01/08/2018
Ngày 25/7/2018, tại Hà Nội, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã chủ trì cuộc họp Thường trực Chính phủ về tình hình nhập khẩu phế liệu vào Việt Nam và các giải pháp quản lý. Thủ tướng cho rằng, Bộ TN&MT với vai trò cơ quan chịu trách nhiệm chính cần tiếp thu các ý kiến của các Bộ/ngành liên quan để ngăn chặn tốt hơn nữa tình trạng nhập phế liệu vào nước ta trong thời gian qua.
Làm rõ nguyên nhân nhập phế liệu trái phép vào Việt Nam
Ngay sau khi có thông tin về sự tồn đọng các container phế liệu nhập khẩu tại một số cảng biển của Việt Nam, Bộ TN&MT đã chủ động khảo sát, nắm bắt thông tin và thành lập đoàn kiểm tra liên ngành để kiểm tra công tác BVMT trong nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu sản xuất. Đồng thời, dưới sự chủ trì của Bộ trưởng Bộ TN&MT Trần Hồng Hà và Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân, ngày 12/7/2018, Bộ TN&MT đã tổ chức cuộc họp với các Bộ/ngành, Hiệp hội ngành nghề về công tác quản lý nhập khẩu và sử dụng phế liệu làm nguyên liệu sản xuất tại Việt Nam.
Theo Báo cáo về công tác quản lý môi trường trong hoạt động nhập khẩu và sử dụng phế liệu làm nguyên liệu sản xuất, trong những năm qua, nhu cầu nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu trong các ngành sản xuất thép, giấy, nhựa và xi măng tăng mạnh. Tổng khối lượng phế liệu nhập khẩu năm 2017 tăng gấp 2 lần so với khối lượng phế liệu nhập khẩu năm 2016, trong đó, khối lượng sắt, thép, nhựa, giấy, xỉ hạt nhỏ là những loại phế liệu có khối lượng tăng gấp 2 - 3 lần tổng khối lượng nhập khẩu năm 2016. Riêng 5 tháng đầu năm 2018, khối lượng nhựa phế liệu nhập khẩu tăng đột biến gần gấp 2 lần so với năm 2017. Lượng phế liệu nhập khẩu đang tồn đọng chủ yếu tại các cảng của TP. Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Bà Rịa - Vũng Tàu... Cụ thể, số liệu thống kê của Cục Hải quan TP.HCM và Tổng Công ty Tân Cảng Sài Gòn cho thấy, tính đến ngày 26/6/2018, số container phế liệu tồn đọng ở tất cả các cảng do Tổng Công ty Tân Cảng Sài Gòn quản lý là 4.480 container, riêng cảng Cát Lái là 3.464 container. Tại cảng Hải Phòng cũng đang tồn đọng số 737 container phế liệu quá hạn trên 90 ngày và 507 container có thời hạn từ 30 - 90 ngày.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chủ trì cuộc họp Thường trực Chính phủ về tình hình nhập khẩu phế liệu vào Việt Nam và các giải pháp quản lý
Nguyên nhân của tình trạng trên là do Trung Quốc đã ban hành quy định dừng nhập khẩu một số loại phế liệu phục vụ tái chế, dẫn đến tình trạng các nước xuất khẩu chất thải rắn, phế liệu (như Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Canađa, các nước Bắc Âu…) sẽ phải tìm đối tác, thị trường nhập khẩu mới như Việt Nam, Thái Lan, Malaixia. Do đó, một số lượng lớn hàng phế liệu nhập khẩu từ các nước phát triển đã tràn về khu vực Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam. Nhiều chủ hàng hoặc doanh nghiệp (DN) nhập khẩu không đến làm thủ tục thông quan do chưa có Giấy xác nhận đủ điều kiện về BVMT trong nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu sản xuất nhưng vẫn ký hợp đồng mua bán phế liệu…
Tại cuộc họp, đại diện các Bộ: Giao thông vận tải, Công thương, Tư pháp, Tài chính, Công an đã đề xuất nhiều giải pháp nhằm tăng cường quản lý phế liệu nhập khẩu trong thời gian tới; Kiến nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét, chỉ đạo các Bộ/ngành, địa phương triển khai các giải pháp nhằm xử lý dứt điểm vụ việc và kiểm soát chặt chẽ phế liệu nhập khẩu làm nguyên liệu sản xuất theo đúng quy định của pháp luật.
Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho biết, với sự tham mưu, tư vấn của các Bộ, ngành và các Hiệp hội ngành nghề sản xuất, Bộ TN&MT sẽ đưa ra những chủ trương, chính sách có tầm nhìn dài hạn về nhu cầu nhập khẩu phế liệu, trong đó chú trọng nhu cầu thực tế cần thiết và cân đối với cả năng lực cung ứng, cung cấp nguyên vật liệu trong nước. Đối với những đơn vị nhập khẩu phải đáp ứng được đầy đủ những điều kiện nghiêm ngặt của các Bộ, ngành đặt ra và phải chịu trách nhiệm chính nếu xảy ra những trường hợp vi phạm pháp luật.
