20/12/2023
Ngày 15/12/2023, tại Hà Nội, Bộ TN&MT tổ chức Hội thảo “Hệ thống tích hợp dữ liệu quan trắc môi trường quốc gia và Công bố thông tin về chất lượng môi trường”. Tham dự và chỉ đạo Hội thảo có Thứ trưởng Bộ TN&MT Võ Tuấn Nhân; Lãnh đạo Cục Kiểm soát ô nhiễm môi trường; Trung tâm quan trắc môi trường miền Bắc và đại biểu đến từ các Bộ, ngành, Viện nghiên cứu, Sở TN&MT các tỉnh, thành phố và các tổ chức quốc tế tại Việt Nam.
Thứ trưởng Bộ TN&MT Võ Tuấn Nhân phát biểu khai mạc Hội thảo
Thực hiện quy định của Luật BVMT năm 2020 về quản lý số liệu quan trắc môi trường quốc gia; xây dựng cơ sở dữ liệu về quan trắc môi trường, hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu trong hệ thống môi trường quốc gia; tích hợp dữ liệu quan trắc môi trường của các Bộ, cơ quan ngang Bộ, địa phương và công bố thông tin về chất lượng môi trường quốc gia. Trong thời gian qua, Bộ TN&MT đã phối hợp cùng các Bộ, ngành tổ chức thực hiện một số đề án, dự án đảm bảo sự đồng bộ từ trung ương đến địa phương, góp phần tạo ra hệ thống thông tin môi trường thống nhất và hiệu quả.
Phát biểu tại Hội thảo, Thứ trưởng Bộ TN&MT Võ Tuấn Nhân cho biết: Ngày nay, trước tình trạng ô nhiễm môi trường tiếp tục diễn biến phức tạp, chất lượng môi trường nhiều nơi suy giảm mạnh, đặc biệt ở các khu vực tập trung nhiều hoạt động phát triển công nghiệp, đô thị hóa. Ô nhiễm không khí, đặc biệt là ô nhiễm bụi (PM10, PM2.5), có thời điểm đã đến mức báo động, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, gây tâm lý lo lắng cho nhân dân. Tình trạng ô nhiễm môi trường không khí trong thời gian qua tại một số địa phương, nhất là tại các thành phố lớn có xu hướng gia tăng.
Ngành TN&MT có trách nhiệm quản lý số liệu quan trắc môi trường quốc gia; xây dựng cơ sở dữ liệu về quan trắc môi trường trong hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu môi trường quốc gia; tích hợp các dữ liệu quan trắc môi trường của các Bộ, cơ quan ngang Bộ và địa phương, công bố thông tin về chất lượng môi trường quốc gia.
Trước thời đại công nghệ ngày càng phát triển, Bộ TN&MT đã và đang hoàn thiện các hướng dẫn, quy định về hoạt động công bố thông tin chất lượng môi trường; nâng cấp nền tảng hệ thống thông tin, ứng dụng công nghệ mới phục vụ hệ thống truyền dẫn và tiếp nhận, xử lý dữ liệu; xây dựng cơ sở dữ liệu và các phần mềm, ứng dụng để công bố, công khai thông tin môi trường một cách thống nhất, hiệu quả để phục vụ công tác quản lý môi trường và thông tin môi trường đến người dân.
Bộ TN&MT cũng đã đang xây dựng, tiếp tục hoàn thiện và trình Thủ tướng Chính phủ Quy hoạch tổng thể Mạng lưới Quan trắc môi trường quốc gia. Đây là Quy hoạch có tính chất kỹ thuật chuyên ngành, tiếp nối các quy định trước đây tại Quyết định 16/2007/QĐ-TTg và Quyết định số 90/QĐ-TTg, là cơ sở pháp lý quan trọng để tăng cường đầu tư cho mạng lưới quan trắc môi trường một cách đồng bộ và hiện đại trên toàn lãnh thổ Việt Nam. Tăng cường hơn nữa các công cụ, thiết bị quan trắc tiên tiến, hiện đại và tập trung nguồn lực cho hoạt động phân tích, đánh giá dữ liệu quan trắc chất lượng môi trường, đáp ứng yêu cầu về cung cấp, công bố thông tin, dữ liệu quan trắc môi trường và nâng cao năng lực cho công tác cảnh báo dự, báo môi trường. Quan trắc môi trường không chỉ để biết hiện trạng mà còn cung cấp nguồn dữ liệu cho dự báo, cảnh báo môi trường, phục vụ công tác quản lý nhà nước và người dân.
