19/12/2025
Nhằm chia sẻ, thảo luận kết quả nghiên cứu về hiện trạng, thách thức, kinh nghiệm quốc tế và các kiến nghị, giải pháp thúc đẩy cơ sở thu hồi vật liệu và cải tạo các bãi chôn lấp hướng tới kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam, ngày 19/12/2025, tại Hà Nội, Viện Chiến lược, Chính sách nông nghiệp và môi trường phối hợp với Ngân hàng thế giới tổ chức cuộc họp tham vấn “Thúc đẩy cơ sở thu hồi vật liệu và cải tạo các bãi chôn lấp hướng tới kinh tế tuần hoàn”. Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách nông nghiệp và môi trường TS. Nguyễn Trung Thắng chủ trì cuộc họp. Tham dự cuộc họp có đại diện một số Bộ, ngành liên quan; các chuyên gia, nhà khoa học và Sở NN&MT tỉnh Nghệ An, TP. Hải Phòng.
Quang cảnh cuộc họp
Phát biểu khai mạc cuộc họp tham vấn, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách nông nghiệp và môi trường TS. Nguyễn Trung Thắng cho biết, trong thời gian qua, Chính phủ đã ban hành nhiều văn bản quan trọng nhằm tăng cường quản lý chất thải rắn và thúc đẩy mô hình kinh tế tuần hoàn như Quyết định số 491/QĐ-TTg ngày 7/5/2018 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt điều chỉnh Chiến lược quốc gia về quản lý tổng hợp chất thải rắn đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2050; Quyết định số 222/QĐ-TTg bản của Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày 23/1/2025 phê duyệt Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện kinh tế tuần hoàn đến năm 2035; Nghị định số 08/2022/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường và Nghị định số 45/2022/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường. Đồng thời, Nhà nước cũng đã có các chính sách khuyến khích, ưu đãi liên quan đến xử lý, cải tạo và phục hồi bãi chôn lấp chất thải rắn tại Việt Nam.
Bên cạnh đó, công tác quản lý chất thải rắn đã được các địa phương chủ động triển khai và có nhiều chuyển biến tích cực, thể hiện ở việc tăng cường thu gom, cải thiện hạ tầng xử lý và từng bước mở rộng phân loại tại nguồn. Nhiều tỉnh, thành phố đã xây dựng quy hoạch quản lý chất thải rắn, ban hành cơ chế phối hợp giữa các Sở, ngành và chính quyền cấp huyện - xã, qua đó nâng tỷ lệ thu gom rác thải sinh hoạt đô thị lên mức tương đối cao. Tuy nhiên, xử lý chất thải rắn vẫn dựa chủ yếu vào các bãi chôn lấp, trong đó còn nhiều bãi quy mô nhỏ, không hợp vệ sinh hoặc đã quá tải. Nhiều bãi chôn lấp chưa được cải tạo, đóng cửa hoặc phục hồi môi trường đúng quy định, gây nguy cơ ô nhiễm đất, nước ngầm, nước mặt và phát tán mùi. Một số địa phương đã triển khai dự án xử lý thay thế bằng công nghệ mới như đốt rác phát điện, compost hoặc tái chế, nhưng quy mô còn hạn chế, chưa đáp ứng lượng chất thải phát sinh ngày càng tăng.
Trong bối cảnh đó, Ngân hàng Thế giới đã phối hợp với Công ty Giải pháp và Tư vấn Enviro triển khai nghiên cứu “Phân tích cơ sở thu hồi vật liệu, kinh tế tuần hoàn và cải tạo các bãi chôn lấp rác thải; khuyến nghị cho tỉnh Nghệ An và TP. Hải Phòng”. Quá trình nghiên cứu có sự tham vấn với Ủy ban nhân dân các cấp, các Sở Nông nghiệp và Môi trường và các Sở, ban, ngành có liên quan tại Hải Phòng, Nghệ An. Tại cuộc họp tham vấn hôm nay, Phó Viện trưởng Nguyễn Trung Thắng mong muốn được lắng nghe đầy đủ những ý kiến tâm huyết, khách quan và khoa học từ tất cả các bên liên quan đối với các kết quả nghiên cứu. Các ý kiến của các đại biểu sẽ giúp nhóm nghiên cứu nhìn nhận đa chiều hơn, sát với điều kiện thực tiễn tại hai địa phương thí điểm, đồng thời bảo đảm các khuyến nghị đưa ra có tính khả thi cao.
