09/09/2016
Văn phòng Chính phủ vừa ban hành Thông báo số 268a/TB-VPCP về Kết luận của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc về tăng cường kiểm soát ô nhiễm và BVMT.
Vì sự phát triển bền vững đất nước, vì cuộc sống bình yên và sức khỏe của nhân dân, của mỗi gia đình và tương lai các thế hệ mai sau, Thủ tướng Chính phủ kêu gọi các Bộ, ngành, các cấp, các đoàn thể, mỗi doanh nghiệp, gia đình, người dân cùng chung tay, góp sức BVMT từ những hành động nhỏ nhất, nỗ lực xây dựng đất nước Việt Nam xanh - sạch - đẹp, thân thiện trong con mắt bạn bè thế giới.
Tình trạng ô nhiễm môi trường nghiêm trọng ngày càng gia tăng
Bên cạnh những kết quả đã đạt được, thời gian vừa qua, tình trạng ô nhiễm môi trường, vi phạm pháp luật về BVMT bùng phát, xảy ra nhiều sự cố môi trường nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất, đời sống và an ninh trật tự xã hội. Từ đầu năm 2016 đến nay, toàn quốc đã có trên 50 vụ việc gây ô nhiễm môi trường, gây bức xúc trong xã hội, đặc biệt là sự cố môi trường nghiêm trọng ở ven biển 4 tỉnh miền Trung là bài học lớn cho các bộ, ngành, địa phương.
Cả nước vẫn còn tới 25% số khu công nghiệp và 95% số cụm công nghiệp chưa hoàn thành việc xây dựng hệ thống xử lý nước thải tập trung; Tình trạng xả thải trực tiếp ra môi trường ngày càng nhiều; Hơn 300 cơ sở gây ô nhiễm nghiêm trọng chưa được xử lý triệt để; Ô nhiễm nguồn nước mặt, nước ngầm, tiếng ồn, mùi, bụi trong không khí… do hóa chất bảo vệ thực vật trong hoạt động sản xuất nông nghiệp, tại các làng nghề, các cơ sở khai thác, chế biến khoáng sản, khu chăn nuôi tập trung, điểm giết mổ gia súc, gia cầm, các lưu vực sông, khu đô thị, nông thôn, một số khu vực biển ven bờ… đã tích tụ từ lâu trong quá trình phát triển.
6 nhiệm vụ, giải pháp cấp bách BVMT
Thời gian tới, Việt Nam phải đối diện với rất nhiều khó khăn, thách thức, nhất là trong bối cảnh hội nhập sâu rộng; Những yếu tố phức tạp về loại hình sản xuất, công nghệ sản xuất tiềm ẩn rủi ro sự cố môi trường; Tác động môi trường phát sinh từ các dự án đầu tư; Tăng trưởng kinh tế nhanh, gia tăng áp lực lên môi trường; Biến đổi khí hậu diễn biến phức tạp, khó lường. Vì vậy, Thủ tướng yêu cầu phải huy động sức mạnh của cả hệ thống chính trị, các ngành, các cấp, cộng đồng doanh nghiệp và mọi người dân; Khắc phục hạn chế, yếu kém; Thực hiện nghiêm, đồng bộ, hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp; Tạo chuyển biến căn bản trong phòng ngừa, ngăn chặn, đẩy lùi, kiểm soát ô nhiễm, phục hồi và nâng cao chất lượng môi trường, thúc đẩy phát triển bền vững, trong đó tập trung vào 6 nhiệm vụ, giải pháp:
Thứ nhất, xác định rõ BVMT là yêu cầu xuyên suốt trong quá trình phát triển, là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, của các ngành, các cấp, đoàn thể, cộng đồng doanh nghiệp, hộ gia đình và mọi người dân. Không thu hút đầu tư bằng mọi giá, chú trọng tiêu chí môi trường trong lựa chọn dự án đầu tư. Kiên quyết không vi tăng trường kinh tế mà đánh đổi môi trường, cấm nhập khẩu công nghệ lạc hậu, triển khai các dự án có nguy cơ cao gây ô nhiễm môi trường.
Thứ hai, thực hiện nghiêm các Nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về BVMT: Làm rõ trách nhiệm của các cấp, các ngành, nhất là chính quyền địa phương và người đứng đầu; Bộ trưởng, Chủ tịch UBND cấp tỉnh phải chịu trách nhiệm về các vấn đề môi trường trong phạm vi quản lý; Chủ tịch UBND các cấp chịu trách nhiệm toàn diện về công tác BVMT trên địa bàn, coi đây là nhiệm vụ cần tập trung, ưu tiên trong chỉ đạo, điều hành phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Nếu để xảy ra ô nhiễm môi trường nghiêm trọng ở đâu thì Chủ tịch UBND ở đó phải chịu trách nhiệm.
