08/07/2014
Quỹ quốc tế về bảo vệ thiên nhiên (WWF) vừa phát hành Báo cáo Mê Công Kỳ bí miêu tả 15 loài mới được xác định bởi các nhà khoa học, trong số 290 loài thực vật, 24 loài cá, 21 loài lưỡng cư, 28 loài bò sát, 1 loài chim và 3 loài động vật có vú - được chính thức ghi nhận là những loài mới từ năm 2012-2013 tại Tiểu vùng sông Mê Công Mở rộng. Khu vực này trải dài từ Campuchia, Lào, Myanma, Thái Lan, đến Việt Nam và bao gồm cả phía Tây Nam tỉnh Vân Nam, Trung Quốc. Kể từ năm 1997 đã có 2.077 loài mới được các nhà khoa học phát hiện tại khu vực Tiểu vùng sông Mê Công Mở rộng.
Ếch xanh khổng lồ Helen biết bay
Báo cáo giới thiệu nhiều loài không chỉ lạ mà còn đẹp. Trong đó, tại Việt Nam, một loài dơi có hình thù kỳ dị lần đầu tiên được trông thấy tại đảo Cát Bà năm 2008. Tuy nhiên, phải một thời gian sau, khi một nhóm các nhà nghiên cứu bắt được thêm một số cá thể, chúng mới được xác định là một loài hoàn toàn mới. Loài dơi Grifin mũi lá (Hipposideros griffin) được nhận diện bởi chiếc mũi thịt kỳ cục có chức năng trợ giúp chúng trong việc định vị qua tiếng vang, tương tự như khả năng sử dụng sóng siêu âm để giúp chúng di chuyển. Tiếp theo đó là một loài cá tí hon và gần như trong suốt, với một cơ chế giải phẫu rất phức tạp đã được phát hiện. Phallostethus cuulong có cơ quan sinh sản nằm ngay dưới miệng. Chúng giao phối với nhau bằng đầu, với cơ quan sinh sản của con đực móc vào cơ quan sinh sản của con cái.
Trong số 21 loài lưỡng cư mới được ghi nhận trong báo cáo, có loài ếch bay Helen (Rhacophorus helenae), được phát hiện trong phạm vi chưa tới 100 km tính từ TP. Hồ Chí Minh. Loài ếch xanh lớn này đã tránh được sự chú ý của các nhà sinh vật học cho đến tận bây giờ nhờ việc lướt giữa các ngọn cây bằng các chi lớn và có màng và chúng chỉ nhảy xuống để sinh sản trong các hồ nước mưa. Việc loài ếch bay Helen được phát hiện trong một vạt rừng nằm lọt giữa các khu đất nông nghiệp giúp nhấn mạnh sự cấp thiết của việc bảo tồn các khu rừng miền đất thấp.
“Rừng nhiệt đới ở vùng đất thấp nằm trong số những vùng sinh thái bị đe dọa nghiêm trọng nhất bởi các hoạt động của con người như khai thác gỗ hoặc các hoạt động làm môi trường bị xuống cấp. Mặc dù loài ếch bay Helen chỉ vừa mới được phát hiện, thì loài này, cũng như nhiều loài khác, đã đang bị đe dọa bởi môi trường sống ngày càng bị thu hẹp”, TS. Thomas Gray, Quản lý chương trình Loài của WWF-Greater Mekong chia sẻ.
Tại Lào đã phát hiện loài sóc bay (Biswamoyopterus laoensis) ở một khu chợ bán thịt thú rừng. Với bộ lông màu đỏ và trắng đặc trưng, loài sóc bay Lào khổng lồ đánh dấu sự tồn tại của một chi của họ sóc bay ở khu vực Đông Nam Á. Cũng trong một hang động ở Lào đã phát hiện ra một loài nhện thợ săn mới (Sinopoda scurion) và cũng là loài nhện đầu tiên trên thế giới không có mắt. Sự tiêu giản của mắt ở loài nhện này là do chúng sống hoàn toàn trong môi trường không có ánh sáng.
Tại Campuchia, một loài chim chích mới cũng được phát hiện trong một bãi cỏ giữa thủ đô Phnom Penh. Loài chim chích Campuchia (Orthotomus chaktomuk) lần đầu tiên được phát hiện vào năm 2009 trong khi thực hiện chương trình kiểm tra cúm gia cầm định kỳ. Các thí nghiệm sau đó, từ bộ lông, tiếng hót cho đến gen của chúng đều khẳng định đây là một loài mới.
Chim chích bông Campuchia
Một loài động vật mới nữa có khả năng bay cao là loài tắc kè dù (Ptychozoon kaengkrachanense), được phát hiện tại khu rừng thường xanh tại vùng núi phía Tây Vườn quốc gia Kaeng Krachan của Thái Lan. Loài tắc kè có lớp da ngụy trang này có thể kéo căng lớp da bên sườn và giữa các ngón chân để lao từ các cành cây xuống thân cây. Vườn quốc gia Kaeng Krachan là một trong số những khu vực ít được khám phá nhất tại khu vực Đông Nam Á. Đây là một khu vực hoang dã gần biên giới với Myanma. Khu vực này đóng vai trò quan trọng trong việc phục hồi các loài tại Thái Lan và Myanmar, trong đó có những quần thể hổ lớn nhất thế giới. Việc phát hiện ra những loài mới tại đây khẳng định tầm quan trọng của các nỗ lực bảo tồn của WWF và các đối tác tại khu vực thiên nhiên tuyệt vời này.
TS. Thomas Gray, Quản lý chương trình Loài của WWF-Greater Mekong đã khẳng định: "Những loài mới được phát hiện đã chứng minh Tiểu vùng sông Mê Công Mở rộng là một trong những khu vực trù phú và có độ đa dạng sinh học cao nhất thế giới. Nếu chúng ta muốn bảo vệ các loài sinh vật mới này khỏi bị tuyệt chủng và nuôi hy vọng tìm thêm được các loài độc đáo khác trong tương lai, thì điều quan trọng cần phải làm ngay lúc này là Chính phủ các nước đầu tư vào các Chiến lược bảo tồn và phát triển xanh.”
Sarah Bladen
WWF - Greater Mekong
Nguồn: Tạp chí Môi trường, số 6/2014
