29/07/2021
Quần thể hổ hoang dã đang suy giảm ở tất cả các quốc gia có hổ phân bố ở lục địa Đông Nam Á. Gần như số lượng hổ của các quốc gia này sẽ giảm hơn hẳn so với năm 2010 - Thời điểm đề ra mục tiêu toàn cầu tăng gấp đôi số hổ hoang dã trên thế giới đến năm 2022. Một trong những nguyên nhân hàng đầu của sự suy giảm này là nạn săn trộm hổ để buôn bán và tiêu thụ bất hợp pháp. Việt Nam có thể đóng góp vào nỗ lực chung của khu vực trong việc cứu hổ hoang dã bằng việc tăng cường các giải pháp kiểm soát nạn buôn bán và tiêu thụ hổ bất hợp pháp.
Trong 25 năm qua, một số nghiên cứu cho thấy hổ đã tuyệt chủng về mặt sinh thái ở Campuchia, CHDCND Lào và Việt Nam, đồng thời số lượng hổ đã giảm đáng kể ở Malaixia, Myanmar và mức giảm thấp hơn ở Thái Lan.
“Các quần thể hổ ở Đông Nam Á đã suy giảm tới mức báo động bất chấp những cam kết tăng quần thể hổ trên toàn cầu cách đây một thập kỷ. Nhưng vẫn không quá muộn nếu chúng ta hành động khẩn cấp để tăng cường nguồn lực và quản lý những thành trì cuối cùng của loài mèo lớn mang tính biểu tượng của châu Á này. Một số quốc gia trên thế giới như Ấn Độ, Nepal và Nga là những ví dụ cho thấy với những biện pháp can thiệp đúng đắn, quần thể hổ có thể phục hồi, một số trường hợp còn tăng gấp đôi chỉ trong một khoảng thời gian ngắn. Có đủ môi trường sống không bị phân mảnh, thú mồi và sự bảo vệ khỏi nạn săn trộm, hổ có thể quay trở lại” - Stuart Chapman, người đứng đầu Sáng Kiến Tiger Alive của WWF cho biết.
Bẫy dây là mối đe dọa lớn nhất đối với loài hổ ở Đông Nam Á. Ước tính có tới hơn chục triệu bẫy dây đang được giăng mắc ở khắp các khu bảo tồn tại Campuchia, CHDCND Lào và Việt Nam - những quốc gia nơi hổ đã tuyệt chủng và một dấu hiệu cho thấy những gì còn lại của khu vực phải đối mặt nếu không có hành động mạnh mẽ để ngăn chặn cuộc khủng hoảng này.
Các mối đe dọa lớn khác bao gồm mất môi trường sống do phát triển cơ sở hạ tầng, khai thác gỗ bất hợp pháp, phát triển nông nghiệp và buôn bán bất hợp pháp hổ, các bộ phận của hổ. Tương đương với khoảng 1.004 cá thể hổ đã bị thu giữ từ năm 2000 - 2018 ở Đông Nam Á, cùng khoảng 8.000 cá thể hổ đang bị nuôi nhốt ở Trung Quốc, Lào, Thái Lan và Việt Nam, tiếp tục xói mòn các nỗ lực thực thi pháp luật và thúc đẩy nhu cầu tiêu thụ các sản phẩm từ hổ.
Bất chấp sự suy giảm chung về số lượng hổ trong khu vực, vẫn có những tín hiệu lạc quan từ những câu chuyện thành công. Ví dụ, các cuộc tuần tra chống săn trộm do các thành viên cộng đồng người bản địa dẫn đầu tại Khu bảo tồn Belum Temengor của Malaixia đã góp phần giảm 94% số bẫy dây kể từ năm 2017. Tại Vườn quốc gia Pù Mát, Việt Nam, lực lượng tuần tra cũng đã gỡ bỏ 4655 bẫy trong hai năm 2018 - 2019, giảm 53% số bẫy và 71% số lán trại của thợ săn trong Vườn quốc gia. Tại Thái Lan, hổ đang phân bố rải rác từ Khu bảo tồn động vật hoang dã Huai Kha Khaeng đến các khu bảo tồn khác nhờ những biện pháp quản lý và kết nối khu bảo tồn được thực hiện quyết liệt.
Là một quốc gia đang phát triển nhanh trong khu vực, Việt Nam có đủ khả năng và nguồn lực để giúp phục hồi quần thể hổ ở Đông Nam Á bằng việc chấm dứt buôn bán và tiêu thụ bất hợp pháp hổ; Loại bỏ các trang trại hổ hiện đang gây ảnh hưởng tiêu cực tới các nỗ lực giảm cầu đối với các sản phẩm từ hổ; Tăng cường nguồn lực cho các khu bảo tồn để ngăn chặn săn trộm và phục hồi quần thể thú mồi của hổ nhằm chuẩn bị môi trường sống đầy đủ, an toàn cho việc tái thả hổ tại Việt Nam trong tương lai” - TS. Văn Ngọc Thịnh nhận xét.
Bà Hoàng Thị Thanh Nhàn, Phó Cục trưởng Cục Bảo tồn Thiên nhiên và Đa dạng sinh học, Tổng cục Môi trường, Bộ TN&MT cho biêt, mặc dù dấu vết về hổ tại Việt Nam trong tự nhiên gần như không thấy, nhưng Việt Nam vẫn đang và có thể đóng góp vào công cuộc khôi phục loài hổ ở Đông Nam Á thông qua các nỗ lực đang triển khai như bảo vệ, khôi phục các sinh cảnh và hệ thú mồi của hổ, chấm dứt việc nuôi nhốt hổ không vì mục đích bảo tồn và giảm nhu cầu tiêu tiêu thụ các sản phẩm của chúng. Việt Nam đánh giá cao nỗ lực của các tổ chức bảo tồn, đồng thời hy vọng nhận được sự hợp tác, hỗ trợ thực hiện cam kết ngắn hạn là trở thành nơi an toàn cho loài hổ trở lại, tiến tới thực hiện việc tái thả hổ về tự nhiên để tăng quần thể hổ ở Đông Dương.
Với nhiều biện pháp đã được áp dụng thành công ở các nước khác. Cụ thể, Ấn Độ đang áp dụng các quy chuẩn tốt nhất trong quản lý các khu bảo tồn hổ. Ngày 27/9, nước này công bố 14 khu đã được phê duyệt theo Quy chuẩn CA|TS - một công cụ bảo tồn đặt ra các tiêu chuẩn để quản lý các loài mục tiêu và tiến độ đánh giá. Hiện có hơn 100 khu đạt CA|TS trên toàn cầu, chiếm hơn 70% quần thể hổ toàn cầu, bao gồm các địa điểm được đăng ký ở Bangladesh, Bhutan, Trung Quốc, Ấn Độ, Malaixia, Nepal và Nga. Thế giới và cộng đồng bảo tồn trông đợi Việt Nam cùng các nước láng giềng cho hổ không gian sống an toàn và sớm đưa chúng trở lại nơi chúng từng sinh sống.
Thu Hằng
