Vi phạm về xả thải vào công trình thủy lợi: Cần xử lý nghiêm

01/06/2018

     Hiện nay, tình trạng xả thải vào các công trình thủy lợi (CTTL) diễn ra phổ biến ở hầu hết các tỉnh, TP, trong đó có TP. Hà Nội. Tuy nhiên, việc xử lý vi phạm vẫn còn hạn chế, ảnh hưởng đến hoạt động tưới tiêu, phục vụ sản xuất nông nghiệp của người dân.

     Các dòng sông, kênh, rạch đang “hấp hối”

     Thống kê của Sở NN&PTNT Hà Nội, trên địa bàn TP có 1.638 tuyến kênh cấp 1, cấp 2 dài 2.853 km và hàng nghìn cống tưới tiêu nước. Ngoài ra, còn có gần 10.000 km kênh mương cấp 3; 18 hồ chứa nước, đập dâng do 5 công ty thủy lợi của TP quản lý, phục vụ tưới cho 281.600 ha canh tác. Hệ thống CTTL trải dài trên địa bàn các quận, huyện, thị xã, phục vụ tưới, tiêu, chống ngập úng cho địa bàn nội và ngoại thành trong mùa mưa bão. Tuy nhiên, hiện nay, nguồn nước của hệ thống CTTL trên địa bàn TP đang bị ô nhiễm và luôn biến động theo không gian, thời gian.

 

Kênh thoát nước trong xã Phùng Xá, huyện Thạch Thất (Hà Nội) bị ô nhiễm bởi nước thải từ các nhà máy trong KCN Thạch Thất - Quốc Oai

 

     Cách đây hơn chục năm, nguồn nước của kênh T2 Sơn Đồng (huyện Hoài Đức) rất trong xanh, nhưng hiện đang bị ô nhiễm nghiêm trọng, bốc mùi hôi thối... Qua tìm hiểu được biết, nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên là do nước thải từ hoạt động sản xuất tại các làng nghề chế biến nông sản như Cát Quế, Minh Khai, Dương Liễu đều đổ về đây. Ngoài ra, hệ thống thủy lợi của Hà Nội đang bị người dân, cơ sở sản xuất, kinh doanh biến thành nơi chứa chất thải nông nghiệp, công nghiệp, xác động vật chết, rác thải sinh hoạt… Cụ thể, trên tuyến kênh tiêu sông Cầu Bây, hiện có 38 điểm xả nước thải của thị trấn Trâu Quỳ, các xã Đa Tốn, Kiêu Kỵ (huyện Gia Lâm) và phường Việt Hưng, Sài Đồng, Phúc Lợi, Thạch Bàn (quận Long Biên)... Theo kết quả phân tích chất lượng nguồn nước sông Cầu Bây của Sở TN&MT Hà Nội đầu năm 2017, tất cả 16 thông số đều không đạt quy chuẩn cho phép, trong đó chỉ tiêu NH₄ vượt từ 6,6 - 33,8 lần; dầu mỡ vượt 13,2 - 16,1 lần; coliform vượt 1,2 - 9,6 lần... Chất lượng nguồn nước sông không đủ điều kiện dùng cho tưới tiêu thủy lợi, bảo tồn động, thực vật thủy sinh.