Chia sẻ về kết quả nghiên cứu, Phó chủ nhiệm nhiệm vụ PGS.TS Phùng Chí Sỹ cho biết, đối với tỉnh Nghệ An, phân tích sự phù hợp của địa phương đã được thực hiện để xác định vị trí phù hợp cho 3 địa điểm đặt các cơ sở thu hồi vật liệu và kinh tế tuần hoàn dựa trên phân tích nhà kho chất thải. Theo đó, hai địa điểm đặt hệ thống quản lý chất thải rắn, đặc biệt chú trọng vào các cơ sở thu hồi vật liệu (MRF) kết hợp với các trạm trung chuyển (Hưng Đông, Nghi Thu) và một MRF tại bãi rác Nghi Yên được đề xuất đặt ở lối vào hiện đang tạm thời là vị trí lưu trữ đồ tái chế. Đối với TP. Hải Phòng, một cơ sở thu hồi vật liệu và có thể là nhiên liệu có nguồn gốc từ rác thải và các cơ sở kinh tế tuần hoàn ủ phân tại cơ sở quản lý chất thải khu vực được đề xuất ở phường Trần Dương, Vĩnh Bảo, bãi rác Ang Cha Cha trên đảo Cát Hải. Kết quả nghiên cứu chỉ ra, các cơ sở thu hồi vật liệu và kinh tế tuần hoàn tại Nghệ An và Hải Phòng có tính khả thi về mặt tài chính, cho thấy tỷ suất lợi nhuận nội bộ (IRR) dương từ 2% đến 11,24%, đặc biệt khi kết hợp với việc ủ phân; Việc ủ phân tại trạm trung chuyển có thể giảm chi phí vận hành và bảo trì vận chuyển khoảng 3,5-4,4 tỷ VND mỗi năm. Kết quả tài chính dựa trên các giả định về sản lượng như sau: 10% vật liệu tái chế (với ước tính giá bán thận trọng); 40% nhiên liệu từ rác sau khi loại bỏ 40% độ ẩm; 30% phân hữu cơ (trong đó 10% có thể bán được và phần còn lại được phân phối tại địa phương); 20% chất thải còn lại được xử lý tại bãi chôn lấp. Đặc biệt, các cơ sở này tạo ra nhiều lợi ích kinh tế và xã hội hơn như giảm phát thải khí nhà kính, thu hồi tài nguyên, tạo ra 15-40 việc làm an toàn hơn cho người dân địa phương mỗi cơ sở, giảm chi phí vận chuyển nhờ nguồn cung cấp chất thải hữu cơ tươi hơn và cải thiện tính khả thi về vị trí do nhu cầu đất đai nhỏ gọn (khoảng 2 ha cho một nhà máy xử lý chất thải rắn tái chế công suất 350 tấn/ngày).
Để đưa các cơ sở thu hồi vật liệu và các cơ sở kinh tế tuần hoàn vào quản lý chất thải rắn đô thị, nhóm nghiên cứu kiến nghị cần thực hiện các biện pháp sau: Công nhận MRF là các cơ sở thu hồi tài nguyên, chứ không phải xử lý chất thải, để tạo điều kiện thuận lợi cho việc bố trí linh hoạt; Tích hợp quá trình ủ phân tại trạm trung chuyển để tiết kiệm chi phí và thu hồi chất dinh dưỡng; Tăng cường tính bền vững về tài chính thông qua việc tăng ngân sách nhà nước cho quản lý chất thải rắn đô thị, tăng phí người dùng, thanh toán trực tuyến và các mô hình hợp tác công tư (PPP); Hỗ trợ thị trường nội địa cho vật liệu tái chế, nhiên liệu từ phân hủy và phân hữu cơ; Sử dụng thiết kế cơ sở dạng mô-đun để thích ứng với những cải tiến về phân loại trong tương lai.
Các đại biểu tham dự cuộc họp
Tại cuộc họp tham vấn, đại diện Sở Nông nghiệp và Môi trường Nghệ An, TP. Hải Phòng đều đồng tình cho rằng, các phát hiện về tiềm năng thu hồi vật liệu, tái chế và tái sử dụng có thể giúp các địa phương chuyển đổi phương thức xử lý chất thải, từng bước giảm phụ thuộc vào chôn lấp, phù hợp với định hướng kinh tế tuần hoàn và mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính. Bên cạnh đó, các phân tích về mô hình cải tạo, đóng cửa và phục hồi môi trường tại bãi chôn lấp sẽ hỗ trợ các tỉnh, thành phố xây dựng lộ trình kỹ thuật rõ ràng, ưu tiên những hạng mục xử lý ô nhiễm cấp bách, huy động nguồn lực và áp dụng các công nghệ phù hợp.
Một số đại biểu tham dự cuộc họp kiến nghị, những khuyến nghị về cơ chế tài chính, thu hút đầu tư tư nhân và áp dụng chính sách ưu đãi cũng có thể được vận dụng để hoàn thiện khuôn khổ chính sách, tạo động lực cho doanh nghiệp tham gia cải tạo bãi rác cũ và đầu tư cơ sở xử lý hiện đại.
Nguyệt Minh (theo congnghiepmoitruong.vn)
