27/09/2017
Ngày 27/9/2017, tại TP.Cần Thơ, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã chủ trì phiên toàn thể Hội nghị về phát triển bền vững đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) thích ứng với biến đổi khí hậu (BĐKH).
Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc phát biểu chỉ đạo Hội nghị
Phát biểu chỉ đạo Hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đánh giá cao các hội nghị chuyên đề đã diễn ra trong ngày 26/9 đã có nhiều ý kiến quan trọng cho sự phát triển ĐBSCL trong điều kiện BĐKH ngày càng diễn ra gay gắt.
Với quyết tâm biến thách thức thành thời cơ, kiến tạo phát triển bền vững ĐBSCL, nâng cao đời sống của người dân trong vùng và góp phần phát triển nền kinh tế - xã hội của cả nước, Thủ tướng Chính phủ đề nghị Hội nghị đưa ra những giải pháp căn cơ, chiến lược khả thi và có biện pháp tổng thể, đồng bộ cả về trước mắt cũng như lâu dài, những cơ chế chính sách phù hợp, huy động mọi nguồn lực... để tìm ra những giải pháp tốt nhất, với tinh thần vì ĐBSCL thích ứng với BĐKH, phát triển bền vững, thịnh vượng.
Thủ tướng đề nghị phải quyết tâm vượt qua tất cả thách thức mang tính sống còn mà ĐBSCL đang đối mặt trong thời gian tới, trong đó cần có đầy đủ căn cứ khoa học, thực tiễn khách quan, có tính đến các kịch bản BĐKH và những tác động từ bên ngoài; Trên cơ sở nhận định về các xu thế, thách thức và cơ hội, chỉ ra quan điểm chỉ đạo đối với việc định hình chuyển đổi mô hình phát triển liên quan đến việc sắp xếp quy hoạch lại không gian lãnh thổ cho các tiểu vùng kinh tế sinh thái như nước mặn, nước ngọt, nước lợ, chuyển đổi cơ cấu sản xuất, lao động, kết cấu hạ tầng, định hướng đầu tư, bảo đảm sự phát triển tổng thể, kết nối trong toàn vùng, kết nối với TP. Hồ Chí Minh, vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, bảo tồn những giá trị cơ bản, cốt lõi của vùng ĐBSCL.
Bên cạnh đó, xác định các nhóm giải pháp cấp bách, chiến lược lâu dài, các chương trình, đề án, nhiệm vụ ưu tiên cụ thể, phù hợp với từng giai đoạn, các xu thế biến đổi chính, tránh tình trạng manh mún, nhỏ lẻ, thiếu tính tổng thể, đồng bộ; Hoàn thiện cơ chế, chính sách pháp luật, tạo đột phá trong huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực, nhất là về đất đai, thuế, hỗ trợ đào tạo chuyển đổi nghề nghiệp, phát triển nhân lực, thị trường, khuyến khích hỗ trợ sự thu hút, tham gia của người dân, doanh nghiệp trong và ngoài nước, trên tinh thần cái gì tư nhân làm được thì khuyến khích tư nhân tự làm. Đồng thời, huy động sự tham gia của các đối tác quốc tế, tăng cường sự hợp tác trong tiểu vùng sông Mê Công, gắn kết thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững của Liên hợp quốc, Thỏa thuận Pari về BĐKH ở Việt Nam với khu vực và toàn cầu cũng như có giải pháp tận dụng những thành quả của cuộc cách mạng số, cách mạng công nghiệp lần thứ tư để ứng dụng vào mô hình chuyển đổi cho vùng ĐBSCL.
Có cơ chế điều phối tổ chức thực hiện, theo dõi, giám sát, đánh giá đủ mạnh và hiệu quả, giúp Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ theo dõi, giám sát quá trình triển khai các nhiệm vụ, giải pháp đã đề ra. Hiện nay, đã có một số tổ chức điều phối phát triển vùng ĐBSCL, trong đó có các tổ chức điều phối hoạt động về tài nguyên nước, BĐKH, nên chăng Chính phủ xem xét kiện toàn lại các tổ chức này để thực hiện nhiệm vụ điều phối nói trên. Như thế, chúng ta đặt vấn đề không chỉ thành lập một quỹ phát triển ĐBSCL mà còn có tổ chức điều phối để theo dõi, đôn đốc, đề xuất những giải pháp, biện pháp kịp thời. “Chúng ta đang đặt vấn đề về nguồn lực nhưng nguồn lực quan trọng nhất là nguồn nhân lực, giáo dục đào tạo phải đặt ra đối với thích ứng BĐKH trong các trường đại học, kể cả trường kinh tế chứ không phải chỉ có trường đại học môi trường và một vài trường đại học nghiên cứu BĐKH...” - Thủ tướng đặt vấn đề.
