25/07/2025
Hơn 670 đám cháy rừng đồng loạt bùng phát trên khắp Canada trong mùa hè 2025 đã không chỉ thiêu rụi hàng triệu héc-ta rừng mà còn đẩy nhiều khu vực tại Hoa Kỳ rơi vào tình trạng báo động về chất lượng không khí. Khói mù từ các vụ cháy lớn lan xuống khu vực Trung Tây nước Mỹ, khiến các bang như Iowa, Minnesota, Wisconsin, Michigan, Nebraska, Indiana và Illinois buộc phải ban hành cảnh báo ô nhiễm không khí kéo dài nhiều ngày.
Cây cối bị thiêu rụi do cháy rừng tại British Columbia (Canada)
Theo cảnh báo của Cơ quan Khí tượng Quốc gia Mỹ, khói bụi từ cháy rừng có thể bao phủ bầu trời cả ngày và thậm chí lan xa tới các bang miền Nam như Tennessee và Missouri. Giới chức môi trường Canada cũng dự báo khói sẽ tiếp tục kéo dài ít nhất đến ngày 3/8 tại một số khu vực.
Hệ lụy từ các đám cháy đã được ghi nhận rõ ràng: thành phố Minneapolis (bang Minnesota) được xếp vào nhóm các khu vực ô nhiễm không khí tồi tệ nhất thế giới theo thời gian thực trên nền tảng IQAir. Người dân có bệnh nền về hô hấp và tim mạch, người cao tuổi, phụ nữ mang thai và trẻ em được khuyến cáo hạn chế tối đa các hoạt động ngoài trời.
Mùa cháy rừng nghiêm trọng thứ hai trong lịch sử Canada
Tính đến cuối tháng 7/2025, Trung tâm Phòng cháy rừng liên ngành Canada ghi nhận hơn 3.700 vụ cháy, thiêu rụi gần 6,5 triệu ha đất rừng – mức cao thứ hai trong lịch sử quốc gia này, chỉ sau kỷ lục 17 triệu ha năm 2023. Riêng từ đầu năm đến nay, diện tích rừng bị cháy đã lên tới hơn 5,5 triệu ha, tương đương gần bằng diện tích của Croatia. Các khu vực bị ảnh hưởng nặng nhất bao gồm Manitoba, Saskatchewan và vùng lãnh thổ Tây Bắc – nơi có điều kiện thời tiết khô hạn kéo dài và nhiệt độ cao bất thường.
Sự hỗ trợ quốc tế đã được huy động với hơn 600 lính cứu hỏa từ Mỹ cùng các đội từ Mexico, Chile, Australia... đến hỗ trợ dập lửa. Tuy nhiên, nhiều đám cháy vẫn ngoài tầm kiểm soát do địa hình hiểm trở và gió lớn.
Khí hậu biến đổi – nhân tố thúc đẩy cháy rừng và ô nhiễm không khí
Canada hiện là một trong những quốc gia chịu tác động rõ rệt nhất của biến đổi khí hậu, với tốc độ ấm lên nhanh gấp đôi trung bình toàn cầu. Nhiệt độ tăng cao trong những năm gần đây đã rút ngắn mùa đông, khiến lượng tuyết giảm và mùa hè đến sớm hơn – tạo ra một mùa cháy rừng kéo dài hơn, khốc liệt hơn.
Các nhà khoa học cảnh báo rằng điều kiện thời tiết hiện tại – kết hợp giữa nhiệt độ cao, độ ẩm thấp và gió mạnh – là hệ quả trực tiếp từ biến đổi khí hậu và sẽ còn tiếp diễn trong tương lai nếu không có hành động kịp thời. Dự báo trong hai tháng cuối mùa hè, nguy cơ cháy rừng lan rộng và dữ dội hơn tại tỉnh British Columbia và các vùng miền Tây là rất cao.
Hệ quả của các vụ cháy không chỉ dừng lại ở thiệt hại về rừng, đa dạng sinh học và tài sản, mà còn làm trầm trọng thêm ô nhiễm không khí xuyên biên giới, ảnh hưởng đến sức khỏe của hàng triệu người dân ở Canada và Mỹ. Người dân bản địa là đối tượng bị ảnh hưởng nặng nề nhất, với hơn 39.000 người phải sơ tán tính đến cuối tháng 7/2025.
Chính sách ứng phó: từ chữa cháy sang phòng ngừa
Các chuyên gia môi trường và khí hậu đang kêu gọi chính phủ Canada và các nước láng giềng như Mỹ cần chuyển trọng tâm từ phản ứng khi cháy xảy ra sang đầu tư mạnh mẽ hơn vào các biện pháp phòng ngừa. Điều này bao gồm: Quản lý rừng bền vững, hạn chế tích tụ vật liệu dễ cháy; Hệ thống cảnh báo sớm và mô hình dự báo cháy rừng dựa trên dữ liệu thời tiết – khí hậu; Tăng cường hợp tác quốc tế trong phòng chống cháy rừng, bao gồm chia sẻ dữ liệu vệ tinh, hỗ trợ nhân lực và thiết bị; Lồng ghép yếu tố khí hậu vào quy hoạch đất đai và phát triển đô thị, nhằm hạn chế thiệt hại cho các cộng đồng sống gần rừng.
Cháy rừng tại Canada là lời cảnh tỉnh rõ ràng rằng biến đổi khí hậu không còn là vấn đề mang tính địa phương hay dài hạn – nó đang và sẽ tiếp tục gây ra khủng hoảng môi trường và sức khỏe ở cấp độ toàn cầu. Để ứng phó hiệu quả, cần có một chiến lược liên ngành và xuyên biên giới, kết nối các nỗ lực về lâm nghiệp, khí hậu, y tế và phát triển bền vững.
An Vi
Tài liệu tham khảo
