13/01/2017
Phó Chủ tịch thường trực Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật (KH&KT) Hà Tĩnh Nguyễn Xuân Thiều cho biết, mô hình ứng dụng năng lượng mặt trời (NLMT) trong sản xuất, chế biến nước mắm thực hiện từ tháng 10/2014 tại xã Cẩm Nhượng, huyện Cẩm Xuyên, với quy trình khép kín, tuần hoàn, giúp hạn chế sự phát triển của vi sinh vật có hại, bước đầu đã mang lại hiệu quả kép về kinh tế và môi trường.
Theo đó, hệ thống thu nhiệt, cấp nhiệt thông qua tấm thu NLMT có tác dụng hấp thu, tích tụ ánh sáng mặt trời, làm gia tăng nhiệt độ cho quá trình lên men nguyên liệu để tạo nước mắm. Sau khi đóng cầu dao điện, nước tại bể muối thẩm thấu qua lớp lọc (lưới, sỏi), chảy vào ống lọc rồi bơm lên tấm thu nhiệt NLMT. Tại đây, dưới tác dụng của nhiệt độ, dòng nước được nâng nhiệt, bơm qua và đẩy vào bể chượp.
Quá trình vận hành tuần hoàn liên tục đã thay thế quá trình náo đảo truyền thống và sau một thời gian, nhiệt độ bể chượp sẽ đạt mức tối ưu của quá trình lên men để tạo nước mắm.
Giải pháp này được thay thế cho nhiều công đoạn chính của quá trình sản xuất nước mắm truyền thống như: phơi, đảo, lọc, góp phần hạn chế việc “hở” nguyên liệu trong quá trình sản xuất. Bên cạnh đó, quá trình phân hủy cá, lên men không tỏa ra bên ngoài nên bảo đảm không gây ô nhiễm về môi trường.
Ngoài ra, với tấm thu NLMT, công đoạn sản xuất sẽ bỏ qua việc mở nắp thùng ủ, đảo nên không bay hơi, vì vậy, chất lượng nước mắm đảm bảo và đỡ tiêu hao. Lượng nước mắm cốt thu được nhiều hơn 30% so với cách làm truyền thống và được chuyển hóa tối đa do nhiệt độ đạt mức tối ưu. Đồng thời, quá trình giúp bỏ các công đoạn phơi, đảo, lọc, góp phần giảm 1/3 thời gian sản xuất và 2/3 nhân công lao động.
Sau gần 2 năm triển khai, Dự án đã xây dựng được 20 mô hình tại khu sản xuất tập trung cho 20 hộ gia đình và Dự án phát triển nông nghiệp bền vững cho người nghèo (SRDP) đã hỗ trợ hợp tác xã thêm 7 mô hình. Mới đây, Sở Khoa học và Công nghệ Hà Tĩnh tiếp tục hỗ trợ 20 mô hình cho các hộ dân khác trên địa bàn xã Cẩm Nhượng. Để phát triển Dự án, UBND xã Cẩm Nhượng đã dành 5 ha đất xây dựng khu chế biến thủy, hải sản tập trung; Hỗ trợ kinh phí làm mặt bằng, huy động người dân đóng góp xây dựng cơ sở hạ tầng; Tổ chức tập huấn, hướng dẫn, chuyển giao công nghệ cho gần 500 hộ dân trong xã Cẩm Nhượng; Thành lập Hợp tác xã sản xuất nước mắm Nam Hải.
Dự án cũng đã chuyển giao công nghệ cho Sở KH&CN, Liên hiệp các Hội KH&KT tỉnh Quảng Bình để triển khai mô hình thí điểm. Một số tỉnh như Quảng Trị, Bình Định, Phú Yên... cũng đã liên hệ tìm hiểu về mô hình.
Phạm Văn Ngọc