Làm rõ trách nhiệm tổ chức và cá nhân, thực hiện đúng và tuân thủ nghiêm trách nhiệm về BVMT đối với dự án đầu tư theo nguyên tắc: Cơ quan phê duyệt phải chịu trách nhiệm về vấn đề môi trường của dự án đầu tư; Cơ quan quản lý ngành, lĩnh vực chịu trách nhiệm về loại hình sản xuất, công nghệ sản xuất, không để gây ô nhiễm môi trường.
Bộ TN&MT chịu trách nhiệm tổng thể về thanh, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về BVMT, bảo đảm không chồng chéo nhiệm vụ, xử lý nghiêm các hành vi tiêu cực đang gây khó khăn, cản trở hoạt động của doanh nghiệp.
Bộ Công an chủ trì, phối hợp với Bộ TN&MT và các cơ quan liên quan nghiên cứu, đề xuất các giải pháp cụ thể để phát huy hiệu quả hoạt động của lực lượng cảnh sát môi trường, thể hiện vai trò chủ công trong phòng, chống tội phạm môi trường.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chủ trì Hội nghị trực tuyến về BVMT (Ảnh: Chinhphu.vn)
Thứ ba, đẩy mạnh xã hội hóa, tăng cường huy động nguồn lực, thu hút đầu tư cho BVMT: Nguồn vốn ngân sách nhà nước tập trung giải quyết các vấn đề môi trường bức xúc, tồn đọng kéo dài, ảnh hưởng đến đời sống, sức khỏe của người dân và xây dựng hệ thống quan trắc, cảnh báo về môi trường tại các vùng kinh tế trọng điểm, khu vực tập trung nhiều nguồn thải, khu vực nhạy cảm về môi trường.
Các Bộ Tài chính, TN&MT phối hợp với các cơ quan liên quan khẩn trương xây dựng cơ chế thực hiện ký quỹ BVMT trước khi dự án đi vào vận hành thử nghiệm đối với các dự án đầu tư lớn, có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường, tiềm ẩn rủi ro, sự cố về môi trường.
Bộ TN&MT chủ trì, phối hợp với các Bộ Tài chính, Xây dựng và các cơ quan liên quan nghiên cứu, kiến nghị cơ chế đột phá để thể chế hóa các chính sách thu hút đầu tư, cho phép doanh nghiệp được khai thác nguồn thu theo nguyên tắc người gây ô nhiễm phải trả tiền, người được hưởng lợi từ môi trường phải trả chi phí để bù đắp chi phí đầu tư xử lý ô nhiễm môi trường, nhất là trong xử lý nước thải sinh hoạt; thu gom, xử lý rác thải từ các khu đô thị, khu dân cư. Đồng thời, có giải pháp phù hợp, thu hút đầu tư tư nhân, đầu tư nước ngoài vào hoạt động xử lý chất thải, cung cấp các dịch vụ BVMT; Phát triển ngành công nghiệp, dịch vụ BVMT.
Thứ tư, rà soát, chấn chỉnh, tăng cường chất lượng, hiệu lực, hiệu quả các công cụ, biện pháp BVMT (đánh giá môi trường chiến lược, đánh giá tác động môi trường, kiểm tra, xác nhận hoàn thành công trình BVMT, kiểm soát ô nhiễm đối với các cơ sở đang hoạt động, thanh tra, kiểm tra, xử phạt vi phạm hành chính).
Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với các Bộ liên quan, UBND cấp tỉnh rà soát các quy hoạch có liên quan đến môi trường như quy hoạch đô thị, khu kinh tế, khu công nghiệp, cụm công nghiệp, quy hoạch nông thôn mới để xây dựng các khu xử lý, chôn lấp rác thải sinh hoạt, rác thải công nghiệp, chất thải nguy hại tại các địa phương, các khu vực kinh tế trọng điểm, nơi có các dự án lớn; Kiểm soát chặt chẽ quá trình đầu tư xây dựng; Kiểm tra lại đánh giá tác động môi trường đối với mọi dự án; Kiểm soát chặt chẽ việc cấp phép xây dựng, trong đó đáp ứng yêu cầu BVMT là điều kiện bắt buộc. Việc đầu tư xây dựng các cơ sở xử lý nước thải, chất thải rắn tại các khu, cụm công nghiệp cần có lộ trình cụ thể, hợp lý để cân đối nguồn lực đầu tư.
