03/05/2019
Kẻ Gỗ thuộc làng Việt cổ ở xã Mỹ Duệ, nay thuộc xã Cẩm Mỹ, huyện Cẩm Xuyên tỉnh Hà Tĩnh, cách trung tâm TP. Hà Tĩnh khoảng 15 cây về phía Tây Nam. Kẻ Gỗ xưa nằm dọc theo hai bờ sông Rào Cái (còn gọi là sông Ngàn Mọ). Rào Cái là dòng sông hội tụ của hàng trăm khe suối từ rừng Kẻ Gỗ đổ về .
Mùa nắng Rào Cái khô hạn, mùa mưa nước chảy quá nhanh, quá mạnh trở thành tai ương cho cả vùng phía Nam Hà Tĩnh. Từ những năm đầu thế kỷ XX, người Pháp đã nghĩ đến việc đắp đập chế ngự dòng sông này. Họ thiết kế và bắt đầu thi công một số hạ mục công trình thì chiến tranh thế giới thứ 2 bùng nổ và sau đó chiến tranh Đông Dương lại tiếp tục nổ ra, dẫn đến công trình bị bỏ dở. Mãi sau này , khi chiến tranh chống Mỹ kết thúc, đất nước được hòa bình thống nhất, công trình này mới được các nhà khoa học thủy lợi Việt Nam thiết kế và được Nhà nước chính thức cho thi công lấy tên "Công trình đại thủy nông Kẻ Gỗ". Tên hồ Kẻ Gỗ bắt đầu được ra đời với công trình lớn thế kỷ này. Công trình đại thủy nông Kẻ Gỗ được khởi công vào ngày 26/3/1976 và sau ba năm tỉnh Nghệ Tĩnh phát huy sức mạnh tổng hợp của toàn Đảng, toàn dân đã làm nên một kỳ tích vĩ đại. Ngày 26/3/1979 công trình khánh thành được đưa vào khai thác sử dụng và đã vực dậy những vùng quê lam lũ đói nghèo vì thiếu nước, biến vùng đất Cẩm Xuyên, Thạch Hà, TP. Hà Tĩnh… thành những vựa thóc khổng lồ, thúc đẩy nền nông nghiệp Hà Tĩnh tăng trưởng đột biến.
Hành khách đầu tiên đặt chân tới hồ Kẻ Gỗ, sẽ được tham quan đền thở cố Tổng bí thư Lê Duẩn, quê hương cụ Duẩn ở làng Cẩm Duệ, huyện Cẩm Xuyên. Nhớ một lần sau khi đại công trình Kẻ Gỗ hoàn thành, cụ Duẩn sau khi đi tham quan toàn bộ khu vực, cụ Duẩn càng thấm thía sức mạnh tổng hợp của tình thần làm chủ tập thể ở đất Xô Viết Nghệ Tĩnh và lấy Kẻ Gỗ làm mô hình trình diễn để tạo nên một cuộc cách mạng rầm rộ trong cả nước. Đền thờ cố Tổng Bí thư Lê Duẩn được xây dựng với kiến trúc khá độc đáo. Để tới đền du khách đi qua một con đường đất được đổ bê tông kiên cố và rảo bước qua một chiếc cầu vòng khá đệp dài 134m. Trong đền đặt bức tượng đồng khắc họa chân dung Tổng Bí thư Lê Duẩn, cùng nhiều bức ảnh về sự nghiệp cách mạng vẻ vang của đồng chí Lê Duẩn và hình ảnh quân và dân khu bốn anh hùng trong đáu tranh và xây dựng đất nước.
