25/06/2025
Ngày 25/6/2025, tại Hà Nội, Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam, dưới sự tài trợ của Quỹ Phát triển bền vững 2030 thuộc nguồn Quỹ Hòa bình và Phát triển của Liên hợp huốc (UNPDF), Quỹ Coca-Cola tổ chức Lễ tổng kết, trao Giải thưởng Chương trình Đổi mới sáng tạo mảng nhựa năm 2025.
Cần những động lực mạnh mẽ
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành phát biểu tại sự kiện
Phát biểu tại sự kiện, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành cho biết, chủ đề Ngày Môi trường Thế giới năm 2025 là "Chấm dứt ô nhiễm nhựa" không chỉ là lời kêu gọi mà còn là một cảnh báo toàn cầu. Ô nhiễm nhựa đã và đang trở thành thách thức môi trường nghiêm trọng nhất, đòi hỏi các quốc gia hành động mạnh mẽ và khẩn trương. Trong những năm qua, Chính phủ Việt Nam đã tham gia, tích cực đề xuất các cơ chế hợp tác toàn cầu và khu vực về giảm rác thải nhựa tại các hội nghị, diễn đàn quốc tế. Cùng với các cam kết, Việt Nam cũng luôn chủ động đồng hành cùng cộng đồng quốc tế, là một trong ba nước đầu tiên triển khai Chương trình Đối tác hành động quốc gia về nhựa (NPAP) và tham gia tích cực vào tiến trình xây dựng Thỏa thuận toàn cầu chấm dứt ô nhiễm nhựa. Thực tế, Việt Nam đã ban hành và triển khai nhiều chính sách mạnh mẽ như: Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, Kế hoạch hành động quốc gia về rác thải nhựa đại dương, các cơ chế thúc đẩy tái chế thông qua trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR), khuyến khích đầu tư vào lĩnh vực xử lý và tái chế chất thải theo Luật Đầu tư và các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, xanh hóa công nghệ…
Bên cạnh những kết quả tích cực đã đạt được, Thứ trưởng Lê Công Thành cũng thẳng thắn chỉ ra những thách thức đang tồn tại, đó là, mặc dù luật pháp và chiến lược đã có, nhưng việc thực thi còn hạn chế; chính sách kinh tế tuần hoàn và trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất còn mới mẻ; hệ thống phân loại rác tại nguồn còn thiếu đồng bộ, thói quen sử dụng nhựa dùng một lần vẫn phổ biến, trong khi quá trình đổi mới công nghệ còn gặp nhiều rào cản về chi phí… Trong bối cảnh đó, ngày 26/2/2025, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cùng với UNDP đã khởi động Chương trình Đổi mới sáng tạo mảng nhựa, nhằm tìm kiếm các sáng kiến đột phá giải quyết ô nhiễm nhựa từ thượng nguồn thông qua các cải tiến trong sản xuất, thiết kế, mô hình tái sử dụng và công cụ tài chính tuần hoàn để trao tặng giải thưởng cho những sáng kiến xuất sắc. Sau thời gian khởi động, Chương trình đã thu hút 116 đề xuất từ khắp các tỉnh, thành phố trên cả nước. Từ đây, 25 đội xuất sắc nhất đã được hỗ trợ ươm tạo chuyên sâu để hoàn thiện giải pháp của mình.
Thứ trưởng Lê Công Thành khẳng định, Chương trình không chỉ là một cuộc thi, mà còn là bệ phóng cho những ý tưởng thiết thực, là chất xúc tác quan trọng giúp hiện thực hóa các chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước về phát triển bền vững, chuyển đổi xanh và kinh tế tuần hoàn. Thứ trưởng bày tỏ mong muốn các sáng kiến được vinh danh sẽ sớm được triển khai thực tế, mang lại giá trị thiết thực cho cộng đồng, đồng thời truyền cảm hứng tới các nhà khoa học, doanh nghiệp và thế hệ trẻ trong hành trình đổi mới sáng tạo vì môi trường.
