26/11/2025
Ngày 25/11/2025, tại Hà Nội, Cuộc tọa đàm “Cải thiện chất lượng môi trường không khí đô thị” do Báo Tuổi trẻ phối hợp với Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) tổ chức diễn ra trong bối cảnh Thủ tướng Chính phủ vừa ban hành Quyết định số 2530/QĐ-TTg phê duyệt Kế hoạch hành động quốc gia về khắc phục ô nhiễm và quản lý chất lượng môi trường không khí giai đoạn 2026-2030, tầm nhìn đến năm 2045. Đây được xem là dấu mốc quan trọng trong định hướng kiểm soát và cải thiện chất lượng không khí tại các đô thị lớn, nhất là Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh – nơi đang chịu áp lực ô nhiễm nghiêm trọng trong những năm gần đây.
Quang cảnh Cuộc tọa đàm
Tọa đàm có sự tham dự của đại diện cơ quan trung ương, chính quyền địa phương và các chuyên gia đầu ngành, gồm: đại biểu Quốc hội Nguyễn Quang Huân - Ủy viên Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội; Ông Lê Hoài Nam – Phó Cục trưởng Cục Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường; bà Lê Thanh Thủy, Phó phòng Quản lý môi trường, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội; TS. Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới Không khí sạch Việt Nam; PGS.TS Lý Bích Thủy, Trường Hóa và Khoa học sự sống, Đại học Bách Khoa Hà Nội; PGS.TS Nguyễn Thị Nhật Thanh, Trường Đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội.
Theo các kết quả quan trắc của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, ô nhiễm không khí tại các thành phố lớn, đặc biệt là bụi mịn PM2.5 có xu hướng gia tăng trong những năm gần đây. Tại Hà Nội và một số tỉnh đồng bằng sông Hồng, nồng độ bụi mịn những tháng mùa đông biến động mạnh và duy trì ở mức cao. Riêng cuối năm 2024, Hà Nội trải qua bốn đợt ô nhiễm kéo dài với số ngày chất lượng không khí xấu tăng đột biến. Ở TP.Hồ Chí Minh và các tỉnh lân cận, nhiều thời điểm số liệu quan trắc cũng vượt quy chuẩn trung bình ngày.
Ông Lê Hoài Nam, Phó Cục trưởng Cục Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường phát biểu tại Cuộc tọa đàm
Nguyên nhân chính được xác định đến từ phát thải công nghiệp, giao thông vận tải, đốt phụ phẩm nông nghiệp, đốt rác sinh hoạt trái quy định và hoạt động xây dựng. Đáng chú ý, các khu công nghiệp, cụm công nghiệp và ngành sản xuất vật liệu như xi măng, sắt thép là nguồn phát thải lớn, đóng góp khoảng 30% lượng chất ô nhiễm. Hoạt động giao thông với gần 80 triệu xe máy và hàng triệu ô tô trên cả nước tiếp tục là tác nhân quan trọng, đặc biệt tại các khu vực nội đô mật độ phương tiện cao và ùn tắc kéo dài. Ngoài ra, đốt rơm rạ, đốt vàng mã, vận chuyển vật liệu xây dựng dịp cuối năm càng làm gia tăng tình trạng ô nhiễm. Bên cạnh nguồn phát thải nội đô, Hà Nội còn chịu ảnh hưởng đáng kể từ các địa phương lân cận như Bắc Ninh, Hưng Yên, Ninh Bình, nơi tập trung nhiều làng nghề tái chế và cơ sở sản xuất nhỏ lẻ sử dụng công nghệ lạc hậu, gây ô nhiễm liên vùng.
Mặc dù hệ thống pháp luật về bảo vệ môi trường đã có nhiều tiến bộ, đặc biệt từ khi Luật Bảo vệ môi trường 2020 có hiệu lực, song thách thức lớn hiện nay nằm ở năng lực thực thi tại địa phương. Bên cạnh đó, chính sách chi ngân sách tối thiểu 1% cho bảo vệ môi trường chưa được đảm bảo thực hiện đầy đủ.
