17/06/2014
“Thúc đẩy phát triển du lịch, dịch vụ gắn liền với công tác bảo vệ môi trường sinh thái” – Điều này Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đặc biệt lưu ý tại cuộc làm việc cuối tháng 4/2014 với lãnh đạo thành phố Cần Thơ và yêu cầu phải quân tâm trong chỉ đạo, điều hành phát triển.
Cồn Ấu một thời đã bị đào xới bởi phong trào nuôi cá tra
“Lá phổi xanh” của thành phố…
Thành phố Cần Thơ trải dài hơn 65km bên bờ sông Hậu, với 158 sông rạch lớn nhỏ chằng chịt liên thông, phù sa bồi lắng hình thành 5 cồn nổi trải dài trên sông Hậu: Cồn Tân Lộc, cồn Sơn, cồn Khương, cồn Cái Khế và cồn Ấu. Các cồn này được xem là “đất vàng” bởi giá trị đa dạng sinh học điển hình đặc trưng vùng châu thổ hạ nguồn Mê Công.
Một nghiên cứu của tác giả Đặng Vân Sơn – Viện Sinh học Nhiệt đới, ghi nhận giá trị đa dạng sinh học tại Cồn Ấu cho thấy: Thành phần loài của khu hệ thực vật trong vùng còn tương đối phong phú, với 152 loài, 116 chi thuộc 62 họ của 4 ngành thực vật có mạch là Bryophyta, Lycopodiophyta, Polypodiphyta và Magnoliophyta. Trong đó có 18 loài đặc trưng, đóng vai trò chủ đạo, cấu trúc nên thảm thực vật cho vùng. Thảm thực vật cồn Ấu hiện tồn tại 3 kiểu sinh cảnh, trong đó sinh cảnh thực vật tự nhiên có 9 kiểu sinh cảnh nhỏ, đặc trưng cho khu hệ thực vật vùng này. Sinh cảnh thực vật tự nhiên gồm: sinh cảnh với lục bình (Eichhornia crassipes (Maret) Solms), sinh cảnh với bèo tai chuột và bèo dâu, sinh cảnh với sen (Nelumbo nucifera Gaertn), sinh cảnh với thủy thực vật dính lá nổi (súng đỏ), sinh cảnh với sậy (Phragmites vallatoria (L) Veldk), sinh cảnh với nghể (Polygonum pulchrum BI), hội đoàn mái dầm (Aglaodorum griffithii Schott) chiếm ưu thế, sinh cảnh với bần chua (Sonneratia caseolaris (L) Engl); sinh cảnh thực vật trên đất canh tác; sinh cảnh trên đất thổ cư.
Thảm thực vật cồn Ấu ngoài việc cung cấp lương thực thực phẩm, vật liệu xây dựng, dược liệu… còn có vai trò bảo vệ và cải tạo đất, bảo vệ môi trường giữ thế cân bằng cho hệ sinh thái. Bà Võ Thị Hồng Ánh, Phó Chủ tịch UBND TP.Cần Thơ nói: “Cồn Ấu xưa nay được xem như là “lá phổi xanh” của thành phố”. Vì vậy, việc khai thác nguồn tài nguyên trên 184ha đất, đất mặt nước và thảm thực vật của cồn Ấu cần được quan tâm, hợp lý, khoa học để bảo tồn tính ổn định và lâu dài cho khu vực.
“Đất vàng” cho du lịch sinh thái…
Cồn Ấu nổi lên giữa ngã ba sông Hậu và sông Cần Thơ, cách Khu công nghiệp Bình Minh (Vĩnh Long) hơn 1.500m, cách bến Ninh Kiều khoảng 800m, cặp khu đô thị mới Nam Cần Thơ và cầu Cần Thơ - cầu dây văng dài nhất Đông Nam Á, chồm qua cồn Ấu nối hai bờ sông Hậu, khách bộ hành có thể ngắm nhìn toàn cảnh cồn Ấu...
