03/07/2023
Thực hiện Nghị quyết số 01/NQ-CP ngày 8/1/2022 của Chính phủ về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và Dự toán ngân sách nhà nước năm 2022, Bộ TN&MT đã quyết liệt chỉ đạo tổ chức lập Quy hoạch tổng hợp LVS Hồng - sông Thái Bình thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 và đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 50/QĐ-TTg ngày 6/2/2023. Đây là quy hoạch thứ 4/13 Quy hoạch tổng hợp LVS lớn đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Quy hoạch là căn cứ, định hướng để Bộ TN&MT phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương trên LVS thực hiện hiệu quả các giải pháp nhằm bảo đảm an ninh tài nguyên nước (TNN), thích ứng với biến đổi khí hậu trên LVS; điều hòa, phân bổ nguồn nước một cách phù hợp; khai thác, sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả gắn với bảo vệ, phát triển bền vững TNN.
Mục tiêu hàng đầu là đảm bảo an ninh nguồn nước
Quy hoạch đưa ra mục tiêu hàng đầu là bảo đảm an ninh nguồn nước trên LVS; tích trữ, điều hòa, phân bổ TNN một cách công bằng, hợp lý, khai thác, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả gắn với bảo vệ, phát triển bền vững TNN nhằm đáp ứng nhu cầu nước cho dân sinh, phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, bảo vệ môi trường. Đến năm 2030, hướng tới việc tích trữ, điều hòa, phân bổ nguồn nước bảo đảm hài hòa lợi ích cho các địa phương, các đối tượng sử dụng nước trong vùng, giữa vùng trung du miền núi phía Bắc với vùng đồng bằng sông Hồng; khai thác, sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả nhằm nâng cao giá trị kinh tế của nước, bảo đảm an ninh nguồn nước, thích ứng với biến đổi khí hậu và phù hợp với các điều ước quốc tế liên quan đến TNN mà Việt Nam đã tham gia; 100% các vị trí duy trì dòng chảy tối thiểu trên sông được giám sát, có lộ trình giám sát tự động, trực tuyến phù hợp; 100% các nguồn nước liên tỉnh được công bố khả năng tiếp nhận nước thải, sức chịu tải; 100% công trình khai thác, sử dụng nước, xả nước thải vào nguồn nước được giám sát vận hành và kết nối hệ thống theo quy định; 100% hồ, ao có chức năng điều hòa, có giá trị cao về đa dạng sinh học, lịch sử, văn hóa không được san lấp được công bố và quản lý chặt chẽ...
Đến năm 2050, duy trì, phát triển TNN, điều hòa, phân bổ nguồn nước bảo đảm an ninh nguồn nước, thích ứng với biến đổi khí hậu và phù hợp với các điều ước quốc tế, hợp tác song phương liên quan đến TNN mà Việt Nam đã tham gia. Tăng cường bảo vệ TNN, bảo đảm số lượng, chất lượng nước đáp ứng các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội và giảm thiểu tác hại do nước gây ra. Hoạt động quản lý, khai thác, sử dụng, bảo vệ TNN được thực hiện theo phương thức trực tuyến trên cơ sở quản trị thông minh.
Nội dung Quy hoạch gồm chức năng nguồn nước; quản lý, điều hòa, phân bổ nguồn nước góp phần bảo đảm an ninh nguồn nước cho các mục đích khai thác, sử dụng và các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội trên LVS; các công trình khai thác sử dụng nước trên sông; quản lý khai thác, sử dụng nước mặt bảo đảm dòng chảy tối thiểu trên sông; nguồn nước dự phòng cấp cho sinh hoạt tại các khu vực có nguy cơ ô nhiễm nguồn nước; công trình điều tiết, khai thác, sử dụng nước, phát triển TNN; bảo vệ TNN…
3 nhóm giải pháp quan trọng
Quy hoạch cũng đưa ra 3 nhóm giải pháp quan trọng để thực hiện trong thời gian tới. Trong đó tập trung vào việc hoàn thiện thể chế, chính sách, các quy chuẩn về khai thác, sử dụng, tái sử dụng TNN; điều hòa, phân bổ, phát triển, bảo vệ TNN, sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả, tái sử dụng nước góp phần bảo đảm an ninh nguồn nước; khoa học, công nghệ và hợp tác quốc tế.