Về phương pháp làm việc, Thủ tướng nêu rõ cần phát huy tính dân chủ, nói thẳng, nói thật, kể cả có tiếng nói ngược lại đối với một số quan điểm chỉ đạo của Chính phủ, nhằm cùng hợp tác để phát triển.
Thủ tướng cho biết thêm, hiện nguồn vốn hỗ trợ của Trung ương cho ĐBSCL khoảng 20% và thời gian tới, Ngân hàng Thế giới (WB) sẽ hỗ trợ cho vay khoảng 300 triệu USD, cộng với các nguồn khác khoảng 1 tỷ USD để đầu tư các công trình ứng phó với BĐKH, chống ngập mặn trong vùng...
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và các Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, Trịnh Đình Dũng chủ trì Hội nghị
Phải thay đổi nhận thức về ĐBSCL
Tại Hội nghị, Bộ trưởng Bộ TN&MT Trần Hồng Hà trình bày báo cáo tổng thể kết quả phiên họp chuyên đề về tổng quan, thách thức, cơ hội và giải pháp chuyển đổi mô hình phát triển cho ĐBSCL. Báo cáo nêu rõ tính độc đáo của ĐBSCL - vùng đất nhiều thuận lợi, lắm khó khăn với những cơ hội, thách thức, qua đó đề xuất những giải pháp căn cơ, đột phá cho vùng đất này.
Bộ trưởng Trần Hồng Hà nhấn mạnh, cần thay đổi nhận thức về ĐBSCL, sự phát triển của ĐBSCL phải được nhìn ở một thể thống nhất, có mối liên kết với các vùng kinh tế như TP. Hồ Chí Minh. Bên cạnh đó, phải lấy tài nguyên nước là yếu tố cốt lõi, trung tâm, bởi ài nguyên nước đã làm nên đồng bằng và đồng bằng cũng cần thay đổi ứng xử với nguồn tài nguyên này. Đồng thời, cần cơ chế đột phá, thu hút khối kinh tế tư nhân để đầu tư phát triển hạ tầng, phát triển khu công nghiệp.
Ưu tiên bố trí vốn cho những dự án cấp bách
Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng báo cáo phiên thảo luận chuyên đề về quy hoạch tổng thể theo hướng tích hợp phát triển vùng ĐBSCL; Cơ chế huy động điều phối nguồn lực cho phát triển vùng ĐBSCL.
Hiện ĐBSCL có trên 2.500 quy hoạch được lập, quy hoạch cấp vùng cũng đang ở những góc nhìn khác nhau. Việc lập riêng rẽ nhiều quy hoạch thiếu liên kết, thiếu tầm nhìn, chất lượng quy hoạch kém, gây khó khăn cho việc phát triển kinh tế - xã hội, lãng phí cơ hội, nguồn lực của đất nước.
Báo cáo nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng quy hoạch tổng thể, tích hợp để phát triển vùng; Có cơ chế điều phối vùng, quản lý thống nhất, phù hợp để huy động các nguồn lực phát triển...
Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, BĐKH không chỉ là thách thức mà còn là cơ hội để tổ chức, sắp xếp lại vùng, trong đó phải coi nước là nguồn tài nguyên quan trọng nhất, kinh tế biển là động lực phát triển. Nông nghiệp là nền kinh tế chủ đạo nhưng phải thay đổi tư duy phát triển, đặc biệt, cần đảm bảo phát triển hài hòa giữa ba trụ cột kinh tế - xã hôi - môi trường.
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nêu ra một số nguyên tắc: Cần coi nước mặn, nước lợ là nguồn tài nguyên; Cân nhắc diện tích trồng lúa; Hạn chế khai thác nước ngầm tùy tiện; Nâng cao nhận thức của người dân trong việc chuyển đổi mô hình sản xuất thích ứng với BĐKH; Sắp xếp lại các nhà máy nhiệt điện trong vùng...
Tại phiên họp, các đại biểu đề nghị tăng ngân sách cho vùng lên 20% GDP để đảm bảo nguồn lực phát triển ĐBSCL. Qua đó, báo cáo đề nghị ưu tiên bố trí vốn cho các dự án trong giai đoạn tới, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án ứng phó với BĐKH cả về công trình, phi công trình; Rà soát lại các nguồn vốn trong trung hạn để ưu tiên đầu tư trước cho các dự án trong danh mục "không hối tiếc"; Ưu tiên đầu tư các dự án chống BĐKH...
