đồng thờigóp phần xây dựng thương hiệu “Doanh nghiệp không rác thải nhựa” cho các bên tham gia.
Có thể thấy, trong thời gian qua, ở TP.Hội An ngày càng xuất hiện nhiều mô hình doanh nghiệp tham gia tái chế rác thải, dù phần lớn quy mô nhỏ nhưng sự lan tỏa ngày càng rộng khắp, không chỉ trong các cơ sở lưu trú, doanh nghiệp mà còn thu hút sự quan tâm hưởng ứng của cộng đồng người dân. Điều này đã tạo nên thương hiệu của Hội Antrong BVMT và phát triển bền vững.
Nhà hàng của Công ty TNHH Emic Hospitality áp dụng 3 thùng rác để phân loại rác tại nguồn
Tiếp cận hành trình đưa Hội An trở thành điểm đến xanh
Để thu hút sự tham gia của các doanh nghiệp trong giảm thiểu rác thải nhựa, Hội An cũng có một lợi thế, đó là thời gian trướcHội An cũng là địa phương có một quá trình dài tham gia về quản lý rác thải một cách tương đối có hệ thống với sự vào cuộc của cả chính quyền, các tổ chức chuyên môn và cộng đồng địa phương. Những hoạt động thực hành như phân loại rác tại nguồn hay tiết giảm, tự xử lý rác hữu cơ cho vườn nhà, trong chăn nuôi là những việc không phải mới ở Hội An. Đặc biệt, Hội An cũng là nơi hội tụ và tiếp cận những giải pháp kinh doanh xã hội và môi trường có giá trị, cung cấp những sản phẩm, dịch vụ giúp doanh nghiệp có cơ hội lựa chọn, sử dụng, học hỏi những cách để thay thế, giảm thiểu và tự xử lý rác.
Trong thời gian thực hiện giai đoạn I (từ tháng 7/2020 đến tháng 3/2021), Chương trình đã và đang hỗ trợ kỹ thuật cần thiết để doanh nghiệp thực hiện những cam kết của họ một cách thuận lợi hơn, dựa trên đề xuất doanh nghiệp đưa ra. Theo đó, các hoạt động hỗ trợ bao gồmtập huấn về phân loại và cách xử lý rác thải tại nguồn, đặc biệt là với nhóm rác có thể tái sử dụng và tái chế như rác hữu cơ nhà bếp. Ngoài ra, Chương trình còn xây dựngdanh sách những nhà cung cấp, doanh nghiệp xã hội, tổ cộng đồng… có các sản phẩm và dịch vụ giúp doanh nghiệp từ chối, thay thế, tái sử dụng, tái chế, rác thải. Trong quá trình này, Chương trình cũng phối hợp với doanh nghiệp trong việc giám sát và đo lường những hiệu quả đạt được khi triển khai cam kết hành động giảm thiểu rác. Chương trình cũng thiết kế một khung Hành động gồm 8 giải pháp có tính hệ thống (mô hình 8T) để định hướng công tác quản lý rác thải bền vững hơn, bao gồm: Tổ chức thực hiện; Từ chối; Tiết giảm; Tái sử dụng - Làm đầy bao bì; Thay thế; Phân loại để tái chế; Truyền thông và tham gia vào hoạt động mạng lưới; Tạo sản phẩm và dịch vụ bền vững).Trong giai đoạn tiếp theo (tháng 3/2021 đến năm 2023), chính quyền TP, Hiệp hội du lịch tỉnh Quảng Nam cùng các đối tác kỹ thuậtdự kiếnthực hiện đồng bộ với các mục tiêu chính gồm hỗ trợ cho sự phát triển củaHệ sinh thái tái chế tại Hội An, tiếp tục đồng hành cùng Doanh nghiệp trong việc tăng hiệu quả giảm thiểu rác thải và biến rác thải thành tài nguyên và xây dựng, quảng bá thương hiệu Hội An - điểm đến xanh với đóng góp của cộng đồng Doanh nghiệp du lịch. Lộ trình này cũng đóng góp cho mục tiêu chung hướng đến thương hiệu Hội An - thành phố xanh vào năm 2025.
Ông Phan Xuân Thanh - Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Quảng Nam cho biết “Chúng tôi kết nối các doanh nghiệp làm du lịch lại với nhau, hướng dẫn cụ thể cho từng doanh nghiệp những giải pháp để hạn chế thải rác ra môi trường và giảm rác thải nhựa. Phấn đấu đến năm 2022, chúng tôi có doanh nghiệp điển hình về doanh nghiệp xanh, thân thiện với môi trường. Từ đó, lan tỏa những điển hình và nhân rộng ra toàn Hiệp hội Du lịch”.
Bên cạnh đó, trong quá trình triển khai Chương trình cũng gặp một số khó khăn đó là sự xâu chuỗi của toàn hệ thống, từ chính sách hướng dẫn, khuyến khích doanh nghiệp có các hành động cụ thể, cho tới sự phát triển của một hệ sinh thái tái chế. Ngoài ra, quá trình thay đổi ở mỗi doanh nghiệp cũng đòi hỏi thời gian và công sức, không chỉ ở chủ đầu tư hiểu và quyết tâm áp dụng, mà còn ở thực hành và sự duy trì hàng ngày của đội ngũ nhân viên - điều này liên quan tới công tác giáo dục và truyền thông chung của toàn xã hội và cộng đồng địa phương.
Mặt khác, do ảnh hưởng của dịch Covid-19 cũng làm cho tiến độ triển khai bị chậm lại, nhưng Hiệp hội Du lịch Quảng Nam cũng như các doanh nghiệp tâm huyết với du lịch có trách nhiệm vẫn kiên định lối đi với du lịch xanh. Với kết quả bước đầu là gần 40 doanh nghiệp ký cam kết không rác thải; ký kết về xử lý rác thải nhựa tại khu vực chợ Tân Thành; xây dựng chương trình hành động du lịch Hội An không rác thải, nhãn du lịch xanh... là những hành động cụ thể để bước đầu tiếp cận hành trình đưa Hội An trở thành điểm đến xanh.
Nam Việt
(Nguồn: Bài đăng trên Tạp chí Môi trường số 3/2021)