Đa dạng hóa hệ sinh thái đổi mới sáng tạo
Trưởng đại diện thường trú Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam Ramla Khalidi chia sẻ tại sự kiện
Chia sẻ thêm về ý nghĩa của Chương trình Đổi mới sáng tạo mảng nhựa năm 2025, Trưởng đại diện thường trú Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam Ramla Khalidi cho biết, chỉ trong vòng 4 tháng kể từ khi khởi động, Chương trình Đổi mới sáng tạo về nhựa đã chứng kiến tinh thần quyết tâm và năng lượng đáng kinh ngạc lan tỏa về giảm nhựa trên khắp Việt Nam. Đáng chú ý, trong số 116 đề xuất mà ban tổ chức đã nhận được, có gần một nửa đến từ các doanh nghiệp vừa và nhỏ; hơn 40% đến từ các tổ chức học thuật, nghiên cứu và giáo dục; 42% do thanh niên làm trưởng nhóm; 91% có sự tham gia của phụ nữ trong đội ngũ. Từ ngày 7/5 đến 25/6/2025, 25 đội được chọn vào vòng chung kết đã trải qua giai đoạn ươm tạo - bao gồm các khóa tập huấn chuyên sâu về kỹ thuật, mô hình kinh doanh, truyền thông và gọi vốn. Các đội trình bày giải pháp của mình trước Hội đồng đánh giá cuối cùng trong Lễ tổng kết. Các sáng kiến lọt vào chung kết năm nay thể hiện sự đa dạng trong tiếp cận vấn đề ô nhiễm nhựa: từ vật liệu thay thế sinh học, mô hình kinh tế tuần hoàn, công nghệ xử lý chất thải, các nền tảng quản lý rác thải thông minh, cho đến chính sách thúc đẩy hành vi tiêu dùng xanh. Sau giai đoạn này, 12 đội chiến thắng sẽ bước vào giai đoạn tăng tốc kéo dài 9 tháng, nhằm thử nghiệm, cải tiến và nhân rộng mô hình trước khi trình diễn kết quả vào năm 2026. Đây không chỉ là những con số, mà còn phản ánh sức mạnh của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo tại Việt Nam, cùng nhau giải quyết vấn đề cấp bách nhất hiện nay là ô nhiễm nhựa. Với tinh thần đó, đại diện UNDP tại Việt Nam kêu gọi cộng đồng Việt Nam, đặc biệt là giới trẻ cần chung tay hành động để chấm dứt ô nhiễm nhựa với bốn trọng tâm chính.
Thứ nhất, cần tiếp tục tìm kiếm các giải pháp tuần hoàn táo bạo về giảm nhựa. UNDP cam kết sẽ đồng hành, hỗ trợ các nhà sáng tạo kiểm nghiệm, hoàn thiện và nhân rộng giải pháp để tạo tác động thực tế.
Thứ hai, huy động thêm đầu tư cho đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực nhựa. Năm 2024, lĩnh vực đổi mới sáng tạo tại Việt Nam thu hút gần 2,3 tỷ USD từ các thương vụ đầu tư. Với 240.000 USD tài trợ hạt giống, UNDP mong muốn khuyến khích thêm các khoản đầu tư mới, phù hợp với định hướng của Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.
Thứ ba, đa dạng hóa hệ sinh thái đổi mới sáng tạo bằng cách vượt ra khỏi lĩnh vực vật liệu và công nghệ, để đầu tư vào các công cụ tài chính mới, kết nối nguồn lực công - tư - phát triển; huy động các startup, doanh nghiệp lớn, trường đại học và doanh nghiệp vừa và nhỏ để tăng tốc khởi nghiệp và mở rộng các giải pháp.
Thứ tư, trao quyền cho thanh niên, phụ nữ và nhà đổi mới địa phương. UNDP khẳng định cam kết hỗ trợ các nhóm yếu thế, đặc biệt là phụ nữ và thanh niên - những người đang dần vươn lên đóng vai trò lãnh đạo trong sáng tạo xanh.
Những ý tưởng xuất sắc nhất được vinh danh
Đại diện một nhóm tác giả trình bày dự án
Tại sự kiện, 25 đội được chọn vào vòng chung kết đã trình bày các dự án của mình xoay quanh một số vấn đề như: kinh tế nhựa bền vững; hệ sinh thái không nhựa; thiết bị hỗ trợ di chuyển thùng rác; mô hình quá trình tích tụ của vi nhựa trong trầm tích đáy sông Tô Lịch... Đồng thời, trả lời các câu hỏi của Hội đồng Ban giám khảo là các chuyên gia đến từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Khoa học và Công nghệ, Quỹ Coca-Cola, Đại sứ quán Na Uy tại Hà Nội…
4 đội giải Nhì nhận được tài trợ lên tới 10.000 USD/dự án
Kết thúc Chương trình, Ban Tổ chức đã trao 6 giải Nhất cho 6 đội xuất sắc gồm: Vietnam Food Joint Stock Company, Nopa Design, VNU University of Science Hanoi, Aquila Technology Vietnam LLC, Building up Sustainability, Center For Enviromental Safety Response với khoản tài trợ lên tới 30.000 USD/dự án, trong khi 4 đội giải Nhì khác gồm CeL, Phu Quoc Sạch &Xanh, University of Economics Ho Chi Minh City, Viet Nam Material Architrchtural and Building Joint Stock Company cũng nhận được tài trợ lên tới 10.000 USD/dự án. 10 đội nhận được giải sẽ tiếp tục bước vào giai đoạn tăng tốc trong vòng 9 tháng tới nhằm thử nghiệm, triển khai và nhân rộng sáng kiến trước khi trình diễn kết quả vào năm 2026.
Đại biểu tham quan gian hàng của các đội thi
Lễ tổng kết và trao giải khép lại trong không khí trang trọng và đầy cảm hứng. Những sáng kiến được vinh danh hôm nay không chỉ thể hiện tiềm năng khoa học - công nghệ của Việt Nam, mà còn mở ra một tương lai đầy hy vọng khi Việt Nam không còn rác thải nhựa, một nền kinh tế vận hành theo mô hình tuần hoàn, sáng tạo và bền vững.
Hương Đỗ