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và các đại biểu tại Hội nghị
Ngoài ra, xây dựng cơ chế thu hút đầu tư tư nhân đầu tư vào các lĩnh vực ứng phó với BĐKH; Nâng cao năng lực cạnh tranh, cải cách môi trường đầu tư để thu hút đầu tư vào khu vực, kết hợp huy động nguồn lực bên ngoài kết hợp với nguồn lực tại chỗ...; Xây dựng chương trình mục tiêu phát triển hạ tầng ĐBSCL trên cơ sở quy hoạch tích hợp; Tăng mức hỗ trợ cho vùng để đầu tư các dự án ưu tiên; Nghiên cứu cơ chế đặc thù để thu hút các dự án ODA...
Mặn, lợ, khô, ngập cũng là lợi thế phát triển
Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường báo cáo về phiên thảo luận chuyên đề về phát triển nông nghiệp bền vững, thủy lợi, phòng chống thiên tai sạt lở.
Nhấn mạnh việc ứng phó với những biến đổi là không thể tránh khỏi, đa số các ý kiến tại phiên họp cho rằng, cần có sự thống nhất của cả hệ thống chính trị và hành động tổng lực với phương châm "chủ động, tích cực, linh hoạt thích ứng với các biến đổi".
Chủ động phát hiện, phát huy những lợi thế, kết hợp với cách mạng công nghiệp 4.0 để biến nguy cơ thành thời cơ, bất lợi thành lợi thế, theo đó phải coi mặn, lợ, khô, ngập cũng là tài nguyên để phát triển...
Bên cạnh đó, các đại biểu đề nghị tái cơ cấu nông nghiệp phải dựa vào tài nguyên đa dạng sinh học, cơ cấu lại phát huy tối đa lợi thế các sản phẩm chủ lực trong khu vực...
Về thủy sản, phải giảm thiếu tối đa việc khai thác nước ngầm để nuôi trồng thủy sản mặn, lợ; Quản trị chặt chẽ quy mô nuôi trồng không để ô nhiễm môi trường và phơi nhiễm. Đồng thời, phải có cơ chế để thúc đẩy các nguồn lực sản xuất, hình thành liên kết trong mọi ngành hàng, mọi quy mô; Tái cơ cấu nông nghiệp phải gắn liền với tái cơ cấu kinh tế và chuyển dịch lao động…
Các báo cáo có chung kiến nghị đề nghị Thủ tướng giao các Bộ: NN&PTNT, Khoa học và Công nghệ và các địa phương vùng ĐBSCL trong 5 năm tới phải giải quyết bộ giống của 3 nhóm sản phẩm: Thủy sản, trái cây, lúa gạo đưa ra được những giống đáp ứng được sản xuất, cạnh tranh; Sửa nhanh Nghị định 210 tháo gỡ nút thắt về đất đai, cơ khí; Có văn bản quy định để vùng này phải giữ nguyên được diện tích rừng còn lại; Hình thành điểm khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia phát triển rừng mới, đất mới; Tập trung xử lý 40 điểm sạt lở ở biển, sông (tổng số đầu tư khoảng 2.000 tỷ đồng).
Với quy mô lớn nhất từ trước đến nay, Hội nghị về phát triển bền vững ĐBSCL thích ứng với BĐKH được xem là “Hội nghị Diên Hồng”, nhằm hiệu triệu các tư tưởng lớn giúp Chính phủ và các địa phương ĐBSCL xác định các nhóm giải pháp chiến lược về chuyển đổi có quy mô, nhằm phát triển bền vững ĐBSCL tầm nhìn đến năm 2.100. Mô hình chuyển đổi, phát triển vùng ĐBSCL thành công sẽ là cơ sở để tiếp tục nghiên cứu triển khai ở các vùng khác trên cả nước.
Phạm Văn Ngọc (Tổng hợp)
|
Theo số liệu quan trắc khí tượng thủy văn ở ĐBSCL cập nhật đến năm 2014, các yếu tố khí hậu đã có những biến đổi rõ ràng và có sự tương đồng khá cao giữa các địa phương. Trong giai đoạn từ năm 1958 - 2014, nhiệt độ trung bình năm đã tăng 0,50C, trong đó, nhiệt độ mùa khô tăng nhiều hơn so với mùa mưa; Lượng mưa năm tăng khoảng 5 - 20% ở đa số khu vực. Qua theo dõi của cơ quan chức năng, khu vực ĐBSCL hiện có 550 điểm sạt lở với tổng chiều dài trên 775 km. Thời gian qua, tốc độ xói lở bờ biển khu vực ĐBSCL ngày càng nghiêm trọng. Từ năm 2005 đến nay, tốc độ xói đã vượt tốc độ bồi, làm diện tích khu vực đồng bằng giảm khoảng 300 ha/năm. Nếu mực nước biển dâng 100 cm sẽ ảnh hưởng đến 38,9% diện tích đất của ĐBSCL, các tỉnh bị ảnh hưởng nhiều nhất là Hậu Giang (80,62%), Kiên Giang (76,9%). |
