31/05/2018
Sử dụng xe đạp là nét đẹp văn hóa
Hiện nay, số lượng xe đạp được sử dụng ở Copenhagen cao gấp 5 lần lượng xe máy, ô tô. Mặc dù nhiệt độ thấp nhưng hơn 50% dân số sử dụng xe đạp hàng ngày; 63% thành viên trong quốc hội Đan Mạch sinh sống tại TP sử dụng xe đạp đi làm; 58% số trẻ em đạp xe đến trường; trẻ em 3 - 6 tuổi được nhà trường và cha mẹ hướng dẫn sử dụng văn hóa đi xe đạp. TP. Copenhagen đã hỗ trợ tối đa giúp việc đi xe đạp trở nên tiện lợi hơn so với các phương tiện khác. Hiện TP có đến hơn 20 công ty chuyên thiết kế và sản xuất xe đạp, với gần 300 cửa hàng.
Xe đạp đã trở thành phương tiện giao thông chính trong cuộc sống hàng ngày của người dân tại Copenhagen. Đối với du khách tham quan, đạp xe cũng là cách để ngắm nhìn phong cảnh tuyệt đẹp của TP. Trung bình mỗi ngày, người dân Copenhagen đi xe đạp khoảng 1.27 triệu km, cao gấp 1.000 lần mức trung bình của thế giới và 56% số người sử dụng phương tiện này vì sự tiện lợi. Theo một cuộc khảo sát của Tổ chức Icebike tiến hành vào năm 2015, có 95% người dân hài lòng khi Copenhagen là TP của xe đạp; 75% số người được hỏi cho biết họ cảm thấy an toàn khi tham gia giao thông ở Copenhagen. Nhờ đẩy mạnh sử dụng xe đạp, tai nạn giao thông ở Copenhagen đã giảm rõ rệt, số vụ tai nạn gây chết người thấp, chỉ bằng hơn 1/2 so với mức trung bình của các TP châu Âu khác.
Xe đạp chiếm ưu thế trong lưu thông trên đường phố Copenhagen
Sử dụng xe đạp còn góp phần giảm lượng khí thải và ô nhiễm tiếng ồn, giúp Copenhagen trở thành một trong những TP có mức độ ô nhiễm thấp và không khí trong lành nhất thế giới. Đặc biệt, nhờ xe đạp, người dân vận động nhiều hơn, sức khỏe và đời sống tinh thần cũng được nâng cao hơn. Đó cũng là một trong những lý do để Copenhagen có tên trong danh sách những TP hạnh phúc nhất thế giới. Các chuyên gia y tế cũng nhận định, nhờ sử dụng xe đạp thường xuyên mà Copenhagen là một trong những nơi có tuổi thọ con người cao nhất thế giới.
Nhiều chính sách ưu tiên cho xe đạp
Những năm 50, giống như các TP ở Bắc Mỹ, Copenhagen cũng từng trải qua những "cuộc xâm lăng xe hơi", tuy nhiên họ đã nhận thấy vấn đề nghiêm trọng của xe ô tô đối với môi trường nên đã thực hiện các chính sách giảm thiểu việc sử dụng ô tô, thay vào đó là khuyến khích người dân sử dụng xe đạp thân thiện với môi trường.
Năm 1997, trong Chương trình phát triển đô thị, TP đưa ra những khái niệm đầu tiên về “đô thị xanh” với hệ thống đường dành riêng cho xe đạp xuyên qua các công viên và những khu vực nhiều cây xanh. Đến năm 2000, TP đã xây dựng 22 tuyến đường xanh cho xe đạp, với tổng chiều dài khoảng 110 km. Chính quyền TP cũng dành 20 - 25% ngân sách đường bộ cho xe đạp, tổng ngân sách đầu tư hạ tầng và tiện ích dành riêng cho loại phương tiện này lên đến hơn 134 triệu Euro trong hơn 10 năm qua. Hiện nay, trên toàn TP có trên 400 km đường dành riêng cho xe đạp và thường xuyên được bảo dưỡng, đảm bảo an toàn cho người tham gia.
Để khuyến khích người dân sử dụng xe đạp, năm 2001, chính quyền TP phát động Chiến dịch “Đạp xe đi làm” và đã mang lại hiệu quả thiết thực. Tiếp đó, hàng loạt chương trình cổ động đi xe đạp cũng được thực hiện như “thời trang dành cho xe đạp”, “hội họa xe đạp”; Tổ chức các buổi biểu diễn hòa nhạc cho “giới xe đạp”, “công chức TP đi xe đạp”, “sinh viên đi xe đạp”. Cùng với đó, TP tổ chức các giải đua xe đạp không chuyên và bán chuyên nghiệp, các tour du lịch cũng được thiết kế gắn với văn hóa xe đạp. Đặc biệt, TP còn triển khai đồng bộ các chính sách khác nhằm ưu tiên cho sử dụng xe đạp. Số lượng bãi xe được khuyến khích nhân rộng, đất công cộng được ưu tiên cho hai mục đích chính là cây xanh và bãi xe đạp. Hiện đã có gần 50.000 bãi xe đạp trên khắp các tuyến phố, trong khi bãi xe cho phương tiện cơ giới bị hạn chế và chuyển qua những khu vực xa trung tâm. Ngoài ra, xe đạp còn được phép mang lên tàu, hoặc phối hợp với các phương tiện khác khi người dân di chuyển đường dài.
Với hàng loạt chính sách khuyến khích sử dụng xe đạp của chính quyền TP, việc phối hợp hiệu quả của các tổ chức dân sự cũng như sự đồng lòng của người dân, nên chỉ chưa đầy một thập kỷ, Copenhagen đã chuyển thành công từ sử dụng phương tiện xe cơ giới sang xe đạp trong đời sống hàng ngày, liên tục được bình chọn là TP thân thiện với môi trường nhất thế giới, trở thành hình mẫu cho nhiều đô thị trên thế giới học tập.
Đoàn Quang Trung
(Nguồn: Bài đăng trên Tạp chí Môi trường, số 5/2018)
