08/06/2016
Ngày 1/10/2013, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Quyết định số 1788/QĐ-TTg phê duyệt Kế hoạch xử lý triệt để các cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng (ÔNMTNT) đến năm 2020 (Kế hoạch). Với mục tiêu “Rà soát, phát hiện và tập trung xử lý triệt để, dứt điểm các cơ sở gây ÔNMTNT trên phạm vi cả nước; hoàn thiện đồng bộ các cơ chế, chính sách, quy định của pháp luật về xử lý triệt để các cơ sở gây ÔNMTNT và phấn đấu đến năm 2020 không để phát sinh cơ sở mới”. Nội dung của Kế hoạch chia làm 2 giai đoạn: Đến năm 2015, tập trung xử lý triệt để, dứt điểm 229 cơ sở gây ÔNMTNT đã được phê duyệt danh mục và biện pháp xử lý; Đến năm 2020, tập trung xử lý triệt để, dứt điểm 249 cơ sở gây ÔNMTNT đã được phê duyệt danh mục cùng biện pháp xử lý và các cơ sở mới phát sinh, phấn đấu đến năm 2020 không còn cơ sở gây ÔNMTNT.
 |
| Công ty Giấy Bãi Bằng đã có nhiều giải pháp giảm thiểu ÔNMT |
Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ TN&MT đã tích cực triển khai các hoạt động liên quan được giao tại Quyết định số 1788/QĐ-TTg và các văn bản liên quan, cụ thể: Chủ động phối hợp với các Bộ, ngành có liên quan kiện toàn nhân sự Ban Chỉ đạo liên ngành xử lý triệt để các cơ sở gây ÔNMTNT. Đồng thời, hoàn thiện Quy chế tổ chức và hoạt động của Ban Chỉ đạo liên ngành, theo nguyên tắc phân công cụ thể, làm rõ trách nhiệm của các Bộ, ngành trong công tác quản lý nhà nước đối với ngành, lĩnh vực quản lý, góp phần tăng cường đôn đốc, chỉ đạo việc thực hiện Kế hoạch theo đúng tiến độ đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
Đến nay, Bộ TN&MT đã ban hành nhiều văn bản hướng dẫn, đôn đốc, đề nghị các Bộ, ngành và địa phương báo cáo tình hình triển khai Kế hoạch. Trên cơ sở đó, nhiều địa phương đã chủ động, tích cực xây dựng Kế hoạch triển khai Quyết định của Thủ tướng Chính phủ (Cao Bằng); lồng ghép nội dung triển khai Quyết định số 1788/QĐ-TTg trong các chương trình, kế hoạch về BVMT theo từng giai đoạn (An Giang); ban hành các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn, đôn đốc triển khai xử lý ô nhiễm triệt để theo Quyết định số 1788/QĐ-TTg (Bạc Liêu).
Hoàn thiện các quy định pháp luật về xử lý triệt để cơ sở gây ÔNMTNT, thể hiện trong Luật BVMT năm 2014 và các văn bản quy định chi tiết thi hành, tạo hành lang pháp lý đồng bộ cho công tác này. Xây dựng, trình ban hành văn bản quy định một số chính sách về tài chính, đất đai nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho các cơ sở gây ÔNMTNT khi di dời hoặc thực hiện biện pháp xử lý ô nhiễm triệt để tại Chương VII, Nghị định số 19/2015/NĐ-CP ngày 14/2/2015 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật BVMT. Bổ sung các quy định về chế tài xử lý đối với cơ sở gây ÔNMTNT trong dự thảo Nghị định xử phạt vi phạm hành chính về trong lĩnh vực BVMT...
Phối hợp chặt chẽ với Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính, các Bộ, ngành, địa phương có liên quan nghiên cứu, đề xuất cơ chế chính sách nhằm giải quyết nguồn vốn cho các dự án xử lý ÔNMTNT. Đến nay đã xây dựng, gửi Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổng hợp, thẩm định trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình Mục tiêu hỗ trợ xử lý triệt để cơ sở gây ÔNMTNT thuộc đối tượng công ích giai đoạn 2016 - 2020. Về phía các địa phương, một số tỉnh/TP trực thuộc Trung ương đã ban hành chính sách hỗ trợ cho các cơ sở triển khai xử lý ô nhiễm triệt để như: chính sách ưu đãi đối với các doanh nghiệp phải di dời vào Khu công nghiệp (tỉnh Nam Định)... Tiếp tục tổng hợp danh mục dự án, phối hợp với Bộ Tài chính trình Thủ tướng Chính phủ quyết định hỗ trợ có mục tiêu cho các địa phương để xử lý ô nhiễm triệt để đối với các đối tượng thuộc khu vực công ích theo Quyết định số 58/2008/QĐ-TTg, Quyết định số 38/2011/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.
