09/11/2017
Quá trình đốt cháy than đá sẽ sản sinh và khuếch tán vào không khí các hạt phân tử dạng titanium oxide cấu trúc hiếm gặp, có nguy cơ gây hại cho sức khỏe con người.
Đó là kết luận từ một nghiên cứu của các nhà khoa học môi trường thuộc các trường Đại học Bách khoa Virginia, Duke, Kentucky (Mỹ); Sư phạm Hoa Đông (Thượng Hải) và Đại học Laurentian (Canađa) do Giáo sư Michael F. Hochella Jr, Đại học Bách khoa Virginia làm Trưởng nhóm.
Nghiên cứu cho hay, các hạt nano titanium suboxide có kích thước chỉ bằng 100 triệu phần mét sẽ được giải phóng khi than đá bị đốt cháy và tự do khuếch tán vào không khí. Chỉ những tấm lưới công nghệ cao mới có thể ngăn chặn các các phân tử khí này trước khi thải khí từ ống khói các nhà máy, nếu không các hạt này sẽ phát tán trong không trung ở khu vực quanh nhà máy, lan ra quanh vùng, khu vực, thậm chí là toàn cầu.
Theo Giáo sư Hochella: ‘Vấn đề ở đây là không có biện pháp đơn giản mà thiết thực nào để ngăn chặn sự cấu thành của các hạt khí siêu vi này trong quá trình đốt than”.
Đối với một số quốc gia có các quy định môi trường chặt chẽ như Mỹ, phần lớn các hạt nano này sẽ bị lọc bỏ. Tuy nhiên, quy định môi trường ở nhiều quốc gia như châu Phi, Trung Quốc hay Ấn Độ vẫn còn lỏng lẻo, thậm chí là chưa có quy định; tro than, khói bụi vẫn được thải tự do vào bầu khí quyển.
Giáo sư Hochella và nhóm cộng sự không chỉ tìm thấy các hạt khí phóng xạ này trong tro than ở khắp nơi trên thế giới, khí thải các nhà máy mà còn trên cả đường phố, trong ao hồ, bể trữ nước mưa, bể chứa của các nhà máy xử lý nước thải.
Nhà máy Nhiệt điện Vĩnh Tân
Hợp chất Titanium suboxide (còn gọi là giai đoạn Magnéli) mới được các nhà khoa học phát hiện trước kia được cho là rất hiếm, chỉ xuất hiện lác đác ở một số vùng trên Trái đất, trong một số thiên thạch hay khu vực núi đá nhỏ ở phía Tây Greenland và thỉnh thoảng ở các tảng đá Mặt Trăng. Tuy nhiên, phát hiện của Giáo sư Hochella và cộng sự đã khẳng định, các hạt nano trên thực tế xuất hiện rộng rãi trên toàn cầu. Chỉ có điều, đây là lần đầu tiên chúng được nghiên cứu trong môi trường tự nhiên dưới kính hiển vi.
Theo báo cáo, gần như toàn bộ than đá bình thường đều chứa các chất khoáng rutile hoặc anatase và titanium oxide trơ, đặc biệt trong điều kiện không có ánh sáng. Khi đốt cháy, những loại khoáng trong than sẽ nhanh chóngchuyển hóa thành các hạt nano titanium suboxide mới, trộn vào khí thải rồi bay ra khỏi ống thải.
Khi con người hít thở không khí có chứa titanium suboxide, các hạt nano sẽ xâm nhập sâu vào phổi, đi vào các phế nang cung cấp oxy cho các mạch máu trong quá trình hô hấp. Mặc dù chưa có kết luận rõ ràng về việc phổi bị nhiễm độc bởi các hạt khí này nhưng xét nghiệm sinh học sơ bộ của nhóm nghiên cứu cho thấy, các hạt này thực sự có khả năng gây hại cho sức khỏe con người.
Tuy nhiên, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người chỉ là một phần, về lâu dài, hoạt động đốt than ở quy mô công nghiệp sẽ làm Trái đất nóng lên và biến đổi khí hậu.
Đinh Hương