Đã có nhà đầu tư nước ngoài đến tham quan cồn Ấu thốt lên rằng: “Ở đây chỉ cần bán không khí cũng hốt bạc”. Với điều kiện, lợi thế đặc thù, cồn Ấu thật sự là mảnh “đất vàng” để khai thác, phát triển dịch vụ du lịch sinh thái. Theo Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường – Nguyễn Minh Thế: Du lịch sinh thái và môi trường sinh thái là 2 phần không thể tách rời nhau, môi trường có tốt thì du lịch mới phát triển bền vững. Khi phát triển du lịch thì phải chú ý đến vấn đề môi trường, không để làm tổn hại đến môi trường tự nhiên. Các điểm du lịch được xây dựng phải thân thiện với môi trường thiên nhiên và bảo vệ môi trường bền vững. Du lịch sinh thái phải tạo được cảnh quan hài hoà với môi trường sinh thái, phải có trách nhiệm về môi trường, xã hội - văn hoá, kinh tế và về sức khoẻ cộng đồng.
Từ hơn chục năm qua, Cần Thơ đã qui hoạch phát triển du lịch sinh thái tại cồn Ấu luôn thu hút được sự đồng thuận cao. Cồn Ấu không phải đối mặt với nhiều nguy cơ ô nhiễm, sự tác động thô bạo đến môi trường thiên nhiên từ việc khuyến khích phát triển nông nghiệp trang trại như ở cồn Tân Lộc, khuyến khích xây biệt thự vườn như ở cồn Khương hay xây dựng nhà nghỉ dưỡng như ở cồn Sơn. Qui hoạch du lịch sinh thái được kỳ vọng sẽ là giải pháp để khai thác phù hợp, đáp ứng yêu cầu phát huy hiệu quả kinh tế từ dịch vụ du lịch và đảm bảo yêu cầu gìn giữ giá trị đa dạng sinh học của khu “đất vàng” tại cửa ngõ thành phố trung tâm đồng bằng này.
Trước áp lực nhu cầu khai thác đầu tư kinh doanh bất động sản?
Thế nhưng, trên thực tế yêu cầu gìn giữ giá trị đa dạng sinh học với những đòi hỏi khắt khe, ràng buộc, hạn chế bê tông hóa, không khuyến khích đầu tư xây dựng nhà thương mại đã khiến tiến độ thu hút, triển khai các dự án đầu tư vào cồn Ấu chậm chạp, không mạnh mẽ so với cồn Khương.
Việc gìn giữ đa dạng sinh học ở cồn Ấu đang đối mặt với áp lực từ nhu cầu khai thác lợi nhuận của các nhà đầu tư. Có lúc thành phố đã cho thuê đất đào ao nuôi cá và cả dự định chia nhỏ cồn Ấu thành nhiều phần giao cho các nhà đầu tư… Tiến trình hiện thực hóa qui hoạch cồn Ấu đang chuyển biến theo hướng đáp ứng nhu cầu khai thác đầu tư kinh doanh bất động sản. Công ty cổ phần Tập đoàn đầu tư địa ốc Nova đã thuyết phục được thành phố để làm chủ đầu tư hiện thực hóa qui hoạch “Khu du lịch sinh thái cồn Ấu” bằng các dự án xây dựng “Khu đô thị du lịch sinh thái Cồn Ấu”.
