19/08/2025
Ngày 19/8/2025, tại Hà Nội, Viện nghiên cứu Độc lập về Môi trường (UfU), Cộng hòa Liên bang Đức tổ chức Hội thảo Quy định pháp lý về trồng cây năng lượng, bảo vệ khí hậu và cải tạo phục hồi các khu vực mỏ sau khai thác khoáng sản (tính đến năm 2025). Tham dự Hội thảo có Giám đốc điều hành UfU TS. Michael Zschiesche và các đại biểu đại diện Viện Khoa học khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu; Hội Khoa học và Công nghệ Mỏ Việt Nam; Trường Đại học Tài nguyên và Môi trường Hà Nội…
Phát biểu tại Hội thảo, Giám đốc điều hành UfU TS. Michael Zschiesche cho biết: “Hội thảo hôm nay nhằm tổng kết Dự án Bảo vệ khí hậu thông qua trồng cây năng lượng trên các khu vực mỏ sau khai thác tại Việt Nam (CPEP). Dự án được triển khai từ tháng 8/2015, trong bối cảnh, ở Việt Nam, khai thác lộ thiên và để lại "đất sau khai thác" - là các khu vực rộng lớn cằn cỗi hầu như không có thực vật và một phần bị ô nhiễm kim loại nặng và các chất gây ô nhiễm khác. Vì vậy, việc trồng cây năng lượng tại các khu vực khai thác đã đóng cửa đem lại tác động tích cực đến kinh tế và môi trường.
Giám đốc điều hành UfU - TS. Michael Zschiesche phát biểu tại Hội thảo
Trong 10 qua, giai đoạn 1 (2015-2019), Dự án đã trồng thử nghiệm cây keo lai và cây sắn ở tỉnh Thái Nguyên (miền Bắc) và Lâm Đồng (Tây Nguyên), đây là những tỉnh có điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu phù hợp, bước đầu đã mang lại hiệu quả về phục hồi đất và giá trị sử dụng. Giai đoạn 2, từ năm 2020 đến nay, Dự án đã triển khai trồng thí nghiệm cây keo lai và sắn ở quy mô lớn. Việc trồng thử nghiệm được theo dõi chặt chẽ các chỉ số môi trường để đánh giá ảnh hưởng của việc phục hồi đất lên khí hậu. UfU đã áp dụng phương thức liên ngành với sự tham gia của nhiều đối tác, các đơn vị thực hiện như: Tập đoàn Công nghiệp Than và Khoáng sản (VINACOMIN) và Công ty Massan High-Tech Materials; Cơ quan Chính phủ: Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường); Chính quyền địa phương tỉnh Lâm Đồng, Thái Nguyên; Đại học Đà Lạt; Đại học Bách Khoa Hà Nội.
Kết quả của Dự án đã chứng minh nhiên liệu sinh học sản xuất từ sắn có dấu chân các-bon thấp hơn đáng kể so với nhiên liệu hóa thạch. Quan trọng hơn, trữ lượng các-bon trong đất tại các khu vực thí điểm đã tăng lên rõ rệt và tình trạng xói mòn đất được giảm thiểu hiệu quả. Đây là những lợi ích kép, vừa bảo vệ khí hậu, vừa giúp Việt Nam ứng phó tốt hơn với các hiện tượng thời tiết cực đoan”.
Các đại biểu tham dự Hội thảo chụp ảnh lưu niệm
Chia sẻ về chính sách, văn bản pháp luật liên quan đến trồng cây năng lượng tại Việt Nam sau năm 2020, đại diện Viện Khoa học khí tượng Thủy văn và Biến đổi khí hậu TS. Đào Minh Trang cho biết, Luật BVMT năm 2020, Điều 36 quy định về phục hồi môi trường; Luật Đất Đai số 31/2024/QH15, Điều 205 quy định các tổ chức, cá nhân khai thác khoáng sản phải thực hiện các biện pháp BVMT, xử lý chất thải; Luật Địa chất và Khoáng sản số 54/2024/QH15 quy định phương án cải tạo phục hồi môi trường phải bao gồm các giải pháp đưa môi trường, hệ sinh thái tại khu vực khai thác và khu vực bị ảnh hưởng về trạng thái an toàn, ổn định có thể tái sử dụng đất; Việc lựa chọn phục hồi (bao gồm cả việc trồng cây gì) sẽ được quyết định trong quá trình lập và thẩm định “phương án cải tạo, phục hồi môi trường” chi tiết cho từng dự án… Tuy nhiên, các văn bản pháp luật ban hành chưa có quy định cụ thể, đề cập trực tiếp đến “trồng cây năng lượng”. Vì vậy, Nhà nước cần ban hành các văn bản hướng dẫn kỹ thuật, danh mục các loài cây năng lượng phù hợp với từng vùng đất sau khai khoáng và các tiêu chuẩn canh tác cụ thể; Xây dựng cơ chế tài chính cho các dự án trồng và sử dụng cây năng lượng, đồng thời ban hành cơ chế tham gia và hưởng lợi từ thị trường các-bon trong nước và quốc tế (theo Điều 6 Thỏa thuận Paris) đối với các dự án này.
Tại Hội thảo, các đại biểu đánh giá cao kết quả đạt được của Dự án, thành công của Dự án đã mang lại nhiều ý nghĩa đối với môi trường và cộng đồng. Đây là phương án cải tạo, phục hồi môi trường hiệu quả, biến những vùng đất cằn cỗi, ô nhiễm trở thành những vùng đất có ích, góp phần vào an ninh năng lượng và bảo vệ khí hậu. Các đại biểu khuyến nghị, các chuyên gia của Dự án cần phối hợp với VINACOMIN, cập nhật thêm các quy định nội bộ của Tập đoàn về khuyến khích, ưu đãi trồng cây năng lượng sau khai thác mỏ để có phương án tiếp tục nhân rộng ở các địa phương trên cả nước.
Châu Loan
