05/03/2025
Phát biểu tại Hội thảo “Kết nối Việt Nam - Nhật Bản về bể chứa nước mưa ngầm bằng nhựa: Giải pháp mới trong kiểm soát ngập úng đô thị, bổ sung nước ngầm và tái sử dụng nước” do Trung tâm Quy hoạch và Điều tra tài nguyên nước quốc gia phối hợp với Cơ quan hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) và các đơn vị đối tác tổ chức ngày 10/2/2025 tại Hà Nội, ông Triệu Đức Huy, Phó Tổng Giám đốc Trung tâm Quy hoạch và Điều tra tài nguyên nước quốc gia cho biết, tại Việt Nam, quá trình đô thị hóa nhanh chóng và tác động của biến đổi khí hậu đang đặt ra những thách thức lớn đối với công tác quản lý tài nguyên nước, đặc biệt là tại các đô thị đông dân. Việt Nam đang phải đối mặt với nguy cơ ngày càng nghiêm trọng về ngập úng đô thị gia tăng, suy giảm nguồn nước ngầm và tình trạng khan hiếm nước, vì vậy, việc tìm kiếm các giải pháp sáng tạo, bền vững và thân thiện với môi trường là điều hết sức cần thiết.
Bể ngầm chứa nước mưa - Giải pháp mới giúp kiểm soát ngập úng đô thị
Theo ông Triệu Đức Huy, với mục tiêu phát triển kinh tế theo hướng tuần hoàn, Chính phủ Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách quan trọng, như Chương trình Quốc gia về Kinh tế tuần hoàn, định hướng đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, cùng với Kết luận số 36-KL/TW ngày 23/6/2022 của Bộ Chính trị về bảo đảm an ninh nguồn nước và an toàn đập, hồ chứa nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 và Luật Tài nguyên nước 2023. Tất cả đều nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tối ưu hóa sử dụng nước, tái sử dụng nước mưa và áp dụng các công nghệ mới để nâng cao hiệu quả quản lý tài nguyên nước. Vì vậy, Hội thảo “Kết nối Việt Nam - Nhật Bản về bể chứa nước mưa ngầm bằng nhựa: Giải pháp mới trong kiểm soát ngập úng đô thị, bổ sung nước ngầm và tái sử dụng nước” là diễn đàn để các chuyên gia, nhà nghiên cứu, doanh nghiệp, nhà hoạch định chính sách từ Việt Nam và Nhật Bản cùng nhau chia sẻ những kinh nghiệm thực tiễn; cập nhật các tiến bộ công nghệ mới nhất; thảo luận về những định hướng chính sách phù hợp với điều kiện thực tế của Việt Nam.
Hội thảo đã lắng nghe tham luận về: Giải pháp sử dụng bể chứa nước ngầm bằng nhựa trong các hệ thống quản lý nước đô thị trên toàn Việt Nam; nâng cao nhận thức về lợi ích của bể chứa nước mưa ngầm bằng nhựa trong việc thu gom nước mưa và giảm thiểu ngập lụt...
Ông Hisahito Yoshida, Chủ tịch Công ty Chichibu Chemical Nhật Bản cho biết, giải pháp bể chứa nước mưa ngầm bằng nhựa đã được triển khai thành công tại nhiều quốc gia trên thế giới, mang lại những lợi ích thiết thực. Thực tế tại các nước như Nhật Bản cho thấy công nghệ bể chứa nước mưa ngầm bằng nhựa mang lại giải pháp tiềm năng giúp giảm thiểu rủi ro ngập úng đô thị, bổ sung nguồn nước ngầm và tối ưu hóa việc tái sử dụng nước. Việc tích hợp những giải pháp này vào hệ thống hạ tầng đô thị không chỉ giúp giảm gánh nặng do ngập lụt mà còn góp phần đảm bảo an ninh nguồn nước và phát triển bền vững môi trường. Ông Hisahito Yoshida chia sẻ, trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang diễn biến phức tạp, với một đất nước mà phương tiện di chuyển chủ yếu là xe máy thì mức độ ảnh hưởng, thiệt hại do ngập lụt, ngập úng là rất lớn. “Vì vậy, việc sử dụng bể chứa nước mưa ngầm bằng nhựa ở các đô thị lớn, cũng như các khu công nghiệp tại Việt Nam là rất quan trọng”.
Quang cảnh Hội thảo
Giới thiệu công nghệ bể chứa nước mưa ngầm bằng nhựa, ông Hideyuki Muofushi, Công ty TNHH hóa chất Chichibu, Nhật Bản cho biết, New Pal-kun là một công trình chứa nước mưa bằng nhựa (PRSS) chủ yếu được phát triển để phòng ngừa thiên tai ngập lụt bằng cách lưu trữ tạm thời nước mưa dưới lòng đất. Công trình này có độ bền cao, độ rỗng đạt trên 95%, thi công dễ và nhanh. Ngay cả mảnh lớn nhất của New Pal-kun chỉ nặng 3 kg, có thể dễ dàng mang vác, lắp đặt bằng tay mà không cần sử dụng thêm máy móc xây dựng, ngoài ra nhờ vào thiết kế và nguyên liệu thô độc đáo, bề mặt phía trên có thể tận dụng làm bãi đậu xe, sân… Đặc biệt, công trình chứa nước mưa bằng nhựa (PRSS) được phân thành 2 loại: Loại thấm được và loại không thấm, trong đó, loại thấm được khi nước mưa được lưu về trong PRSS, nước sẽ được thấm vào lòng đất qua lớp màng thấm, nước mưa thấm xuống góp phần bổ cập nước ngầm… Đối với loại không thấm, có thể chứa nước mưa và ngăn ngừa ngập lụt. Ngoài ra, nước mưa có thể được sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau bằng cách thay đối hệ thống thoát nước. Loại không thấm nước cũng có hiệu quả đối với các khu vực nơi có mực nước ngầm cao.