Báo cáo tại Hội thảo, TS. Hoàng Văn Thức Cục trưởng Cục Kiểm soát ô nhiễm (Bộ TN&MT) cho biết: Hệ thống tích hợp dữ liệu quan trắc môi trường quốc gia được tạo ra nhằm phục vụ hiệu quả công tác kiểm soát ô nhiễm môi trường, hướng tới cảnh báo, dự báo môi trường, chủ động phòng ngừa, ứng phó sự cố môi trường, bảo vệ sức khỏe cộng đồng, giúp Việt Nam chủ động trong quá trình phát triển kinh tế xanh, bền vững. Hệ thống được triển khai dựa trên nền tảng cốt lõi là nâng cấp phần mềm Quản lý dữ liệu quan trắc môi trường tự động (Envisoft), tiếp tục tích hợp dữ liệu mạng lưới quan trắc định kỳ của Trung ương và địa phương; tích hợp với dữ liệu chuyên ngành như: Viễn thám và GIS, Khí tượng thủy văn và các dữ liệu Bộ, ngành khác. Toàn bộ dữ liệu quan trắc môi trường sau khi được tiếp nhận sẽ được xử lý, kiểm duyệt, phân tích, tổng hợp trên nền tảng công nghệ các siêu máy tính, trí tuệ nhân tạo, công nghệ tích hợp. Sau đó, công bố thông tin chất lượng môi trường và dự báo, cảnh báo môi trường.
Với hệ thống này, cơ quan quản lý sẽ được cung cấp các thông tin kịp thời, nhận diện các “vùng ô nhiễm” để điều chỉnh chính sách và đưa ra các giải pháp quản lý thiết thực. Đối với doanh nghiệp, sẽ có một “không gian” để kết nối, chia sẻ dữ liệu và công khai thông tin một cách minh bạch, một bức tranh về hiện trạng môi trường được khắc họa toàn diện và đầy đủ.
Đáng chú ý, những thông tin cảnh báo, dự báo ô nhiễm môi trường sẽ được công bố thông qua các bản tin trên truyền hình, ứng dụng di động, thiết bị online. Người dân dễ dàng tiếp cận thông tin, cảnh báo về nguy cơ ô nhiễm môi trường, và nhiệm vụ bảo vệ môi trường được lan tỏa trong nhận thức, hành vi của mỗi người dân.
Các đại biểu tham dự Hội thảo
Theo Báo cáo Tổng quan tại Hội thảo, hiện cả nước đã lắp đặt gần 2.000 trạm quan trắc tự động (trạm quan trắc phát thải, trạm quan trắc môi trường xung quanh), trong đó có hơn 1.600 trạm đang truyền số liệu về Bộ TN&MT; còn lại 300 trạm đang trong giai đoạn lắp đặt, vận hành thử nghiệm (tăng gấp gần 2 lần so với cùng thời điểm năm 2020). Đây là hệ thống cung cấp cơ sở dữ liệu quan trọng cho công tác quản lý môi trường. Dữ liệu từ các trạm quan trắc truyền liên tục về Sở TN&MT và Bộ TN&MT với tần suất 60 phút/1 lần, có khi là 5 phút/lần thông qua phần mềm Envisoft.
Với nỗ lực hiện đại hóa hệ thống quan trắc và quản lý thông tin dữ liệu quan trắc môi trường, đến nay, toàn ngành đã kiểm soát được tới 80% vấn đề môi trường; bảo đảm xử lý đúng thời hạn gần 90% kiến nghị của doanh nghiệp, địa phương nhận được hàng năm. Đặc biệt, đã tập trung quản lý tốt các cơ sở có nguồn thải lớn, nguy cơ gây ô nhiễm môi trường cao trên cả nước.
Chia sẻ về công tác triển khai các hoạt động quan trắc môi trường tại địa phương, Lãnh đạo các Sở TN&MT các tỉnh, thành phố đề xuất kiến nghị, cần tích cực trao đổi kinh nghiệm công tác quản lý, vận hành gữa các tỉnh, thành phố, Bộ TN&MT; thúc đẩy vấn đề truyền thông; xây dựng và phát triển Cổng thông tin về chất lượng môi trường; Cần có hướng dẫn phân loại dữ liệu; ban hành biểu giá định mức để quản lý vận hành các trạm quan trắc tự động được hiệu quả…
Châu Loan