Tại tọa đàm, các chuyên gia chia sẻ kinh nghiệm quốc tế, trong đó bài học từ Trung Quốc được đánh giá nổi bật. Trung Quốc đã triển khai đồng bộ các giải pháp chống ô nhiễm không khí dựa trên xác định nguồn thải chính xác, sử dụng trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, xây dựng bản đồ phát thải và áp dụng chế tài nghiêm khắc. Việc tiếp cận theo vùng thay vì theo địa giới hành chính giúp xử lý hiệu quả vấn đề ô nhiễm lan truyền. Đây được xem là mô hình Việt Nam có thể tham khảo, đặc biệt với tính chất liên vùng của ô nhiễm tại khu vực Hà Nội và phụ cận.
TS Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam chia sẻ kinh nghiệm của Trung Quốc trong triển khai đồng bộ
các giải pháp chống ô nhiễm không khí
Một trong những vấn đề được nhấn mạnh tại tọa đàm là việc thiếu thông tin chi tiết về mức phát thải theo từng nguồn đang cản trở quá trình quản lý hiệu quả. Điều này đòi hỏi cần có một hệ thống theo dõi, đánh giá chất lượng môi trường không khí toàn diện trong thời gian tới. Bên cạnh đó, vấn đề nâng cao nhận thức cộng đồng thông qua đổi mới phương pháp truyền thông cũng được trao đổi nhằm thúc đẩy thay đổi hành vi bền vững của toàn xã hội. Đây được xem là hướng tiếp cận mới, phù hợp xu thế quốc tế, giúp giải quyết những vấn đề mà truyền thông truyền thống khó tác động sâu.
Trong bối cảnh Quyết định số 2530/QĐ-TTg vừa được phê duyệt, Cục Môi trường cho biết Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang trình các quy định quan trọng nhằm kiểm soát khí thải giao thông. Dự thảo lộ trình áp dụng quy chuẩn khí thải đối với ô tô sẽ nâng tiêu chuẩn từ mức 1-2 hiện nay lên mức 4-5, với Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh thực hiện sớm hơn các địa phương khác. Đồng thời, lần đầu tiên việc kiểm soát khí thải xe mô tô, xe gắn máy sẽ được triển khai theo lộ trình riêng với bốn mức quy chuẩn, yêu cầu phương tiện tại hai đô thị lớn phải đạt tiêu chuẩn tối thiểu từ năm 2028. Tuy nhiên, việc triển khai phụ thuộc nhiều vào năng lực xây dựng trạm kiểm định và bảo đảm cung ứng nhiên liệu đạt chuẩn cao hơn, vốn còn hạn chế trên thị trường.
Ở cấp địa phương, Hà Nội cho biết đang khẩn trương rà soát, cập nhật kế hoạch quản lý chất lượng không khí phù hợp với chỉ đạo mới của Chính phủ, tập trung vào kiểm kê khí thải toàn diện đến năm 2026, xây dựng vùng phát thải thấp và sửa đổi các quy định liên quan để tạo cơ sở pháp lý triển khai hiệu quả. Thành phố xác định ưu tiên nguồn lực cho các nguồn phát thải lớn, đồng thời hoàn thiện định mức kỹ thuật quản lý chất thải, hướng tới cải thiện bền vững chất lượng không khí.
Bà Lê Thanh Thuỷ, Phó phòng quản lý môi trường, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội trao đổi
về những kế hoạch quản lý môi trường không khí tại Hà Nội
Cuộc tọa đàm khẳng định quyết tâm chính trị mạnh mẽ từ Trung ương đến địa phương trong việc cải thiện chất lượng không khí đô thị. Trong thời gian tới, các cấp chính quyền từ Trung ương tới địa phương sẽ tiếp tục hoàn thiện thể chế, thúc đẩy lồng ghép bảo vệ môi trường vào các luật chuyên ngành như xây dựng, năng lượng, giao thông, đồng thời tăng cường giám sát việc thực thi và huy động doanh nghiệp tham gia. Quan điểm phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn được nhấn mạnh như một yêu cầu tất yếu nhằm giảm áp lực lên môi trường. Với hệ thống giải pháp đồng bộ từ hoàn thiện pháp luật, kiểm soát nguồn thải, ứng dụng khoa học công nghệ, tăng cường giám sát, huy động nguồn lực xã hội và nâng cao nhận thức cộng đồng, kỳ vọng về một Hà Nội trong lành hơn, một Việt Nam xanh hơn đang dần trở thành hiện thực.
Nguyễn Hằng
(Theo congnghiepmoitruong.vn)
