03/06/2024
Nhóm nghiên cứu thuộc Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam cùng các cộng sự đã phát hiện ra loài thằn lằn ngón mới, hiện mới chỉ ghi nhận ở huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai. Loài này thuộc giống Cyrtodactylus, là loài thứ 53 của giống Thạch Sùng ngón được ghi nhận ở Việt Nam. Công trình vừa được công bố trong bài báo “A new species of the Cyrtodactylus chauquangensis species group (Squamata, Gekkonidae) from Lao Cai Province, Vietnam”, đăng trên Tạp chí Zookeys. Các nhà khoa học đặt tên cho loài mới là thằn lằn ngón Luc (Cyrtodactylus luci), theo tên PGS.TS. Phạm Văn Lực, nguyên Giám đốc Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam, một nhà động vật học có đóng góp lớn trong nghiên cứu về đa dạng sinh học ở Việt Nam.
Theo thông tin trong bài báo “A new species of the Cyrtodactylus chauquangensis species group (Squamata, Gekkonidae) from Lao Cai Province, Vietnam”, thằn lằn chân ngón Luc có kích thước khoảng 89,5 mm, mắt màu đồng với những đốm rìa màu vàng như mí mắt cùng hàng nốt sần quanh giữa thân. Mặt trên lưng, gáy và mặt trên đầu có các đốm nâu sẫm. Các con thằn lằn chân ngón Luc đều được thu thập trong khoảng thời gian từ 19h00 - 22h00, cả trên vách đá vôi và trên cây, cách mặt đất khoảng 1,0 - 1,8 m. Môi trường sống xung quanh là rừng núi đá vôi thứ sinh gồm các loại cây gỗ cứng vừa và nhỏ, xen lẫn với cây bụi và dây leo. Nhiệt độ không khí là 25,9°C và độ ẩm tương đối là 92%. Phân tích DNA cho thấy, loài mới có ít nhất 9% sự khác biệt di truyền so với các loài thằn lằn chân ngón khác. Đây cũng là lần đầu các nhà khoa học ghi nhận một đại diện của chi Cyrtodactylus tại tỉnh Lào Cai. Một số loài của chi này đã được ghi nhận ở các khu rừng lân cận, bao gồm 6 loài ở tỉnh Vân Nam của Trung Quốc và 5 loài khác tại các tỉnh Lai Châu, Sơn La.
Một cá thể Cyrtodactylus luci đực (Ảnh: Nguyễn Quảng Trường/Miami Herald)
GS.TS. Nguyễn Quảng Trường, đại diện nhóm nghiên cứu cho biết, loài thằn lằn ngón được phát hiện trong quá trình khảo sát thực địa động vật hoang dã tại rừng núi đá vôi của tỉnh Lào Cai. Loài mới được xác định dựa vào những khác biệt về đặc điểm hình thái và di truyền so với các loài khác trong giống Cyrtodactylus ở Việt Nam và trên thế giới. Tập tính của các loài thằn lằn ngón hoạt động vào ban đêm, thường bám trên vách đá hoặc trên cây. Do đó các nhà khoa học tiến hành chuyến khảo sát vào đêm tối trong rừng để thu thập mẫu vật phục vụ phân tích, nghiên cứu. Các con thằn lằn chân ngón Luc thường sống ở khu rừng núi đá vôi thứ sinh gồm các loại cây gỗ cứng vừa và nhỏ, xen lẫn với cây bụi, dây leo.
Việc phát hiện, công bố loài mới là bước đầu tiên để giới thiệu về tiềm năng đa dạng sinh học của Việt Nam và bổ sung thông tin khoa học về các loài sinh vật. Nghiên cứu giúp đánh giá tình trạng bảo tồn của loài để phân hạng trong Sách Đỏ Việt Nam hay Danh lục Đỏ của IUCN nhằm đề xuất những giải pháp bảo tồn loài một cách hiệu quả. Thời gian tới, nhóm nghiên cứu sẽ tiếp tục đánh giá tình trạng quần thể, ghi nhận bổ sung vùng phân bố của loài này ở các khu vực lân cận, nghiên cứu về đặc điểm sinh học, sinh thái.
Hoàng Đàn
