13/09/2025
Ngày 12/9/2025, tại Hà Nội, Viện Cơ điện nông nghiệp và Công nghệ sau thu hoạch (VIAEP) phối hợp cùng Hội Khoa học và Công nghệ lương thực thực phẩm Việt Nam (VAFoST) và Hội Cơ khí nông nghiệp Việt Nam (VSAGE) tổ chức Hội nghị khoa học “Công nghệ bảo quản, chế biến nông lâm thủy sản và cơ giới hóa nông nghiệp”.
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến phát biểu khai mạc Hội nghị
Phát biểu khai mạc Hội nghị, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến cho biết, ngành nông nghiệp Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu toàn diện. Tốc độ tăng trưởng GDP ngành luôn duy trì ổn định từ 2,5 - 3,5%/năm, một con số đáng ghi nhận trong bối cảnh toàn cầu biến động. Bên cạnh đó, giá trị xuất khẩu nông, lâm, thủy sản năm 2024 đạt kỷ lục 62,5 tỷ USD, tăng gần 19% so với năm 2023, đưa Việt Nam trở thành một trong 10 quốc gia xuất khẩu nông sản hàng đầu thế giới. Bên cạnh đó, cơ cấu ngành cũng đã có sự chuyển dịch rõ rệt. Tỷ trọng chế biến ngày càng tăng, thay thế dần sản xuất thô, trong khi nông nghiệp xanh, tuần hoàn và chuyển đổi số bắt đầu hình thành rõ nét ở nhiều địa phương. Đặc biệt, công nghệ bảo quản và chế biến đã giúp giảm tổn thất sau thu hoạch từ 5 - 10%, đồng thời kéo dài thời hạn bảo quản, nâng cao chất lượng sản phẩm và đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của thị trường quốc tế. Song song với đó, quá trình cơ giới hóa nông nghiệp cũng có bước tiến mạnh mẽ. Hiện nay, tỷ lệ cơ giới hóa khâu làm đất đã đạt trên 95%; các mô hình sử dụng drone, cảm biến IoT, trí tuệ nhân tạo và robot nông nghiệp đang dần được triển khai tại những vùng sản xuất hàng hóa lớn. Nhờ vậy, năng suất lao động được cải thiện, chi phí sản xuất giảm và thu nhập của nông dân từng bước nâng cao.
Tuy nhiên, Thứ trưởng cũng thẳng thắn nhìn nhận, những kết quả đạt được vẫn chưa tương xứng với tiềm năng như việc ứng dụng công nghệ cao trong bảo quản và chế biến còn hạn chế, dẫn tới tỷ lệ tổn thất sau thu hoạch của một số mặt hàng, đặc biệt là rau quả, thủy sản vẫn cao hơn so với nhiều nước trong khu vực. Mặt khác, cơ giới hóa tuy đạt mức cao ở khâu làm đất nhưng lại thiếu sự đồng bộ ở các khâu gieo trồng, chăm sóc, thu hoạch và sau thu hoạch. Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp chế biến còn quy mô nhỏ, thiếu liên kết, đầu tư phân tán, chưa đủ sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
Quang cảnh Hội nghị phiên toàn thể
Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cho biết, để giải quyết những thách thức trên, Bộ Nông nghiệp và Môi trường xác định năm định hướng lớn trong giai đoạn tới: Hoàn thiện thể chế, chính sách khuyến khích nghiên cứu và chuyển giao công nghệ; Phát triển trung tâm đổi mới sáng tạo nông nghiệp vùng gắn kết viện - trường - doanh nghiệp; Mở rộng hợp tác quốc tế, đặc biệt trong chế biến sâu, logistics, cơ giới hóa thông minh; Thúc đẩy xã hội hóa nghiên cứu, huy động nguồn lực ngoài ngân sách; Xây dựng mô hình chuỗi giá trị nông sản ứng dụng công nghệ cao, truy xuất minh bạch.
Trong bối cảnh đó, Hội nghị khoa học “Công nghệ bảo quản, chế biến nông lâm thủy sản và cơ giới hóa nông nghiệp với chủ đề: "Nâng cao chất lượng, hiệu quả, giảm thất thoát và lãng phí lương thực thực phẩm" có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Hội nghị đóng vai trò là cầu nối thúc đẩy hợp tác công - tư và hiện thực hóa mối liên kết bền chặt giữa “bốn nhà”: Nhà nước - Nhà khoa học - Nhà doanh nghiệp - Nhà nông, không chỉ là nơi chia sẻ kết quả nghiên cứu khoa học mà còn là diễn đàn để các nhà khoa học, nhà quản lý, doanh nghiệp và nông dân cùng nhau thảo luận, tìm kiếm giải pháp chung. Để đạt được mục tiêu này, Thứ trưởng đề nghị nội dung thảo luận tại Hội nghị cần tập trung vào các vấn đề: Ứng dụng công nghệ để giảm tổn thất sau thu hoạch; phát triển cơ giới hóa đồng bộ phù hợp với từng vùng sản xuất; đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản lý chuỗi cung ứng và xây dựng chính sách hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư vào chế biến sâu nhằm tạo ra sản phẩm có giá trị gia tăng cao…
“Tôi tin rằng với tinh thần đổi mới sáng tạo cùng sự đồng hành của các nhà khoa học, doanh nghiệp và nông dân, nông nghiệp Việt Nam sẽ tiếp tục vươn lên, khẳng định vị thế và uy tín trên thị trường quốc tế”, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến khẳng định.
 |
 |
 |
 |
4 Hội thảo chuyên sâu
Sau phiên khai mạc, Hội nghị bước vào Phiên khoa học toàn thể. Tại Phiên toàn thể, các báo cáo tổng quan được các diễn giả trình bày nhằm phác thảo bức tranh toàn diện về xu hướng phát triển, thực trạng và thành tựu của ngành, đồng thời định hướng nghiên cứu ứng dụng, sản xuất cũng như thương mại hóa sản phẩm trong thời gian tới.