Lễ công bố Quy hoạch tổng hợp LVS Hồng - sông Thái Bình thời kỳ 2021 - 2030,
tầm nhìn đến năm 2050, tổ chức ngày 2/3/2023, tại Hà Nội
Đối với nhóm giải pháp hoàn thiện thể chế, chính sách, các quy chuẩn về khai thác, sử dụng, tái sử dụng TNN, tập trung rà soát, sửa đổi, bổ sung quy định về quản lý, bảo vệ nguồn sinh thủy, bảo vệ, phát triển rừng đầu nguồn; tiêu chuẩn, quy chuẩn về chất lượng nước, tái sử dụng nước; sửa đổi bổ sung cơ chế tài chính, cơ chế về sử dụng nguồn nước xuyên biên giới; rà soát, điều chỉnh các quy hoạch liên quan đến khai thác, sử dụng TNN, bảo đảm thống nhất, đồng bộ giữa các quy hoạch…
Đối với nhóm giải pháp điều hòa, phân bổ, phát triển, bảo vệ TNN, sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả, tái sử dụng nước góp phần bảo đảm an ninh nguồn nước, Quy hoạch đặt ra việc cần xây dựng, vận hành hệ thống thông tin, mô hình số, bộ công cụ hỗ trợ ra quyết định để đánh giá nguồn nước trên lưu vực trong điều kiện bình thường, thiếu nước nhằm hỗ trợ điều hòa, phân bổ nguồn nước trên LVS Hồng - Thái Bình.
Trong thời kỳ quy hoạch sẽ xây dựng, hoàn thiện hệ thống quan trắc khí tượng, thủy văn, TNN trên LVS Hồng - sông Thái Bình; kiểm soát các hoạt động khai thác, sử dụng nước, xả nước thải vào nguồn nước trên LVS Hồng - Thái Bình thông qua việc kết nối, truyền thông tin, dữ liệu về hệ thống giám sát khai thác, sử dụng nước, xả nước thải theo quy định. Nâng cao khả năng tích nước, trữ nước của các hồ chứa nước hiện có trên nguyên tắc bảo đảm an toàn; bổ sung, xây dựng mới công trình điều tiết, khai thác, sử dụng, phát triển TNN đa mục tiêu, bảo đảm cấp nước cho hạ lưu là một giải pháp nhằm đảm bảo phân bổ hài hòa nguồn nước.
Về phía các Bộ, ngành, sẽ tiến hành rà soát, điều chỉnh quy trình vận hành hồ chứa trên các sông, suối thuộc LVS Hồng - Thái Bình hướng tới việc vận hành các hồ chứa theo thời gian thực, nhằm tối ưu hóa việc điều tiết nguồn nước cho các mục đích sử dụng; rà soát, điều chỉnh quy trình vận hành hệ thống thủy lợi bảo đảm tạo dòng chảy liên tục nhằm cải tạo môi trường nước phù hợp tình hình thực tế. Bảo vệ và phát triển rừng phòng hộ đầu nguồn, từng bước phục hồi rừng phòng hộ đầu nguồn bị suy thoái…
Đối với giải pháp khoa học, công nghệ và hợp tác quốc tế, Quy hoạch tập trung ứng dụng khoa học, kỹ thuật, công nghệ tiên tiến, hiện đại, thông minh để sử dụng nước tuần hoàn, tiết kiệm và tái sử dụng nước, quản lý, bảo vệ nguồn nước, phát triển nguồn nước, liên kết nguồn nước. Đồng thời tăng cường hợp tác quốc tế trong việc trao đổi, cung cấp thông tin về nguồn nước xuyên biên giới, nghiên cứu chuyển giao khoa học, công nghệ sử dụng nước tuần hoàn, tiết kiệm, tái sử dụng.
Hoàng Thu Hiền - Nguyễn Thị Thu Hương
(Nguồn: Bài đăng trên Tạp chí Môi trường, số 3/2023)