Bàn về giải pháp thoát nước bền vững tại các đô thị Việt Nam
Chia sẻ về giải pháp thoát nước bền vững và thực tế áp dụng tại các đô thị Việt Nam, PGS. TS Vũ Thị Vinh, chuyên gia quản lý hạ tầng kỹ thuật đô thị, nguyên Tổng Thư ký Hiệp hội các đô thị Việt Nam cho rằng, thoát nước bền vững là một cách tiếp cận trong quản lý nước mưa và thoát nước nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực của đô thị hóa đối với môi trường tự nhiên. Hệ thống thoát nước bền vững (SUDS) được Hiệp hội Xây dựng Vương Quốc Anh (CIRIA) đề xuất với ý tưởng về phát triển bền vững được tích hợp vào quy trình thiết kế hệ thống thoát nước. Điều này có nghĩa là những tác động của hệ thống thoát nước không làm thay đổi lưu lượng tại nguồn, không chuyển nguy cơ từ nơi này sang nơi khác. Bên cạnh việc góp phần phát triển đô thị bền vững, hệ thống thoát nước có thể được thiết kế để cải thiện không gian đô thị, quản lý rủi ro môi trường.
Đề cập thêm về hiện trạng hệ thống thoát nước đô thị tại Việt Nam, PGS.TS Vũ Thị Vinh cho biết, hầu hết các đô thị sử dụng hệ thống thoát nước hỗn hợp, tức là thu gom cả nước mưa và nước thải sinh hoạt trong cùng một đường cống... Điều này dễ gây ra tình trạng quá tải cống thoát nước khi có mưa lớn. Bên cạnh đó, nhiều hệ thống thoát nước đã xây dựng từ lâu, không đáp ứng được nhu cầu thoát nước trong điều kiện đô thị hóa hiện nay; đường kính cống nhỏ, khả năng thoát nước cũng không đủ trong các trận mưa lớn. Thực tế tại các thành phố lớn (như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng) cho thấy ngập úng đô thị thường xuyên xảy ra; ngập lụt cục bộ do hệ thống thoát nước không đủ năng lực; khu vực thấp trũng bị ảnh hưởng nặng nề bởi nước mưa kết hợp với triều cường. Đáng chú ý, ở các thành phố lớn, hệ thống thoát nước mới chỉ phục vụ khoảng 50 - 60% dân số, các thành phố nhỏ hơn (tỷ lệ này chỉ đạt khoảng 30%). Trong khi đó, về xử lý nước thải, theo các số liệu gần đây, tỷ lệ nước thải sinh hoạt đô thị được thu gom và xử lý tại Việt Nam vẫn còn khá thấp. Tỷ lệ này chỉ đạt khoảng 15% (tính đến tháng 6/2022); đến tháng 4/2023, con số này tăng nhẹ lên khoảng 17%.
Trước bối cảnh các thành phố ở Việt Nam còn phụ thuộc vào hệ thống thoát nước truyền thống trong việc thu gom nước mặt, sự gia tăng thiếu kiểm soát của tỷ lệ bề mặt không thấm nước đã làm các đô thị chịu nhiều rủi ro ngập úng hơn, PGS.TS Vũ Thị Vinh cho rằng việc tiếp cận giải pháp như sử dụng bể chứa nước mưa ngầm bằng nhựa, là hướng đi quan trọng đối với các đô thị Việt Nam. Đây không chỉ là giải pháp kỹ thuật mà còn là sự cam kết cho sự phát triển xanh bền vững.
Về giải pháp thực hiện thoát nước bền vững tại Việt Nam trong thời gian tới, PGS. TS Vũ Thị Vinh cho rằng, lãnh đạo các địa phương cần tăng cường đào tạo và nâng cao năng lực cho cán bộ địa phương để vận hành, bảo trì và lập quy hoạch dự án phù hợp; Huy động vốn đa nguồn, từ ngân sách nhà nước, doanh nghiệp tư nhân đến sự hỗ trợ quốc tế; Nâng cao nhận thức cộng đồng thông qua các chương trình truyền thông về lợi ích của thoát nước bền vững. Đặc biệt, cần tập trung hoàn thiện khung pháp lý và sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý và địa phương để hỗ trợ nhân rộng các dự án hiệu quả hơn.
Một số giải pháp thoát nước bền vững tại các hộ gia đình cũng được đề xuất như: Mái nhà xanh; bể thu gom, tái sử dụng nước mưa nhằm hạn chế lượng nước mưa chảy tràn nhanh vào hệ thống thoát nước và giảm áp lực lên cống thoát nước truyền thống; lọc sạch nước mưa trước khi xả ra môi trường...
Bảo Bình