Bên cạnh đó, phối hợp với các Bộ, ngành và địa phương đẩy mạnh hoạt động thanh tra, kiểm tra liên ngành về BVMT cùng với hướng dẫn, giám sát thực hiện tại các cơ sở gây ÔNMTNT. Từ năm 2014 đến nay, phối hợp với Thanh tra Bộ TN&MT thực hiện thanh tra, kiểm tra trách nhiệm đối với 13 UBND cấp tỉnh về BVMT, trong đó có nội dung về xử lý triệt để cơ sở gây ÔNMTNT; kiểm tra, thanh tra tại 113 cơ sở gây ÔNMTNT hầu hết được lồng ghép vào đoàn thanh tra, kiểm tra công tác BVMT chung của Bộ TN&MT, xử phạt 74 cơ sở với số tiền phạt gần 12,7 tỷ đồng, chủ yếu tập trung đối với các cơ sở có hành vi chậm xử lý ô nhiễm triệt để theo tiến độ của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Một số địa phương đã chủ động thành lập các Đoàn liên ngành để tiến hành thanh tra, kiểm tra đối với các cơ sở gây ÔNMTNT (Cao Bằng, Quảng Nam...); đồng thời có biện pháp tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc đối với các cơ sở nhằm đẩy nhanh tiến độ xử lý ô nhiễm triệt để trên địa bàn.
Thông qua đó, tỷ lệ các cơ sở hoàn thành biện pháp xử lý ô nhiễm triệt để đã có nhiều chuyển biến tích cực; các cơ sở đã có ý thức trong việc triển khai Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, nhiều cơ sở gây ÔNMTNT đã chủ động thực hiện các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm, qua đó đã góp phần giảm thiểu tác động tới cộng đồng. Trong tổng số 439 cơ sở gây ÔNMTNT theo Quyết định số 64/2003/QĐ-TTg, tính đến nay đã có 395/439 cơ sở đã hoàn thành biện pháp xử lý ô nhiễm triệt để, không còn gây ÔNMTNT, chiếm tỷ lệ 90%; còn lại 44 cơ sở chưa hoàn thành các biện pháp xử lý ô nhiễm triệt để, chiếm tỷ lệ 10%. Đối với 186 cơ sở gây ÔNMTNT có thời hạn xử lý đến 31/12/2015 trong 435 cơ sở có tên theo Quyết định số 1788/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, đến nay đã có 81 cơ sở cơ bản đã hoàn thành xử lý triệt để, không còn gây ÔNMTNT, chiếm tỷ lệ 44%. Bên cạnh đó, đã có 86 cơ sở có thời hạn xử lý trong giai đoạn 2016 - 2020 cơ bản hoàn thành xử lý triệt để, không còn gây ô nhiễm. Như vậy, tiến độ hoàn thành xử lý triệt để ÔNMT tính đến 30/3/2016 là 167/435 cơ sở, đạt tỷ lệ 38,4%.
Bên cạnh những kết quả đạt được, việc xử lý triệt để các cơ sở gây ÔNMTNT còn một số tồn tại, hạn chế, cụ thể là khu vực công ích (như bãi rác, bệnh viện, trung tâm bảo trợ xã hội...) do việc áp dụng các biện pháp đóng cửa, tạm đình chỉ hoạt động là không khả thi; thiếu kinh phí đầu tư xử lý. Một số địa phương còn thiếu quyết liệt trong việc triển khai thực hiện Kế hoạch của Thủ tướng Chính phủ đối với các cơ sở trên địa bàn; không đưa các cơ sở công ích (như bãi rác, bệnh viện) vào kế hoạch thanh tra, kiểm tra hàng năm do tâm lý e ngại ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương mặc dù hàng năm Bộ TN&MT đều có văn bản chỉ đạo, đôn đốc; chưa quan tâm bố trí kinh phí từ ngân sách địa phương để thực hiện xử lý các cơ sở thuộc khu vực công ích, còn tư tưởng trông chờ vào sự hỗ trợ từ Trung ương. Nhiều dự án đã được đầu tư, hỗ trợ kinh phí từ ngân sách Trung ương nhưng tiến độ triển khai còn chậm; chưa thực hiện tốt công tác quy hoạch, dẫn tới tình trạng các nhà máy, cơ sở sản xuất nằm xen kẽ trong các khu dân cư kéo theo nhiều khó khăn, vướng mắc khi thực hiện công tác di dời; các cơ sở thuộc khu vực công ích, đặc biệt là các cơ sở y tế tuyến huyện hiện nay rất khó khăn về kinh phí vận hành, duy tu, bảo dưỡng hệ thống xử lý chất thải.
Nhằm đẩy nhanh tiến độ xử lý triệt để các cơ sở gây ÔNMTNT theo Quyết định số 1788/QĐ-TTg, trong thời gian tới, Bộ TN&MT tiếp tục phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương tập trung thanh tra, kiểm tra đối với các cơ sở chậm hoàn thành biện pháp xử lý ÔNMT, xử lý nghiêm đối với các trường hợp vi phạm; ưu tiên bố trí kinh phí từ ngân sách nhà nước hỗ trợ xử lý triệt để các cơ sở gây ÔNMTNT thuộc khu vực công ích; có cơ chế hỗ trợ kinh phí vận hành, duy tu, bảo dưỡng, vận hành hệ thống xử lý chất thải đã được ngân sách nhà nước đầu tư.
Dương Thị Thanh Xuyến
Phó Chánh văn phòng
Tổng cục Môi trường
(Nguồn: Bài đăng trên Tạp chí Môi trường số 5/2016)