Việc đang được chủ đầu tư ưu tiên thực hiện chính là xây dựng “Khu du lịch nghỉ dưỡng sinh thái cồn Ấu”. Quy hoạch chi tiết xây dựng tỷ lệ 1/500 đã chính thức được UBND thành phố phê duyệt vào cuối năm 2012 và ngay sau đó (ngày 3/4/2013) UBND thành phố đã thu hồi đất từ CATACO đang thuê làm Khu du lịch sinh thái Phù Sa để giao 220.972m2 đất cồn Ấu cho Công ty cổ phần Tập đoàn đầu tư địa ốc Nova thực hiện đầu tư dự án Khu đô thị du lịch sinh thái Cồn Ấu (giai đoạn 1). Theo đó, sẽ có 21,45ha được sử dụng vào việc xây dựng “Khu du lịch nghỉ dưỡng sinh thái cồn Ấu” bao gồm: Khu trung tâm - dịch vụ - vui chơi (2,34ha); khu công trình du lịch (3,72ha), gồm Bungalow và biệt thự nghỉ dưỡng; cây xanh cách ly, cảnh quan, mặt nước, thể dục thể thao (11,76ha); khu hạ tầng kỹ thuật (0,11ha); đất giao thông, bến bãi (3,52ha).
Cần phải tránh tình trạng phá vỡ sinh thái bản địa…
Gần 1 năm qua, trong bối cảnh của thị trường bất động sản, hiện trạng môi trường sinh thái cồn Ấu chưa có nhiều thay đổi. Gần hết hạn cam kết triển khai đầu tư, mới đây (20/3/2014), Hội đồng thẩm định quy hoạch xây dựng thành phố họp cùng Công ty cổ phần Tập đoàn Nova bàn bạc về dự án xây dựng “Khu Đô thị du lịch sinh thái Cồn Ấu”. Cồn Ấu - Khu đô thị du lịch sinh thái tương lai đã được phác họa theo tiêu chuẩn khu đô thị văn minh hiện đại. Với hệ thống hạ tầng hoàn chỉnh theo hướng bảo tồn và phát huy vẻ đẹp vốn có của thiên nhiên, cung cấp cho dân cư trong khu vực những tiện ích công cộng và môi trường sống tốt. Toàn bộ diện tích 124ha với những công trình chính, như: Sân golf tiêu chuẩn quốc tế dành cho đối tượng khách cao cấp đến nghỉ dưỡng, khách quốc tế đến Cần Thơ lưu trú và làm việc; khu nghỉ dưỡng; khu công trình công cộng; bến tàu; khu vui chơi giải trí; khu sinh thái cảnh quan…
Viễn cảnh hiện đại ấy khác xa hiện thực sinh thái thiên nhiên cùng khát vọng giữ gìn giá trị đa dạng sinh học cồn Ấu nung nấu lâu nay. Bà Võ Thị Hồng Ánh - Phó Chủ tịch UBND thành phố Cần Thơ, đề nghị: “Nhà đầu tư cần quan tâm chú trọng đến phân khu, phân vùng phải có những biểu hiện đặc trưng cụ thể tránh tình trạng phá vỡ sinh thái bản địa và cảnh quan ngoại lai, đồng thời phải đề xuất được các mô hình mang tính đặc thù của vùng miền sông nước”.
Hơn 2 năm về trước, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường TP.Cần Thơ - Nguyễn Minh Thế đã lưu ý: “Khi phát triển du lịch sinh thái phải thì chú ý đến môi trường sinh thái, quản lý tốt về nước, quản lý về chất thải. Quản lý về các loại hoá chất sử dụng, quản lý về các chất thải dư thừa không để đổ ra môi trường và khí thải, sử dụng tốt các loại năng lượng không ảnh hưởng đến môi trường và có trách nhiệm tái tạo lại môi trường sinh thái. Các thiết bị sử dụng cũng phải thân thiện với môi trường, tránh sử dụng những năng lượng không có khả năng tái tạo. Phát triển du lịch sinh thái cũng phải có hệ thống thu gom và xử lý nước thải, rác thải, cam kết bảo vệ môi trường… Tất cả đều phải đưa ra những chuẩn mực môi trường và thực hiện”. Những yêu cầu này, hơn ai hết chủ đầu tư dự án qui hoạch Khu đô thị du lịch sinh thái Cồn Ấu cần phải cam kết, chấp hành sự giám sát chặt chẽ của cơ quan chức năng và nghiêm túc thực hiện.
Theo Monre
