06/12/2023
Ngày 5/12/2023, trong khuôn khổ Hội nghị Các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (BĐKH) lần thứ 28 (COP 28) tại Dubai, Các tiểu vương quốc Ả-rập Thống nhất (UAE) đã diễn ra Lễ công bố sáng kiến “Cam kết làm mát toàn cầu”. Việt Nam là một trong 63 quốc gia đầu tiên tham gia Cam kết.
Mỗi năm, gần 1/3 dân số thế giới phải hứng chịu những đợt nắng nóng chết người kéo dài hơn 20 ngày. Các hoạt động làm mát giúp giảm các vấn đề sức khỏe do nắng nóng, đồng thời, đóng vai trò thiết yếu trong một số lĩnh vực quan trọng như bảo quản, phân phối thực phẩm, hay phân phối vắc xin. Tuy nhiên, hoạt động làm mát thông thường như sử dụng điều hòa không khí, gây phát thải hơn 7% khí nhà kính (KNK) toàn cầu và là một trong các nguyên nhân gây ra BĐKH. Dự đoán, nhu cầu năng lượng để làm mát không gian sẽ tăng gấp 3 lần vào năm 2050 nếu không được quản lý hiệu quả, điều đó sẽ làm tăng phát thải KNK.
Cam kết làm mát toàn cầu là sáng kiến do Chủ tịch COP28 Sultan Al Jaber UAE đề xuất. Các tổ chức hỗ trợ là Liên minh Tăng cường hiệu quả làm mát - UNEP và các đối tác gồm Sáng kiến năng lượng bền vững cho tất cả (SEforALL) và Cơ quan Năng lượng tái tạo quốc tế (IRENA). Theo mục tiêu đề ra, lĩnh vực làm mát toàn cầu phải giảm ít nhất 68% phát thải KNK vào năm 2050 so với năm 2022, nhằm góp phần giữ mức tăng nhiệt độ trung bình toàn cầu ở ngưỡng 1,5°C và phù hợp với mục tiêu đạt mức phát thải ròng toàn cầu bằng “0” đến năm 2050.
Phát biểu tại Lễ công bố, Giám đốc điều hành Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP) Inger Andersen nhấn mạnh, các quốc gia phải hành động ngay để đảm bảo lĩnh vực làm mát tăng trưởng theo hướng phát thải thấp. Các giải pháp đã sẵn có, tập trung vào việc sử dụng năng lượng hiệu quả. Triển khai làm mát bền vững sẽ đem lại cơ hội ngăn chặn hiện tượng nóng lên toàn cầu, cải thiện cuộc sống của hàng trăm triệu người và tiết kiệm khoản tài chính khổng lồ.
Đại diện các quốc gia tham gia sáng kiến Cam kết làm mát toàn cầu chụp ảnh lưu niệm
Đặc phái viên Tổng thống Hoa Kỳ về BĐKH John Kerry bày tỏ ủng hộ Cam kết và mong muốn các quốc gia sẽ cùng đề ra lộ trình giảm lượng khí thải liên quan đến làm mát ở tất cả các lĩnh vực, đồng thời, tăng khả năng tiếp cận với hệ thống làm mát bền vững. Cam kết sẽ đóng góp tích cực để triển khai Bản sửa đổi, bổ sung Kigali về loại trừ các chất HFC trong khuôn khổ Nghị định thư Montreal về các chất làm suy giảm tầng ô-dôn. Ông John Kerry kêu gọi các quốc gia còn đứng ngoài hãy tham gia Bản sửa đổi bổ sung Kigali. Các quốc gia đã tham gia cần đẩy mạnh hơn nữa việc thực hiện cam kết, tăng tốc triển khai các hoạt động làm mát theo hướng bền vững. Việc nhanh chóng loại bỏ các chất HFC, KNK sẽ đóng góp thực hiện mục tiêu khí hậu toàn cầu.
UNEP dự báo, việc cải thiện hiệu quả và tăng cường tiếp cận các giải pháp làm mát bền vững có thể giúp hơn 1 tỷ người thích ứng với BĐKH và giảm 3,5 nghìn tỷ USD chi phí chuyển đổi năng lượng vào năm 2030. Làm mát hiệu quả, bền vững có thể giúp các quốc gia xóa đói giảm nghèo, giảm thất thoát lương thực, cải thiện sức khỏe, quản lý nhu cầu năng lượng và ứng phó với BĐKH.
Việt Nam là một trong những quốc gia chịu tác động nặng nề nhất của BĐKH. Hiện nay, khoảng 38% dân số sinh sống ở khu vực đô thị trên cả nước. Nhu cầu sử dụng các thiết bị làm mát tại Việt Nam tăng đáng kể trong những năm gần đây. Thực tế cho thấy, làm mát không bền vững sẽ tiêu thụ nhiều năng lượng, nhiên liệu trong vận hành đô thị và làm gia tăng phát thải KNK. Thực hiện quản lý hiệu quả lĩnh vực làm mát nhằm hạn chế sự rò rỉ các chất gây phát thải KNK môi trường, kết hợp với giải pháp về làm mát bền vững, thân thiện với khí hậu, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng, tiết kiệm chi phí điện năng. Việc thay đổi công nghệ làm mát cũng giúp các ngành, lĩnh vực, doanh nghiệp, hộ gia đình của Việt Nam nâng cao hiệu quả kinh tế, sản xuất bền vững, tăng sức cạnh tranh và mở ra nhiều cơ hội mới trong kinh doanh, giúp giải quyết việc làm và phát triển kinh tế - xã hội
Việc Việt Nam tham gia Cam kết làm mát toàn cầu là cơ hội để triển khai các chương trình, dự án hợp tác với các tổ chức quốc tế, doanh nghiệp trong và ngoài nước về làm mát bền vững, cụ thể như chuyển đổi sang công nghệ hiệu suất năng lượng cao, sử dụng môi chất lạnh có giá trị tiềm năng nóng lên toàn cầu thấp, áp dụng các giải pháp làm mát thụ động, dựa vào tự nhiên…, phù hợp với xu thế chung của thế giới. Điều này cũng góp phần thực hiện các điều ước quốc tế và quy định pháp luật của Việt Nam về giảm nhẹ phát thải KNK và bảo vệ tầng ô-dôn. Nội dung Cam kết làm mát toàn cầu phù hợp với định hướng trong Chiến lược Phát triển bền vững Việt Nam, Chiến lược quốc gia về BĐKH giai đoạn đến năm 2050 và Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) cập nhật năm 2022.
Chu Thanh Hương, Châu Long
