03/02/2017
Có thể nói, Chủ tịch Hồ Chí Minh là lãnh tụ đầu tiên quan tâm thường xuyên và sâu sát đến vấn đề trồng cây gây rừng. Với Người, trồng cây không chỉ là công việc nông lâm đơn thuần, mà còn có ý nghĩa sâu sắc là giáo dục đạo đức lao động cho nhân dân, đặc biệt là giáo dục ý thức cho con người trong việc BVMT sinh thái. Lúc sinh thời, năm nào Bác Hồ cũng tham gia “Tết trồng cây”, Người viết nhiều bài động viên phong trào và Người đã thưởng hàng trăm huy hiệu của Người cho những tập thể và cá nhân có thành tích xuất sắc trong phong trào trồng cây nói chung, “Tết trồng cây” nói riêng.
 |
|
Bác Hồ trồng cây đa trên đồi Vật Lại (Ba Vì, Hà Tây cũ) mùng 1 Tết Kỷ Dậu 1969 |
Sau kháng chiến chống Pháp thắng lợi, Bác Hồ trở về Thủ đô. Vào dịp Tết Nguyên đán, tết cổ truyền của dân tộc, năm nào cũng vậy, Người dành thời gian đi thăm đồng bào, chiến sỹ và trồng cây lưu niệm. Cây đa thứ nhất Bác trồng ngày 11/1/1960 tại Công viên Bảy Mẫu sau này là Công viên Thống Nhất.
Tết năm 1965, Bác ưu tiên trồng hai cây đa cho Hà Nội. Một cây Bác trồng ở địa phận thôn Thiên Hội, xã Đông Hội (huyện Đông Anh), cạnh đường rẽ vào đền Cổ Loa thờ An Dương Vương. Cây thứ hai Bác trồng ở hợp tác xã Phú Diễn (Từ Liêm). Lần trồng cây này, nói chuyện với cán bộ và nhân dân địa phương, Bác căn dặn: “Trồng cây nào phải tốt cây ấy”.
Mỗi lần Bác đi thăm đồng bào, chiến sỹ và trồng cây lưu niệm, đồng chí Vũ Kỳ là thư ký riêng của Bác luôn được đi theo nên đồng chí có những kỷ niệm khó quên. Có lần Bác về thăm và chúc Tết nhân dân một xã ở ngoại thành Hà Nội. Theo kế hoạch, cán bộ xã chuẩn bị một cây đa nhỏ để Bác trồng lưu niệm. Cây đa nhỏ gốc bọc lá. Cầm cây đa, Bác ngắm một lúc, chợt ánh mắt Bác đăm đăm. Nhưng rồi Người vẫn đặt cây vào hố. Ra về, trước lúc lên xe, Bác gọi một đồng chí lãnh đạo địa phương, dặn riêng một điều gì đó. Đoàn xe của Bác đi khuất, đồng chí cán bộ này mới gọi mấy đồng chí cán bộ xã đến cho biết: Bác dặn là phải tìm cây đa thật, cho vào thay “cành đa” vừa trồng, bởi “Cây phải có gốc, người phải có cội nguồn”. Đồng chí cán bộ xã sững người, vội vã trình bày: "Được tin Bác về quá gấp nên mọi người bèn bàn nhau tạm chặt một cành đa, bó lại làm cây rồi sau đó tìm cây đa thật “bí mật” trồng lại. Nào ngờ không qua được cặp mắt tinh tường của Bác. Bác thật độ lượng, khoan dung, tế nhị giữ cho không khí xuân, không khí Tết khỏi mất vui".
Tết Kỷ Dậu (1969) dù sức khỏe yếu, Bác vẫn có chương trình đi chúc Tết, về thăm đồng bào xã Vật Lại, huyện Ba Vì (Hà Tây cũ). Bác Hồ trồng cây đa trên đồi Yên Bồ, cây đa này là cây đa cuối cùng Bác trồng trước lúc đi xa. Trồng cây đa xong thì đã trưa. Bác hỏi đồng chí Bí thư Tỉnh ủy: “Thế bây giờ các chú có mời Bác ăn Tết không?”. Đồng chí reo lên vui vẻ: “Thưa Bác, có ạ. Chúng cháu xin mời Bác ạ!”. Bác nói: “Nhưng thôi, cám ơn các chú, Bác không ăn. Các chú phục vụ đã lo cơm cho Bác rồi. Bây giờ Bác mời Bí thư, Chủ tịch ăn cơm với Bác và đồng chí Nguyễn Lương Bằng ở đây. Chú Kỳ và chú Cẩn thì vào ăn cơm với xã. Chú Kỳ sẽ nói rõ lý do vì sao Bác không đến ăn cơm của các chú”. Lý do mà đồng chí Vũ Kỳ cho biết là có lần Bác về thăm một địa phương, tỉnh mở tiệc rất tốn kém tiền bạc của công. Vì thế, sau này Bác đi công tác, Bác nhắc các đồng chí phục vụ chuẩn bị sẵn thức ăn cho Bác.
Bữa cơm trưa ngày mùng một Tết năm ấy của Bác dưới tán cây trên đồi Yên Bồ, xã Vật Lại có đồng chí Nguyễn Lương Bằng, cháu Lộc con đồng chí Nguyễn Hữu Thọ và ba đồng chí cán bộ chủ chốt của tỉnh. Mọi người ngồi trên chiếc chiếu trải trên thảm cỏ. Bữa cơm có đủ hương vị Tết. Bánh chưng, giò, thịt đông, dưa hành, súp nóng đựng trong phích. Mọi người được ăn Tết với Bác rất vui vẻ, đầm ấm. Ăn xong, Bác ngả lưng nghỉ ngay trên chiếc chiếu dưới bóng cây. Bữa cơm ấy, bữa cơm buổi trưa ngày mồng một Tết cuối cùng của Bác.
Những cây đa Bác Hồ trồng, kể từ cây đa Bác trồng đầu tiên vào năm 1960 đến nay, trên nửa thế kỷ đã trôi qua, tất cả đã xum xuê tỏa bóng mát cho đời và lưu lại mãi lời dạy của Người dành cho con cháu mai sau.
Nhâm Hiền
Nguồn: Bài đăng trên Tạp chí Môi trường số 1/2017