     Khó khăn trong xử lý vi phạm xả thải vào CTTL

     Trước tình trạng trên, Sở NN&PTNT đã chỉ đạo các đơn vị trong ngành phối hợp với địa phương rà soát, thống kê những tổ chức, cá nhân xả thải vào hệ thống CTTL, đồng thời, tiến hành thanh tra, kiểm tra hoạt động xả thải của các cơ sở trên. Kết quả rà soát, thống kê từ 5 công ty khai thác, quản lý CTTL cho thấy, trên địa bàn TP. Hà Nội tồn tại 1.375 điểm xả nước thải vào hệ thống CTTL, trong đó có 644 điểm xả nước thải sản xuất công nghiệp, làng nghề, 731 điểm xả nước thải dân sinh, sản xuất nông nghiệp, bệnh viện… Qua thanh tra cho thấy, các tổ chức, cá nhân đều có giấy phép kinh doanh phù hợp với ngành nghề được kiểm tra; giấy phép xả thải vào nguồn nước do UBND quận, huyện và Sở TN&MT Hà Nội cấp phép; có hệ thống xử lý nước thải (XLNT) trước khi xả trực tiếp vào hệ thống CTTL. Tuy nhiên, số lượng các cơ sở sản xuất nhỏ lẻ dọc CTTL của TP rất lớn, lại phân tán, nên khó kiểm soát việc xả thải ra CTTL. Số điểm xả thải được cấp phép cũng chưa đúng với thực tế được kiểm tra; một số doanh nghiệp chưa chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật về chế độ quan trắc mức độ ô nhiễm của nước thải và báo cáo kết quả quan trắc theo định kỳ... Nhiều khu đô thị, khu dân cư tập trung chưa xây dựng, cũng như không có quỹ đất để xây dựng hệ thống XLNT tập trung; ý thức chấp hành pháp luật của các cơ sở sản xuất, kinh doanh và người dân còn thấp. Trong khi, việc xử lý vi phạm chưa nghiêm minh; chế tài xử phạt chưa đủ tính răn đe; chức năng, nhiệm vụ của các đơn vị thủy lợi chỉ là phát hiện, thống kê vi phạm, còn xử phạt thuộc thẩm quyền của chính quyền địa phương và cơ quan chức năng như Sở TN & MT, Cảnh sát môi trường.

     Năm 2017, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Nghị định số 104/2017/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực phòng, chống thiên tai; khai thác và bảo vệ CTTL; đê điều, việc vi phạm quy định về đổ rác thải, chất thải vào CTTL bị xử phạt như sau: Phạt cảnh cáo với khối lượng dưới 0,5 m³; Phạt tiền từ 300.000 đồng - 500.000 đồng với khối lượng từ 0,5 m³ đến dưới 1m³; Phạt tiền từ 1 - 2 triệu đồng với khối lượng từ 1m³ đến dưới 3 m³; Phạt tiền từ 2 - 4 triệu đồng với khối lượng từ 3 m³ đến dưới 5 m³; Phạt tiền từ 4 - 8 triệu đồng với khối lượng từ 5 m³ trở lên.

     Đối với hành vi xả nước thải vào CTTL thuộc diện phải xin phép mà không có giấy phép, bị xử phạt như sau: Phạt tiền từ 20 - 30 triệu đồng với lưu lượng nhỏ hơn 5 m³/ngày, đêm; Phạt tiền từ 30 - 60 triệu đồng với lưu lượng từ 5 m³/ngày, đêm đến dưới 100 m³/ngày đêm; Phạt tiền từ 60 - 80 triệu đồng với lưu lượng từ 100m³/ngày, đêm đến dưới 500 m³/ngày đêm; Phạt tiền từ 80 - 100 triệu đồng với lưu lượng từ 500 m³/ngày, đêm trở lên.

     Để chấn chỉnh tình trạng vi phạm Pháp lệnh Khai thác và bảo vệ CTTL, cũng như hoạt động xả nước thải vào CTTL, các Sở, ngành liên quan cần phối hợp chặt chẽ trong việc cấp phép xả thải vào CTTL; tăng cường kiểm tra, giám sát chất lượng nguồn nước thải của các tổ chức, cá nhân trước khi xả ra môi trường, nhất là các doanh nghiệp nằm sát bờ sông, trục kênh mương. UBND các quận, huyện tập trung rà soát, thống kê cơ sở có xả thải gây ô nhiễm nguồn nước, đặc biệt lưu ý đến việc xả thải vào hệ thống CTTL phục vụ sản xuất nông nghiệp của địa phương. Các doanh nghiệp thủy lợi trên địa bàn TP cần tăng cường kiểm tra các vi phạm về xả thải, kịp thời báo cáo cơ quan liên quan để xử lý đối tượng vi phạm. Đồng thời, nghiên cứu, đề xuất giải pháp quản lý, đấu nối các điểm xả thải vào hệ thống CTTL. Bên cạnh đó, chính quyền địa phương, lực lượng cảnh sát môi trường cần xử phạt nghiêm các trường hợp vi phạm; đẩy nhanh tiến độ đầu tư, xây dựng hệ thống thu gom nước thải tập trung và nhà máy xử lý trước khi xả ra môi trường… Nhờ đó, sẽ hạn chế được tình trạng xả thải vào CTTL, gây ô nhiễm nguồn nước tưới cho sản xuất nông nghiệp của người dân.

 

Nguyễn Thị Thu Hà

Viện Quy hoạch Thủy lợi

Nguồn: Bài đăng trên Tạp chí Môi trường, số 5/2018