UBND cấp tỉnh tăng cường kiểm tra, thanh tra, kiểm soát chặt chẽ hoạt động xả thải, thu gom, vận chuyển, xử lý, thải bỏ, chôn lấp các loại chất thải, nhất là chất thải nguy hại; Tập trung hoàn thành Kế hoạch xử lý triệt để các cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng trước năm 2020.
Bộ TN&MT tổ chức đánh giá, xếp hạng công tác BVMT của các địa phương từ năm 2017, coi đây là nhiệm vụ chính trị quan trọng mà cấp ủy đảng, chính quyền địa phương phải tập trung thực hiện; Phối hợp với UBND cấp tỉnh khẩn trương xây dựng hệ thống quan trắc, cảnh báo về môi trường tại các vùng kinh tế trọng điểm, khu vực tập trung nguồn thải, khu vực nhạy cảm về môi trường.
Bộ NN&PTNT phối hợp với Bộ TN&MT và UBND cấp tỉnh tích cực triển khai thực hiện tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới; Thực hiện nghiêm việc đánh giá tiêu chí môi trường trong xét duyệt, công nhận xã, huyện đạt chuẩn nông thôn mới.
Thứ năm, tăng cường quản lý nhà nước về BVMT, đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới.
Bộ TN&MT chủ trì, phối hợp với Bộ Tư pháp và các cơ quan liên quan khẩn trương rà soát, xử lý chồng chéo, vướng mắc, hoàn thiện các quy định pháp luật về BVMT; Trình Thủ tướng Chính phủ Đề án kiện toàn tổ chức bộ máy và tăng cường năng lực đội ngũ cán bộ quản lý môi trường từ Trung ương đến địa phương theo quy đinh tại Nghị quyết số 35/NQ-CP ngày 18/3/2013 của Chính phủ về một số vấn đề cấp bách trong lĩnh vực BVMT trong tháng 9/2016.
Bộ Nội vụ chủ trì, phối họp với Bộ NN&PTNT, Bộ Quốc phòng khẩn trương xây dựng, trình Thủ tướng Chính phủ thành lập Ủy ban Quốc gia ứng phó sự cố khẩn cấp.
Bộ TN&MT trình ban hành Quy chế ứng phó sự cố môi trường; Chủ trì, phối hợp với các Bộ, cơ quan, địa phương thực hiện tổng điều tra các nguồn thải, nguồn gây ô nhiễm trên phạm vi cả nước, xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu về môi trường của các Bộ, ngành, địa phương và các cơ sở sản xuất, kinh doanh để quản lý thống nhất, có cơ chế chia sẻ thông tin và cảnh báo đồng bộ từ Trung ương đến địa phương, hoàn thành trong năm 2017, báo cáo Chính phủ.
Bộ TN&MT nghiên cứu, đề xuất sửa đổi quy định thanh, kiểm tra về BVMT theo hướng không báo trước, đảm bảo tính khách quan, hiệu quả, giám sát chặt chẽ, đúng tình trạng xả thải của doanh nghiệp; Phối hợp với UBND cấp tỉnh tăng cường thanh, kiểm tra, kịp thời phát hiện các hành vi vi phạm pháp luật về BVMT, cảnh báo nguy cơ gây ô nhiễm, sự cố môi trường.
Bộ TN&MT, các Bộ, ngành, địa phương tạo điều kiện thuận lợi để phát huy vai trò giám sát của Quốc hội, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể, cộng đồng và người dân trong việc thực thi pháp luật về bảo vệ môi trường, nhất là đối với các cơ sở, dự án xả thải, gây ô nhiễm môi trường.
Thứ sáu, đẩy mạnh công tác thông tin tuyên truyền.
Bộ TN&MT chủ trì, phối hợp với các Bộ ngành, địa phương có chương trình thông tin tuyên truyền nâng cao nhận thức, ý thức, trách nhiệm BVMT và các quy định pháp luật, chế tài xử lý vi phạm về BVMT đến từng doanh nghiệp và mỗi người dân; Tiếp tục hoàn thiện Báo cáo để có báo cáo Quốc hội về vấn đề ô nhiễm và các giải pháp ngăn ngừa, xử lý, kiểm soát ô nhiễm môi trường.
Các Tỉnh ủy, Thành ủy khẩn trương ban hành và tổ chức thực hiện có hiệu quả Nghị quyết chuyên đề về công tác BVMT; Chủ động xây dựng kế hoạch cụ thể rà soát và giải quyết các vấn đề môi trường tại địa phương; Cấp ủy, chính quyền các cấp tập trung quán triệt nhiệm vụ BVMT đến từng tổ chức đảng, từng cán bộ, đảng viên, góp phần tạo đồng thuận xã hội và phát huy sức mạnh của cả hệ thống chính trị để thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ BVMT.
An Bình (Theo Monre)
