08/09/2021
Vào đầu tháng 9/2021, Chính phủ Anh đã cấp phép tiến hành một loạt các thử nghiệm đồng ruộng đối với lúa mì chỉnh sửa gen có khả năng giảm nguy cơ mắc ung thư. Đây là giống cây chỉnh sửa gen đầu tiên được cấp phép thử nghiệm ở châu Âu, đánh dấu một bước đi đáng kể so với lập trường của EU về vấn đề này.
Thử nghiệm đồng ruộng cây trồng chỉnh sửa gen đầu tiên tại Châu Âu
Sau khi được Bộ Môi trường, Thực phẩm và Nông thôn Vương quốc Anh (DEFRA) bật đèn xanh, các thử nghiệm sẽ được thực hiện tại Hertfordshire bởi Viện Nghiên cứu Rothamsted, một đơn vị đi đầu đã thực hiện các dự án thí nghiệm với cây trồng biến đổi gen từ những năm 1990. Đây sẽ là những thử nghiệm thực địa đầu tiên đối với lúa mì chỉnh sửa gen bằng kỹ thuật CRISPR tại Vương quốc Anh nói riêng cũng như toàn Châu Âu.
Mục đích của các thử nghiệm đồng ruộng sắp tới là sản xuất lúa mỳ có hàm lượng axit amin asparagin tự nhiên thấp hơn - đây là chất có thể chuyển hoá thành chất gây ung thư acrylamide khi bánh mì được nướng.
Giáo sư Nigel Halford, trưởng dự án cho biết: “Kể từ khi được phát hiện có trong thực phẩm vào năm 2020, Acrylamide là một vấn đề rất đáng quan ngại đối với các nhà sản xuất”. Ông cũng chỉ ra rằng, thực tế chất này gây ung thư trên các loài gặm nhấm và được cho là “có khả năng” gây ung thư ở người.
Chất gây ung thư này cũng tồn tại trong các sản phẩm khác của lúa mỳ và nhiều thực phẩm có nguồn gốc từ cây lúa mỳ khi được chiên, nướng, rang bao gồm cả khoai tây chiên, khoai tây nướng và các món ăn vặt hay cà phê.
Bằng cách sử dụng kỹ thuật chỉnh sửa gen, giúp giảm hàm lượng asparagin trong lúa mì, các nhà nghiên cứu hy vọng những thế hệ lúa mỳ cải tiến sẽ mang lại lợi ích cho người tiêu dùng khi có thể giảm bớt nguy cơ tiếp xúc của họ với với acrylamide từ chế độ ăn uống. Đồng thời, cây trồng mới này cũng giúp các cơ sở kinh doanh thực phẩm dễ dàng hơn trong việc tuân thủ các quy định liên quan tới hàm lượng của acrylamide trong sản phẩm khi đưa ra thị trường.
Thử nghiệm được diễn ra tại Hertfordshire này sẽ là những thử nghiệm thực địa đầu tiên của lúa mỳ
chỉnh sửa gen bằng công cụ CRISPR trên khắp Vương quốc Anh và Châu Âu (Nguồn: Euractiv)
Theo kế hoạch, dự án thử nghiệm này được thực hiện trong 5 năm tới, kết thúc vào năm 2026 trong đó cây sẽ được gieo trồng vào tháng 9 và tháng 10 mỗi năm và thu hoạch vào tháng 9 năm sau.
Công nghệ chỉnh sửa gen
Kỹ thuật CRISPR là một trong các kỹ thuật chỉnh sửa gen hiện đại, được thiết kế để tạo ra những thay đổi nhỏ đối với một gen mục tiêu của cây trồng. Mặc dù được dự đoán sẽ làm thay đổi hoàn toàn ngành công nghiệp, hành lang pháp lý và việc sử dụng công nghệ này vẫn đang là vấn đề được thảo luận tại Châu Âu.
Một phán quyết Tòa án Công lý Châu Âu (ECJ) vào năm 2018 đã cho rằng rằng các sinh vật được tạo ra bởi các kỹ thuật chỉnh sửa gen mới, chẳng hạn như CRISPR về cơ bản vẫn phải tuân theo các quy định dành cho cây trồng biến đổi gen (BĐG).
Tuy nhiên, kể từ khi rời khỏi Liên minh Châu Âu, Vương quốc Anh đã cho thấy các tín hiệu về việc không tiếp tục đi theo các hướng dẫn này của khối EU sau khi họ đã tiến hành một cuộc tham vấn về công nghệ chỉnh sửa gen với mục tiêu tạo điều kiện tốt nhất để phát huy các “tiềm năng lợi ích” của công nghệ này với ngành nông nghiệp và với môi trường.
Bên ngoài Châu Âu, tại Hoa Kỳ và một số quốc gia khác xác định giống cây trồng mới tạo ra từ công nghệ chỉnh sửa gen, nếu không chưa các gen ngoại lai và không khác biệt về mặt di truyền với giống cây trồng tạo ra bằng các kỹ thuật, công nghệ lai truyền thống thì được quản lý tương tự giống cây trồng thông thường, không cần thiết phải ban hành văn bản quản lý mới về công nghệ chỉnh sửa gen và sản phẩm tạo ra từ công nghệ chỉnh sửa gen.
Công nghệ chỉnh sửa gen đã được nghiên cứu, phát triển trong hơn một thập kỉ qua cho phép các nhà khoa học “chỉnh sửa” bộ gen của cây trồng để tạo ra các tính trạng mong muốn cho cây trồng về cả giá trị dinh dưỡng, kinh tế và khả năng chống chịu với điều kiện bất thuận của môi trường; từ đó mang lại nhiều lợi ích cho nông dân và người tiêu dùng cũng như giúp nâng cao giá trị thương mại. Theo các nhà khoa học, việc phát triển và thực thi các chính sách, quy định về chỉnh sửa gen một cách khoa học và phù hợp có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc phát huy tối đa tiềm năng của công nghệ mà công nghệ này có thể mạng lại trong tương lai.
Phạm Đình
