04/01/2017
Năm 2016, Việt Nam phải đối phó với nhiều loại hình của thời tiết, biến đổi khí hậu (BĐKH) diễn biến nhanh và cực đoan hơn so với kịch bản công bố năm 2012. Theo Ban chỉ đạo Trung ương về phòng chống thiên tai, từ đầu năm 2016 đến nay, thiên tai khiến 235 người chết và mất tích, thiệt hại hơn 37.600 tỷ đồng.
Trận rét đậm, rét hại lịch sử gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất nông nghiệp của 14 tỉnh miền núi phía Bắc. Cơ quan khí tượng nhận định, đây là đợt rét đậm, rét hại mạnh nhất trong 40 năm qua với hàng loạt kỷ lục được ghi nhận. Ngày 24/1, trạm khí tượng Sa Pa (Lào Cai) ghi nhận nhiệt độ -4oC; Mẫu Sơn (Lạng Sơn) cũng -4oC. Tại Hà Nội, lần đầu tiên đỉnh núi Ba Vì tuyết rơi kéo dài, ở trạm Hà Đông chỉ 5,4oC. Nhiều vùng cao ở Thanh Hóa, Nghệ An tuyết phủ trắng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất nông nghiệp, gây thiệt hại 52.000 trâu bò, 150.000 ha lúa, tương đương với 400 tỷ đồng.
Bên cạnh đó, BĐKH và El Nino cũng là nguyên nhân gây ra tình trạng xâm nhập mặn ở khu vực đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), hạn hán kỷ lục tại khu vực Nam Trung bộ và Tây Nguyên. Theo tổng kết của Tổng cục Thủy lợi, tại những khu vực này, lượng mưa đã giảm 20 - 30% so với trung bình nhiều năm. Lượng nước trữ trong hệ thống thủy lợi và các vùng thấp trũng đều bị thiếu hụt do năm trước lũ không về. Dòng chảy Mê Công về Việt Nam giảm 50%, khiến mực nước xuống thấp nhất trong 90 năm qua. Nước biển lấn sâu vào đất liền, có nơi tới 70 - 90 km, sâu hơn trung bình nhiều năm khoảng 15 - 20 km.
Bản đồ BĐKH khu vực ĐBSCL
Tình trạng xâm nhập mặn ĐBSCL được đánh giá là đặc biệt nghiêm trọng trong 100 năm qua. Nó xuất hiện sớm hơn gần 2 tháng so với cùng kỳ, với phạm vi vào sâu đất liền 90 km - chưa từng xuất hiện trong lịch sử quan trắc. Đã có 11/13 tỉnh, thành phố bị ảnh hưởng nghiêm trọng và ngành nông nghiệp là ngành chịu thiệt hại nặng nề nhất của thực trạng này. Theo thống kê, diện tích bị ảnh hưởng là 2.056.192 ha (chiếm 52,7% so với diện tích tự nhiên của vùng), cao hơn khoảng 23% (tương đương 883.000 ha) so với năm 2015. Tổng diện tích lúa thiệt hại các vụ cuối năm 2015 và năm 2016 là 405.000 ha, hoa màu 8.100 ha, cây ăn quả 28.500 ha, 82.000 ha diện tích nuôi tôm… Lúc cao nhất có 390.000 hộ gia đình thiếu nước sinh hoạt. Tổng cộng thiệt hại quy thành tiền do ảnh hưởng hạn hán, xâm nhập mặn ở khu vực ĐBSCL là 7.900 tỷ đồng.
Hiện tượng El Nino dài nhất trong lịch sử cũng khiến Nam Trung bộ và Tây Nguyên phải đối mặt với tình trạng khô hạn nghiêm trọng nhất trong vòng 10 năm qua. So với trung bình nhiều năm, lượng mưa thiếu hụt khoảng 30 - 50%, có nơi lên đến 80%. Tổng cộng có 2.900 ha đất canh tác lúa phải dừng sản xuất, 157.000 ha cây trồng bị hạn hán, số hộ thiếu nước sinh hoạt lúc cao nhất là 115.000 hộ.
Ngoài ra, BĐKH khiến lũ lụt tiếp tục hoành hành ở miền Trung với những diễn biến phức tạp, lượng mưa cao hơn so với trung bình nhiều năm từ 20 - 40%, có nơi cao hơn 40 - 90% như Quảng Bình, Quảng Nam, Quảng Ngãi… Đợt mưa lũ trong tháng 10 và 11/2016 cũng gây ra những hậu quả nặng nề cho đồng bào các tỉnh miền Trung, thống kê thiệt hại ở các tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị… thiệt hại hơn 2.000 tỷ đồng.
Cũng trong năm 2016, lần đầu tiên Chính phủ Việt Nam phải kêu gọi các tổ chức quốc tế hỗ trợ, huy động nguồn lực để thực hiện Kế hoạch ứng phó khẩn cấp đối với các địa phương bị ảnh hưởng nặng nề bởi BĐKH và thời tiết cực đoan. Tổng nguồn lực huy động cho ứng phó khẩn cấp đến nay đáp ứng 54,4% của nhu cầu hỗ trợ 48,5 triệu USD như trong kế hoạch đưa ra hồi tháng 4/2016. Trong kế hoạch phục hồi từ nay đến năm 2020, theo tính toán của 18 tỉnh bị ảnh hưởng và tổng hợp của Bộ NN&PTNT, cần tới hơn một tỷ USD (khoảng 23 nghìn tỷ đồng) để ứng phó hiệu quả với BĐKH.
Quang Ngọc (Theo nongnghiep.vn)
