07/02/2017
Cách Hà Nội hơn 100 km, hồ Cấm Sơn (Lục Ngạn, Bắc Giang) là một điểm đến có sức hấp dẫn đặc biệt bởi không gian khoáng đạt, thiên nhiên trong lành, khung cảnh hoang sơ và sự hồn hậu của người dân bản địa. Mặt hồ như chiếc gương in bóng trời xanh mây trắng, núi rừng trùng điệp, tăng thêm vẻ kỳ vỹ của thiên nhiên.
 |
|
Cấm Sơn mùa nào cũng có nét quyến rũ riêng của mây, nước, núi non hùng vỹ |
Nằm ở độ cao khoảng 300 m so với mực nước biển, hồ Cấm Sơn là công trình đại thủy nông lớn nhất miền Bắc, có nhiệm vụ điều tiết, cung cấp nước tưới cho sản xuất nông nghiệp khu vực huyện Lục Ngạn (Bắc Giang) và huyện Hữu Lũng (tỉnh Lạng Sơn); điều hòa nguồn nước khu vực đầu nguồn sông Thương; phân lũ, cắt lũ cho vùng hạ lưu ở các huyện: Lạng Giang, Yên Dũng và TP. Bắc Giang (tỉnh Bắc Giang). Hồ Cấm Sơn có dung tích 248 triệu m³ nước, diện tích mặt nước trung bình khoảng 2.650 ha. Bao quanh hồ là những ngọn núi cao quanh năm xanh ngắt một màu, nhấp nhô, trùng điệp. Vẻ đẹp trời, mây, non, nước hòa quyện làm một khiến cảnh quan nơi đây vô cùng thơ mộng, quyến rũ, chẳng khác nào một vịnh Hạ Long thu nhỏ. Với vẻ đẹp sơn thủy hữu tình, Cấm Sơn chính là nguồn cảm hứng để nhạc sỹ Phó Đức Phương sáng tác ca khúc nổi tiếng “Hồ trên núi”. Nơi đây còn là một “ốc đảo” bởi các bản làng thưa thớt của người Sán Chỉ, Tày, Nùng, Dao nằm lọt thỏm giữa bốn bề là nước. Muốn đến trung tâm xã hoặc từ nhà nọ sang nhà kia đều phải sử dụng thuyền nan, thuyền máy.
Có thể đến Cấm Sơn bằng hai con đường, từ Đình Lập (Lạng Sơn) và thị trấn Chũ (Lục Ngạn) nhưng đường nào cũng sẽ đưa du khách qua những vườn đồi bạt ngàn cây trái, các bản làng với những ngôi nhà đất nâu óng màu thời gian và nụ cười thân thiện của bà con dân bản.
Cuối thu, đầu đông, lúc mà lúa, ngô, sắn đã được mang về chất đầy nhà, treo đầy gác bếp là lúc người Nùng, người Tày các xã Cấm Sơn, Hộ Đáp, Tân Sơn, Sơn Hải (Lục Ngạn) nhàn hạ hơn bên những chợ phiên đầy sắc màu của áo chàm, túi nải…
Đến Cấm Sơn vào sáng sớm, thời điểm thích hợp nhất để chiêm ngưỡng cảnh sắc, không gian mặt hồ Cấm Sơn trong xanh soi bóng núi rừng và hoa cỏ. Ai cũng tranh thủ hà hít thật sâu vào lồng ngực bầu không khí trong lành. Sự yên ả, thanh bình từ những giọt nắng ban mai xiên qua lớp sương mỏng manh ánh lên những tia lấp lánh, lúc này mặt hồ Cấm Sơn giống như một chiếc “gương trời” khổng lồ giữa núi rừng thơ mộng. Bao quanh hồ là những dãy núi, quyện cùng trời xanh mây trắng. Trong lòng hồ là hàng trăm đảo lớn nhỏ. Có lẽ chính vì thế mà vẻ đẹp của hồ, núi rừng nơi đây càng trở nên quyến rũ và có sức hút mạnh mẽ. Lòng hồ bao la còn là nơi phát triển đàn thủy sinh khổng lồ. Do đó, đồng bào trong vùng sống chủ yếu bằng nghề đánh cá. Những nghiên cứu còn cho thấy, hồ Cấm Sơn là môi trường sống thích hợp đối với nhiều loài thủy sản có giá trị cao như tôm, cua, cá lăng, cá chiên, cá vược…, đặc biệt là cá tầm - loài cá sống ở vùng nước lạnh. Hiện cá tầm nuôi ở Cấm Sơn đạt trọng lượng từ 3 - 4 kg/con, được tiêu thụ tại thị trường trong nước và xuất khẩu ra nước ngoài. Mùa nước rút các hộ dân trồng thêm ngô khoai và cấy lúa nhưng cũng chỉ là tự cung tự cấp. Nông sản làm ra muốn tiêu thụ cũng phải đi nửa ngày đường ra chợ trung tâm. So với trước đây, cuộc sống người dân vùng lòng hồ đã khấm khá hơn nhiều, điện lưới cũng đã có được mấy năm, tuy vậy cái nghèo, cái đói vẫn luôn rình rập. Những ngôi nhà trình tường đất đã trở thành nét đặc trưng, giúp giữ ấm vào đông và mát vào mùa hè. Một ngôi nhà như thế có tuổi thọ bằng mấy đời người.
Cảnh Cấm Sơn mùa nào cũng có nét quyến rũ riêng của mây, nước, núi non hòa quyện, vào mùa khô, những bãi bồi nặng đầy phù sa được tận dụng trồng ngô và hoa màu, tạo thành một dải xanh mướt. Mùa mưa nước dâng đầy, lênh đênh thuyền ra các đảo nhỏ mới thấy đất trời nơi đây thật mênh mang nhưng cũng gần gũi xiết bao…n
Nhâm Hiền
Nguồn: Bài đăng trên Tạp chí Môi trường số 12/2016