Hồ Kẻ Gỗ - Điểm du lịch xanh thu hút du khách
Nhắc tới Hồ Kẻ Gỗ là nhắc tới một vùng non xanh nước biếc, phong cảnh hữu tình được kết hợp hài hòa giữa tài nguyên trời đất ban tặng và trí tuệ con người dựng nên. Ngoài vẻ đẹp bốn mùa xanh thăm thẳm của hồ Kẻ Gỗ, có nhà văn đã từng gọi là biển Tây, thì ai đã một lần ngồi du thuyền lướt trên mặt hồ mới sửng sốt trước vẽ đẹp nguyên sơ, hoang dã của những cánh rừng đã được ra đời cách đây hàng triệu năm. Những cánh rừng xung quanh lòng hồ Kẻ Gỗ đã trở thành Khu bảo tồn thiên nhiên Kể Gỗ với diện tích tự nhiên 35,159 ha. Khu bảo tồn với nhiều loại cây cho gỗ có tên trong sách Đỏ Việt Nam như lim xanh, sến mật, gụ, lau, vàng tâm, trầm hương, song mật, côm bạch mã, bời lời vàng, chùm bao Trung bộ... Đây là hệ thực vật phong phú đặc trưng cho nhiều luồng thực vật của khu hệ thực vật bản địa bắc Việt Nam- nam Trung Hoa, luồng thực vật Inđônêxia –Malaysia và luồng thực vật Hymalaya. Đến nay tại khu bảo tồn thiên nhiên Kẻ Gỗ đã phát hiện được 364 loài động vật có xương sống thuộc loại 99 họ. Gà lôi lam đuôi trắng một trong ba loài gà lôi đặc hữu của Việt Nam đang trong tình trạng bị đe dọa tuyệt chủng và nhiều loài chim thú quý hiếm khác. Trong 47 loài thú ở đây có 18 loài ( chiếm 21%) được ghi vào sách đỏ Việt Nam và thế giới. Rừng Kẻ Gỗ cũng là xứ sở của các loại mộc lan, phong lan đẹp và quý như quế hương, tai tượng, tượng trâu, đuôi chồn, nghinh xuân, phượng vĩ…
Đặc biệt, hồ Kẻ Gỗ góp phần quan trọng cải tạo môi trường sinh thái, cảnh quan thiên nhiên có giá trị, một điểm du lịch sinh thái lý thú. Khí hậu vùng Kẻ gỗ quanh năm mát mẻ. Hồ Kẻ Gỗ có vẻ đẹp thầm lặng, thanh tịnh cả bốn mùa.
Không ít những du khách trong nước và nước ngoài đã tự nguyện tìm đến tận hưởng vẽ đẹp huyền bí này và họ đều gây được những ấn tượng sâu sắc. Thú nhất là những đêm hè mặt hồ chan đầy ánh trăng, du khách dạo thuyền trên mặt hồ được tận hưởng sự phóng khoáng của gió. Trong âm thanh tiếng cá quẩy, đớp ánh sao sa từng chùm trên mặt hồ loang loáng, vẫn nghe rõ tiếng hú của bầy vượn gọi đàn trong cánh rừng đại ngàn bí hiểm.
Ban ngày ngồi trên thuyền ngắm trời mây non nước, du khách có thể nhìn được sự phồn thực của các loại cây tầng tầng lớp lớp sinh trưởng. Cảm nhận kỳ thú nhất, khi du khách neo thuyền và tận hưởng vẽ đẹp của rừng. Mỗi cánh rừng lô nhô trên lòng hồ Kẻ Gỗ giống như một " ốc đảo xanh ". Mỗi ốc đảo xanh ấy đã thành thơ, thành nhạc cho các cặp trai gái đang bước vào tuổi yêu. Vào "ốc đảo " này họ sẽ được hái hoa rừng, được tận hưởng mùi hương được chiêm ngưỡng những bầy chim đang làm tổ trên cành, những con sóc rừng bay chuyền trên cây, những chú khỉ ngồi gãi lưng cho con rồi nhìn người cười ngộ nghĩnh. Những hang động cổ tích vô số những tảng đá có hình thù li kỳ đứng chụm nhau bên bờ suối. Có người cho rằng: Nếu Khu bảo tồn thiên nhiên Kẻ Gỗ là một kho sách thiên nhiên thì mỗi hòn đảo là một cuốn sách hấp dẫn.
Từ nhiều năm qua, Khu bảo tồn thiên nhiên Kẻ Gỗ đã được đông đảo các nhà khoa học trong nước và ngoài nước tham quan nghiên cứu. Hiện nay ngành du lịch Hà Tĩnh đang tập trung xúc tiến lập các dự án đầu tư cơ sở hạ tầng và các hệ thống dịch vụ để xây dựng nơi đây thành một khu du lịch sinh thái tổng hợp có nhiều loại hình giải trí như đua thuyền, lướt ván, leo núi, câu cá cùng các khu thể thao như tennis, cầu lông, bóng chuyền... chắc chắn một ngày không Kẻ Gỗ trở thành điểm "du lịch xanh" của Hà Tĩnh.
Phan Thế Cải - Phạm Thúy Ngân
(Nguồn: Bài đăng trên Tạp chí Môi trường, số 4/2019)
