28/11/2016
Bắc Ninh là tỉnh có diện tích nhỏ nhất tại Việt Nam, nằm trên vùng kinh tế trọng điểm Bắc bộ. Toàn tỉnh có 1 TP, 1 thị xã, 6 huyện, với 126 đơn vị hành chính cấp xã, dân số khoảng 1,131 triệu người, chiếm 1,21% dân số cả nước và đứng thứ 39/63 tỉnh, TP. Bắc Ninh từ lâu đã nổi tiếng với nhiều làng nghề truyền thống có tuổi đời hàng trăm năm, làm ra những sản phẩm thủ công tinh xảo, độc đáo. Hiện nay, Bắc Ninh có 62 làng nghề, chủ yếu trong các lĩnh vực như đồ gỗ mỹ nghệ xuất khẩu, sản xuất giấy, gốm, sắt, thép tái chế, đúc đồng. Đặc biệt, Bắc Ninh còn là một trong những điểm sáng về thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), đứng thứ 7 toàn quốc và đứng thứ 3 khu vực đồng bằng sông Hồng.
 |
|
Làng nghề đồ gỗ mỹ nghệ Đồng Kỵ (Bắc Ninh) |
Tuy nhiên, hiện nay, môi trường không khí trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh đang bị ô nhiễm nghiêm trọng bởi các hoạt động như giao thông vận tải, sản xuất công nghiệp, xây dựng, nông nghiệp và làng nghề… Trong khoảng 5 năm trở lại đây, nồng độ bụi trong không khí cao là vấn đề đáng lo ngại của tỉnh. Tại các điểm quan trắc trên các tuyến đường giao thông cho thấy, nồng độ bụi cao hơn quy chuẩn cho phép QCVN 05:2013/BTNMT từ 1,1 - 1,3 lần. Tại các cụm công nghiệp (CCN), nồng độ bụi cũng cao hơn giới hạn cho phép của QCVN từ 1,3 - 1,5 lần.
Đặc biệt, nồng độ bụi tại các làng nghề cao hơn khoảng 1,8 lần. Trong đó, ngành sản xuất có thải lượng ô nhiễm lớn nhất là tái chế kim loại, quá trình tái chế và gia công cũng phát sinh các khí độc hại như (PbO, ZnO, Al2O3). Các làng nghề chế biến lương thực, thực phẩm, chăn nuôi và giết mổ như làng nghề chế biến bún Khắc Niệm, làng nghề rượu Đại Lâm… phát sinh ô nhiễm mùi do quá trình phân hủy các chất hữu cơ trong nước thải và các chất hữu cơ trong chế phẩm thừa thải ra tạo nên các khí như: SO2, NO2, H2S… Các làng nghề thủ công mỹ nghệ như làng nghề đồ gỗ mỹ nghệ Đồng Kỵ thường bị ô nhiễm nặng bởi khí SO2 phát sinh từ quá trình xử lý chống mốc cho các sản phẩm, bụi phát sinh từ quá trình chà, bào sản phẩm. Qua kết quả quan trắc định kỳ hàng năm của Sở TN&MT tại làng nghề Văn Môn cho thấy, nồng độ SO2 cao hơn quy chuẩn cho phép 3,1 lần, nồng độ NO2 cao hơn quy chuẩn từ 2,2 - 2,6 lần.
Đối với khu vực nông thôn, chất lượng môi trường không khí còn tương đối tốt, nhiều vùng chưa có dấu hiệu ô nhiễm. Nồng độ các chất ô nhiễm hầu hết nằm trong giới hạn cho phép. Môi trường không khí chủ yếu bị tác động do các hoạt động sản xuất của làng nghề, hoạt động sản xuất, xây dựng nhỏ lẻ, đốt rơm rạ sau vụ mùa, đốt rác thải. Bên cạnh đó, môi trường không khí cũng bị ảnh hưởng từ việc sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật tràn lan, không đúng liều lượng, gây phát tán một lượng hóa chất độc hại vào không khí.
Trước thực trạng trên, những năm qua, tỉnh Bắc Ninh đã ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện Đề án tổng thể BVMT làng nghề đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030; Quy chế BVMT làng nghề, khu dân cư, CCN tỉnh Bắc Ninh; Kế hoạch thực hiện Nghị quyết lần thứ 7 Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng cường quản lý tài nguyên và BVMT.
Ngoài ra, tỉnh đã và đang thực hiện một số đề án, dự án xử lý ô nhiễm không khí như đầu tư hệ thống xử lý khí thải đối với các hợp tác xã luyện kim loại màu thuộc làng nghề Văn Môn và Đại Bái do Nhật Bản hỗ trợ; Xử lý ô nhiễm môi trường làng nghề đúc đồng Đại Bái, tái chế nhôm Mẫn Xá; Lắp đặt 2 trạm quan trắc online đối với môi trường không khí đối với 2 mô hình làng nghề tại Phong Khê và TP. Bắc Ninh…
Trong thời gian tới, Bắc Ninh sẽ tiến hành lập quy hoạch, xây dựng lộ trình từng bước di dời các cơ sở sản xuất trong làng nghề vào các khu, CCN tập trung để đầu tư xây dựng hệ thống xử lý khí thải; Yêu cầu các hộ gia đình sản xuất trong làng nghề bắt buộc phải đầu tư xây dựng hệ thống xử lý khí thải phát sinh; Dừng sản xuất đối với những cơ sở sản xuất gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng bằng biện pháp cắt điện. Cùng với đó, tăng cường công tác kiểm tra, xử lý nghiêm các vi phạm pháp luật về BVMT; Triển khai thực hiện Quy chế BVMT làng nghề, khu dân cư, CCN tỉnh Bắc Ninh; Đẩy mạnh công tác điều tra cơ bản, quan trắc, dự báo, cảnh báo và kiểm soát ô nhiễm, đặc biệt, tại những làng nghề, khu vực có nguy cơ gây ô nhiễm không khí; Xây dựng Đề án mở rộng hệ thống mạng lưới giám sát chất lượng môi trường tại các làng nghề truyền thống, khu dân cư đông đúc và quy định bắt buộc các cơ sở công nghiệp tự báo cáo về tình hình BVMT…
Để thực hiện Kế hoạch hành động quốc gia về quản lý chất lượng không khí đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2025 của Thủ tướng Chính phủ, tỉnh sẽ có các cơ chế chính sách nhằm khuyến khích cơ sở sản xuất sử dụng nhiên liệu sạch, đổi mới công nghệ để giảm phát thải khí nhà kính, sử dụng khí nén tự nhiên làm nguyên liệu cho các phương tiện giao thông; Tăng cường lắp đặt các thiết bị quan trắc khí tự động đối với các doanh nghiệp có nguồn khí thải lớn; Nghiên cứu, thực hiện Đề án Kiểm soát khí thải xe mô tô, xe gắn máy tham gia giao thông. Mặt khác, huy động các nguồn lực cho quản lý chất lượng không khí; Đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện các quy định pháp luật về BVMT không khí của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh. Đồng thời, huy động sự tham gia của cộng đồng trong việc giám sát khí thải; Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức cộng đồng về tác hại của ô nhiễm không khí.
Phạm Thị Vui
(Nguồn: Bài đăng trên Tạp chí Môi trường số 10/2016)