Một số giải pháp tăng cường quản lý phế liệu nhập khẩu
Để xử lý số lượng container phế liệu nhập khẩu đang tồn đọng, trước mắt, Bộ Tài chính chỉ đạo cơ quan Hải quan các cửa khẩu phối hợp với các cơ quan môi trường rà soát những DN có hàng hóa nhập khẩu là phế liệu chưa làm thủ tục hải quan đang lưu giữ trên địa bàn cảng biển thuộc quyền quản lý; Rà soát quy trình, rút ngắn thời gian kiểm tra thực tế lô hàng phế liệu nhập khẩu theo quy định hiện hành, đảm bảo không phát sinh thủ tục hành chính, không kéo dài thời gian và chi phí lưu kho bãi của DN. Bên cạnh đó, khẩn trương phân loại để xử lý các container phế liệu tồn đọng quá 90 ngày theo quy định tại Thông tư số 203/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 của Bộ Tài chính về hướng dẫn xử lý hàng hóa tồn đọng thuộc địa bàn hoạt động hải quan; Kiên quyết yêu cầu chủ hàng, chủ tàu tái xuất các lô hàng vi phạm quy định về BVMT; Đơn giản hóa thủ tục và sớm bàn giao cho cơ sở có chức năng quản lý chất thải thực hiện tiêu hủy các lô hàng phế liệu vi phạm.
Bộ Giao thông vận tải có văn bản thông báo yêu cầu kiểm tra Giấy xác nhận của chủ lô hàng phế liệu trước khi đưa hàng lên tàu tại các cảng xuất khẩu; Chỉ đạo các DN kinh doanh cảng biển kiểm tra Giấy xác nhận đủ điều kiện về BVMT trong nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu sản xuất trước khi cho hàng hóa dỡ xuống cảng.
Bộ TN&MT rà soát, rút ngắn thời gian cấp Giấy xác nhận đối với những cơ sở sản xuất đã đáp ứng điều kiện BVMT trong nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu sản xuất; Tăng cường áp dụng cơ chế hải quan ASEAN một cửa trên môi trường mạng: Công khai Giấy xác nhận đủ điều kiện BVMT trong nhập khẩu phế liệu cấp cho DN, gửi bản sao Giấy xác nhận cho cơ quan liên quan; Thông báo lô hàng phế liệu được phép nhập khẩu trực tiếp và phối hợp với cơ quan Hải quan cửa khẩu làm thủ tục thông quan, giải phóng hàng hóa nhanh gọn, đúng quy định pháp luật.
UBND các tỉnh, TP trực thuộc Trung ương chỉ đạo cơ quan chuyên môn trực thuộc tăng cường thanh, kiểm tra, kiểm soát phế liệu nhập khẩu trên địa bàn và cơ sở sản xuất tái chế, làng nghề có sử dụng phế liệu nhập khẩu làm nguyên liệu sản xuất; Chấn chỉnh hoạt động kinh doanh, buôn bán phế liệu nhập khẩu làm nguyên liệu sản xuất, xử lý nghiêm khi phát hiện sai phạm trên địa bàn.
Về giải pháp tăng cường quản lý phế liệu nhập khẩu, cần khẩn trương hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về quản lý phế liệu nhập khẩu theo hướng đồng bộ giữa các yêu cầu BVMT của các Luật: BVMT, Thương mại, Hàng hải; Rà soát, sửa đổi Thông tư, Nghị định hướng dẫn thi hành Luật, quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật đối với phế liệu nhập khẩu… Cùng với đó, tăng cường thanh, kiểm tra, xây dựng cơ chế phối hợp liên ngành để giám sát, chia sẻ thông tin về cơ sở nhập khẩu phế liệu và có hình thức xử phạt nghiêm minh khi phát hiện sai phạm; Đẩy mạnh giám định, giám sát chất lượng phế liệu nhập khẩu khi làm thủ tục thông quan.
Quang cảnh cuộc họp tại trụ sở Bộ TN&MT
Đồng thời, tuyên truyền, vận động, nâng cao nhận thức của các DN cũng như năng lực đội ngũ làm công tác quản lý nhập khẩu phế liệu ở Trung ương, địa phương; Nghiên cứu, phát triển, chuyển giao công nghệ sản xuất hiện đại, thân thiện với môi trường; Thực hiện giảm dần việc nhập khẩu phế liệu từ nước ngoài và tăng cường tái sử dụng, tái chế phế liệu phát sinh trong nước…
Kết luận cuộc họp Thường trực Chính phủ về tình hình nhập khẩu phế liệu vào Việt Nam và các giải pháp quản lý, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc yêu cầu cần đẩy mạnh phối hợp giữa các cấp, ngành trong việc ngăn chặn phế liệu vào Việt Nam. Ngoài ra, cần điều tra, xử lý, truy đến cùng các container phế liệu đã vào Việt Nam mà không có người nhận; làm rõ nguyên nhân, khởi tố một số vụ vi phạm pháp luật về môi trường, nhập phế liệu trái phép vào Việt Nam để răn đe; rà soát lại tất cả các giấy phép còn hạn ngạch, không cấp mới giấy phép doanh nghiệp nhập phế liệu. Bộ TN&MT làm rõ tác động của từng sản phẩm phế liệu, từ đó, có danh mục phế liệu đủ điều kiện, tiêu chuẩn để nhập vào Việt Nam; tiến hành thanh tra việc cấp phép phế liệu nhập khẩu thời gian qua, xử lý nghiêm cán bộ, doanh nghiệp vi phạm. Bộ Giao thông vận tải chủ trì phối hợp với Bộ Tài chính, các Bộ, địa phương liên quan xử lý tiêu hủy, di dời các container phế liệu trái phép; Bộ Công Thương rà soát lại vấn đề tạm nhập tái xuất phế liệu. Thủ tướng cũng nhất trí, cần ban hành Chỉ thị của Thủ tướng về việc ngăn chặn nhập khẩu phế liệu vào Việt Nam. Đây sẽ là văn bản quan trọng để Bộ TN&MT, các Bộ, ngành liên quan và địa phương trong cả nước thực hiện.
Vũ Nhung
