22/09/2025
Ngày 22/9/2025, tại Hà Nội, Viện Chiến lược, Chính sách nông nghiệp và môi trường (ISPAE), Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức Tọa đàm Tham vấn chuyên gia về “Xây dựng chuẩn nghèo mới cho Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2026 - 2030”.
Phát biểu khai mạc Tọa đàm, TS. Trần Công Thắng, Viện trưởng ISPAE cho biết, trong bối cảnh Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển mới với nhiều cơ hội và thách thức, công tác giảm nghèo bền vững tiếp tục là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Đảng, Nhà nước cũng như toàn xã hội. Sau 5 năm triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh, đời sống vật chất, tinh thần của người dân từng bước được nâng cao, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số và vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn được cải thiện rõ rệt. Tính đến cuối năm 2024, tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều giảm còn 1,93%, (tỷ lệ đầu kỳ là 5,2%, bình quân giảm 1,03%), đạt chỉ tiêu Quốc hội, Chính phủ giao giảm từ 1 - 1,5%/năm; tỷ lệ hộ nghèo tại các huyện nghèo còn 24,86% (tỷ lệ đầu kỳ là 44,97%, bình quân giảm 6,7%), vượt chỉ tiêu Quốc hội, Chính phủ giao giảm từ 4 - 5%/năm; tỷ lệ hộ nghèo dân tộc thiểu số còn 12,55% (tỷ lệ đầu kỳ là 25,91%, bình quân giảm 4,45%), đạt chỉ tiêu Quốc hội, Chính phủ giao giảm từ 3,0%/năm. Đến năm 2025, có 19 xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển, hải đảo thoát khỏi tình trạng đặc biệt khó khăn (đạt 35,18%), vượt mục tiêu Quốc hội, Chính phủ giao; 3 huyện nghèo thoát nghèo, 19 huyện nghèo còn lại không đủ cơ sở đánh giá mục tiêu huyện thoát nghèo đến cuối năm 2025 do thực hiện chính quyền hai cấp.
Bên cạnh đó, Chương trình đã triển khai được 10.587 mô hình, dự án giảm nghèo (9.816 mô hình nông nghiệp, 771 mô hình phi nông nghiệp), thu hút 205.585 hộ dân tham gia, trong đó có 110.098 hộ nghèo, 63.659 hộ cận nghèo, 31.828 hộ mới thoát nghèo. Những mô hình này không chỉ tạo sinh kế bền vững, tăng thu nhập mà còn thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế và lao động tại các địa phương nghèo, từ sản xuất nhỏ lẻ sang sản xuất tập trung, gắn với chuỗi giá trị. Có 6.174 dự án hỗ trợ sản xuất nông nghiệp đã giúp 99.594 hộ cải thiện phương thức canh tác, áp dụng công nghệ cao, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm.
Quang cảnh Tọa đàm
Theo TS. Trần Công Thắng, bên cạnh kết quả đạt được, tình trạng tái nghèo, nghèo đa chiều, cũng như khoảng cách phát triển giữa các vùng, nhóm dân cư vẫn còn là thách thức lớn. Trước những khó khăn mới như biến đổi khí hậu, dịch bệnh, già hóa dân số, cũng như yêu cầu phát triển bền vững và hội nhập quốc tế, để tiếp tục phát huy thành quả, khắc phục hạn chế, khó khăn, việc xây dựng chuẩn nghèo mới cho giai đoạn 2026 - 2030 là yêu cầu cấp thiết. “Chuẩn nghèo mới cần phản ánh đầy đủ hơn thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội, xu hướng hội nhập, cũng như các yếu tố về chất lượng cuộc sống, khả năng tiếp cận dịch vụ cơ bản, mức độ dễ bị tổn thương của các nhóm dân cư. Đồng thời, chuẩn nghèo mới phải đảm bảo không chỉ là công cụ đo lường mức độ nghèo đói, mà còn là căn cứ quan trọng để thiết kế, triển khai, giám sát chính sách, giải pháp giảm nghèo trong giai đoạn tới, bảo đảm phù hợp với thực tiễn phát triển và tiệm cận với chuẩn mực quốc tế. Vì vậy, việc tham vấn ý kiến của các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý sẽ góp phần quan trọng giúp xây dựng một chuẩn nghèo vừa khoa học, vừa khả thi, phản ánh đúng thực trạng đời sống của người dân, có tính dự báo và định hướng lâu dài” - TS. Trần Công Thắng nhấn mạnh.
Tham dự Tọa đàm, các đại biểu đã lắng nghe tham luận về: Quy trình rà soát, xác định hộ nghèo, hộ cận nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2022-2025, đề xuất thay đổi giai đoạn 2026 - 2030; Đánh giá chuẩn nghèo giai đoạn 2021 - 2025 và đề xuất chuẩn nghèo giai đoạn 2026 - 2030; Phương pháp rà soát hộ nghèo giai đoạn 2021 - 2025 và đề xuất những định hướng sửa đổi… Trên cơ sở phương pháp, bộ công cụ rà soát; phân loại hộ nghèo giai đoạn 2021 - 2025, các chuyên gia đã đưa ra nhiều gợi ý định hướng sửa đổi phương pháp xác định hộ nghèo cho giai đoạn tiếp theo, cụ thể: Kết hợp các phương pháp tự đăng ký, nhận diện nhanh, khảo sát thông tin hộ gia đình, họp tổ dân phố/thôn; thu nhập (điều tra thu nhập hay điều tra các chỉ số tài sản hộ gia đình? Các chỉ tiêu thay thế thu nhập có giữ nguyên theo thời gian? Có cần bổ sung các loại tài sản mới, đặc trưng mới); đa chiều (Bổ sung sửa đổi các chỉ số mới vào phiếu theo mẫu); vai trò tham gia của các bên có liên quan như hộ gia đình, đoàn thể; ứng dụng công nghệ số (tự kê khai, thẩm định, chấm điểm, tổng hợp kết quả rà soát. Cùng với đó, cần thay đổi mức chuẩn nghèo thu nhập (Mức độ tương quan giữa các chỉ tiêu với thu nhập hộ gia đình cần được kiểm chứng → Hệ số (quy ước điểm) của các chỉ tiêu cần được xác định lại; phân loại hộ nghèo, hộ cận nghèo: Ngưỡng xác định cũ 140 điểm (khu vực nông thôn) 175 điểm (khu vực thành thị) cần được xác định lại…
Trong phần thảo luận, các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý đã cùng nhau trao đổi thẳng thắn và chia sẻ ý kiến đóng góp mang tính gợi mở về tiêu chí, phương pháp, định hướng, lộ trình xây dựng chuẩn nghèo mới cho giai đoạn 2026 - 2030, qua đó cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn vững chắc cho quá trình hoạch định chính sách về xây dựng chuẩn nghèo mới. Đồng thời, đề xuất một số khuyến nghị chính sách cụ thể, khả thi, bảo đảm chuẩn nghèo mới vừa phù hợp với bối cảnh Việt Nam, vừa tiệm cận thông lệ quốc tế, góp phần nâng cao hiệu quả công tác giảm nghèo bền vững trong giai đoạn tiếp theo.
Hoàng Đàn - Thu Hằng
