13/02/2019
Vườn quốc gia (VQG) Núi Chúa nằm trên địa bàn huyện Ninh Hải (tỉnh Ninh Thuận), cách thành phố Phan Rang - Tháp Chàm 20 km về phía Bắc, có diện tích tự nhiên là 29.856 ha, trong đó có 22.513 ha đất liền, 7.352 ha là biển với vùng đệm gồm 8 xã diện tích 7.350 ha. Đây là nơi hội tụ đủ các điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng, địa hình hình thành nên hệ sinh thái khô hạn đặc trưng không chỉ ở Việt Nam mà còn ở cả vùng Đông Nam Á.
Quang cảnh VQG Núi Chúa
Hệ sinh thái đa dạng của VQG Núi Chúa
Khu vực Núi Chúa là một khối núi khá liền lạc, có hình dạng như một con rùa có đầu quay về phía Nam, đuôi là phần nhô ra của mũi Xốp thò vào vịnh Cam Ranh như đang từ biển bò lên đất liền. Khối núi này có nhiều đỉnh ở các độ cao khác nhau, mà đỉnh cao nhất là đỉnh núi Cô Tuy có độ cao 1.039 m.
VQG Núi Chúa được phân bố trên phức hệ núi lấn ra bờ biển lộng gió, đến đây bạn sẽ chiêm ngưỡng rất nhiều sinh vật quần tụ phong phú và đa dạng về số lượng và chủng loại.
Về hệ thực vật, VQG Núi Chúa đã được ghi nhận 1.532 loài vật có bậc cao có mạch, thuộc 5 ngành. Trong đó, có 1.237 loài Ngọc lan chiếm 96.64% trên tổng số, tiếp theo đó đến loại Dương xỉ với 25 loài, ngành Thông với 12 loài và có rất nhiều loài thực vật khác bao gồm 62 loài thực vật quý hiếm được ghi trong sách Đỏ Việt Nam và sách Đỏ Thế giới.
Về hệ động vật, Núi Chúa đã được ghi nhận 330 loài có xương sống trên cạn, 84 loài thú, 163 loài chim và 83 loài bò sát lưỡng cư, trong có 64 loài quý hiếm được cảnh báo bảo tồn. Bao gồm 2 loài đặc hữu Đông Dương là chà và chân đen và gà tiền mặt đỏ, 1 loại đặc hữu Việt Nam là ếch cây Trung bộ, cùng một số loài được bảo tồn như: Gấu ngựa, gấu chó, beo lửa, khỉ đuôi dài, khỉ đuôi lợn, sơn dương, nai…
Về hệ san hô, trù phú với khoảng 350 loài, trong đó có tới 46 loài san hô là phân loài mới nhất ở Việt Nam và 307 loài san hô cứng tạo rạn. Hệ rong biển có tới 188 loài, với số lượng rất đa dạng là rong đỏ. Đặc biệt, VQG Núi Chúa còn là nơi hiếm hoi có rùa biển lên đất liền sinh sản như rùa xanh, vích, đồi mồi, rùa đầu to, rùa da.
Bảo tồn gắn với phát triển du lịch bền vững
Điểm thú vị nhất ở VQG Núi Chúa có lẽ là “Hồ treo” trên vách núi đá. Mặt hồ có đường kính 70 - 80 m, quanh năm có nước trong xanh và nhiều động, thực vật sinh sống. Hồ treo đẹp nhất có lẽ là vào mùa mưa, khi màu xanh của thảm thực vật bao trùm, những vỉa đá nổi lên trên mặt nước như những hòn non bộ xen lẫn những tán cây truông gai, găng néo…
Công viên đá của VQG Núi Chúa là nơi giao hòa giữa biển, núi, đất, trời; là bức tranh thiên nhiên hùng vĩ với hàng nghìn tảng đá xếp chồng lên nhau, thách thức thời gian, gió cát mà đứng vững từ ngàn đời. Dưới chân núi, bãi Thịt là nơi duy nhất ở đất liền của Việt Nam có các loài rùa biển tìm đến đẻ trứng như rùa xanh, đồi mồi, đồi mồi dứa.
Nằm trong khu vực VQG Núi Chúa, biển Bình Tiên tựa như viên ngọc quý được cất giấu giữa núi rừng. Không như nhiều bãi biển khác, du khách phải vượt qua con đường đèo gian nan rồi mới được hít hà mùi gió biển, đắm mình trong làn nước xanh trong và chiêm ngưỡng toàn cảnh biển trời trong lòng những dãy núi. Trong khi đó, cung đường đến Vĩnh Hy lại hùng vĩ, uốn lượn như bước ra từ tác phẩm điện ảnh Hollywood, bên này là biển xanh biêng biếc, bên kia là vách núi đá vôi sừng sững giữa trời. Vịnh Vĩnh Hy thuộc 1 trong 4 vịnh đẹp nhất Việt Nam. Theo các nhà nghiên cứu, khu bảo tồn biển Vĩnh Hy là nơi có rạn san hô đẹp và đa dạng nhất Việt Nam với trên 300 loài phong phú về hình dáng, màu sắc, trong đó có những loài nguyên thủy chỉ cách mặt nước 2 - 4 m.
Một sắc thái khác của san hô cũng có thể được tìm thấy ở Hang Rái. Hang Rái, nơi được ví là thác trên biển duy nhất ở du lịch Việt Nam. Ngắm hình ảnh đầy vẻ ma mị, kỳ bí của rêu và sóng hòa quyện ở Hang Rái, bạn sẽ không ngớt trầm trồ trước tuyệt tác của thiên nhiên. Hang Rái đẹp nhất là vào lúc bình minh, dòng nước biển đổi màu một cách diệu kỳ theo ánh mặt trời. Vách núi cheo leo nổi bật giữa nền trời xanh ngắt vô cùng thơ mộng.
Để bảo tồn đa dạng sinh học VQG Núi Chúa theo hướng bền vững, những năm qua, VQG Núi Chúa đã hỗ trợ phát triển sản xuất, đa dạng hóa sinh kế giúp bà con giảm nghèo bền vững như: Hỗ trợ con em đồng bào, ngư dân sống trong và xung quanh vùng đệm VQG về đào tạo nghề, thay đổi sinh kế, cải thiện thu nhập để giảm thiểu tác động đến tài nguyên rừng, biển. Từ năm 2016 đến nay, VQG Núi Chúa đã tổ chức giao khoán bảo vệ rừng cho 111 hộ nghèo trên 7 thôn với diện tích 6.198 ha. Vườn cũng cử cán bộ giám sát, hướng dẫn bà con mua bò, dê, kỹ thuật chăn nuôi và sinh sản, từ đó tạo việc làm, giúp bà con ổn định cuộc sống, tiến tới không phụ thuộc vào tài nguyên rừng.
Hiện VQG Núi Chúa đang thực hiện hỗ trợ mô hình trồng cây bưởi năng suất cao, với chi phí 120 triệu đồng cho 3 hộ dân trên địa bàn trồng thử nghiệm, qua đánh giá cây bưởi sinh trưởng và phát triển khá tốt. VQG Núi Chúa cũng đang tập trung phát triển mô hình sinh kế bền vững cho người dân thôn Cầu Gãy, xã Vĩnh Hải tham gia các hoạt động du lịch tại Vườn như: tham gia hướng dẫn viên tour du lịch rừng, thành lập tổ múa Mã la phục vụ du khách, tổ thủ công mỹ nghệ làm vòng, chuỗi từ hạt cây rừng, tổ giữ xe, bán hàng…
An Vi