Chia sẻ về xu hướng kinh tế xanh gắn liền với công nghệ xanh, TS. Nguyễn Anh Phong, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách nông nghiệp và môi trường cho rằng, kinh tế tuần hoàn mang lại lợi ích đa chiều - giảm chất thải, tiết kiệm tài nguyên (môi trường); cắt giảm chi phí đầu vào, tăng giá trị đầu ra (kinh tế); tạo thêm việc làm, nâng cao đời sống (xã hội). Nhận thức được điều này, trong những năm qua, Nhà nước đã ban hành nhiều nghị quyết, quyết định và chương trình hành động, hình thành khung chính sách tương đối đầy đủ để thúc đẩy nông nghiệp tuần hoàn. Thực tế, nhiều mô hình đã được áp dụng từ quy mô doanh nghiệp, hợp tác xã đến nông hộ, bước đầu hình thành hệ sinh thái tuần hoàn. Tuy vậy, vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế: nhận thức của doanh nghiệp và người tiêu dùng chưa đầy đủ; chính sách hỗ trợ còn phân tán, chưa có chương trình riêng; tỷ lệ tái sử dụng phụ phẩm còn thấp, trồng trọt mới đạt khoảng 52%, lâm nghiệp khoảng 50%. Đặc biệt, mô hình tuần hoàn hiện nay chủ yếu nằm ở các doanh nghiệp lớn, chưa tạo thành chuỗi liên kết giá trị; trong khi công tác nghiên cứu, chuyển giao và đầu tư cho khoa học - công nghệ vẫn còn hạn chế.
Theo TS. Nguyễn Anh Phong, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã ban hành bốn chương trình hành động cho các lĩnh vực trồng trọt, chăn nuôi, thủy sản và lâm nghiệp, tạo cơ sở để triển khai khoa học - công nghệ gắn với hành động cụ thể. Bộ cũng đang xây dựng bộ tiêu chí sản xuất tuần hoàn, cơ chế trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR), phát triển tín dụng xanh và ưu tiên doanh nghiệp đạt chuẩn "xanh" trong tiếp cận vốn, xúc tiến thương mại, xây dựng thương hiệu. Trong thời gian tới, nhiệm vụ cấp thiết là phải xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về kinh tế tuần hoàn, tạo nền tảng thông tin minh bạch cho doanh nghiệp, hợp tác xã và người dân. Đồng thời, cần huy động nguồn lực ngân sách, ODA và hỗ trợ quốc tế cho nghiên cứu, chuyển giao công nghệ bảo quản, chế biến tiên tiến, qua đó nâng cao giá trị và sức cạnh tranh của nông sản Việt Nam.
Đại biểu tham quan gian hàng trưng bày tại Hội nghị
GS.TS Lê Văn Tán, Trường Đại học Công nghiệp TP. Hồ Chí Minh cho biết thêm, khoa học, công nghệ đã trải qua các giai đoạn: từ xử lý đơn lẻ, đến tích hợp quy trình và nay là ứng dụng công nghệ tiên tiến. Một số công nghệ hiện đại đang được nghiên cứu và bước đầu triển khai gồm: siêu âm cường độ cao, plasma lạnh, xử lý áp suất cao (HP), điện trường xung (PDE). Các công nghệ này giúp kéo dài thời hạn bảo quản, duy trì giá trị dinh dưỡng và chất lượng sản phẩm, nhưng thách thức lớn là chi phí thiết bị và khả năng triển khai ở quy mô sản xuất. Theo GS.TS Lê Văn Tán, ba xu hướng nổi bật trong tương lai sẽ gồm: phát triển kinh tế tuần hoàn và hệ sinh thái thông minh; ứng dụng công nghệ cao trong chế biến nông sản (enzyme, bảo quản sinh học, nông nghiệp chính xác, nông nghiệp số); kết nối công nghệ liên ngành để nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị sản phẩm.
Tiếp nối Phiên toàn thể là Phiên báo cáo chuyên đề với 4 Hội thảo chuyên sâu gồm các nội dung: Sơ chế và bảo quản nông sản thực phẩm; chế biến nông lâm thủy sản; sinh học thực phẩm và đồ uống; cùng với cơ giới hóa nông nghiệp. Đây là những chủ đề trọng tâm, phản ánh nhu cầu đổi mới và ứng dụng khoa học công nghệ ở mọi khâu trong chuỗi giá trị nông nghiệp. Song song với chương trình thảo luận là khu trưng bày, nơi các doanh nghiệp, viện nghiên cứu và trường đại học giới thiệu sản phẩm, thiết bị và giải pháp công nghệ mới. Hoạt động này tạo cơ hội kết nối cung - cầu công nghệ, thúc đẩy chuyển giao và hợp tác nghiên cứu. Với tinh thần đổi mới sáng tạo, Hội nghị năm nay được kỳ vọng mở ra nhiều sáng kiến, giải pháp thiết thực, góp phần giảm thất thoát sau thu hoạch, nâng cao chất lượng nông sản và gia tăng sức cạnh tranh quốc tế.
Tất Linh
