10/04/2025
Để giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường không khí ngày càng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe người dân, ngày 18/1/2021, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 3/CT-TTg về tăng cường kiểm soát ô nhiễm môi trường không khí. Tiếp đó, ngày 23/11/2021 Thủ tướng Chính phủ ký ban hành Quyết định số 1973/QĐ-TTg phê duyệt Kế hoạch quốc gia về quản lý chất lượng môi trường không khí giai đoạn 2021 - 2025. Mục tiêu của kế hoạch nhằm tăng cường công tác quản lý chất lượng môi trường không khí thông qua kiểm soát nguồn phát sinh khí thải, giám sát chất lượng không khí; cảnh báo, dự báo chất lượng không khí nhằm cải thiện chất lượng môi trường không khí và bảo đảm sức khỏe cộng đồng.
Bên cạnh đó, Luật BVMT năm 2020 đã đề ra nhiều công cụ kiểm soát môi trường không khí, trong đó quy định quốc gia và các địa phương phải có Kế hoạch quản lý chất lượng môi trường không khí. Đây được coi như là công cụ tổng thể nhằm quản lý, kiểm soát chất lượng môi trường không khí tại Việt Nam. Đồng thời, Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cũng đưa ra khuyến cáo người dân theo dõi diễn biến chất lượng không khí qua app VN AIR (cài đặt trên hệ điều hành Android, IOS) và trang web: https://cem.gov.vn, https://enviinfo.cem.gov.vn. Đây là nguồn thông tin chính thống được công bố từ nguồn dữ liệu quan trắc do Trung tâm Quan trắc môi trường miền Bắc thực hiện.
Mới đây nhất, tại cuộc họp về giải pháp toàn diện và cấp bách để xử lý ô nhiễm môi trường không khí tại các thành phố lớn diễn ra vào ngày 27/3/2025, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà nêu rõ, cần xây dựng kế hoạch hành động quốc gia để giải quyết tình hình ô nhiễm không khí, xác định mục tiêu từng năm và cả giai đoạn 5 năm. Phó Thủ tướng yêu cầu, trước hết, Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì, phối hợp các bộ, ngành, địa phương đánh giá toàn diện tình trạng ô nhiễm không khí theo tiêu chuẩn quốc tế trên phạm vi cả nước cũng như ở từng đô thị, từng thành phố; chỉ ra những nguồn gây ô nhiễm; phân tích sâu mối quan hệ giữa ô nhiễm không khí và sức khoẻ để người dân nhận thức đúng, ủng hộ và cùng tham gia thực hiện.
Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà chủ trì cuộc họp về giải pháp xử lý ô nhiễm không khí tại các địa phương
Phó Thủ tướng giao Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì thiết lập quy trình đo đếm, giám sát các chỉ số chất lượng không khí, hình thành hệ thống quan trắc chính xác, tin cậy, tập trung ở các khu vực trọng điểm về ô nhiễm không khí, truyền dữ liệu trực tuyến về cơ quan quản lý; chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành liên quan tập trung chỉ đạo, hướng dẫn các địa phương triển khai ngay việc kiểm kê, xác định các nguồn thải vào không khí, xây dựng cơ sở dữ liệu các nguồn; xây dựng Kế hoạch quốc gia về quản lý chất lượng môi trường không khí giai đoạn 2026 - 2030, trong đó xác định các mục tiêu cụ thể hàng năm, giao trách nhiệm cụ thể, hạn ngạch cho các lĩnh vực, địa phương thực hiện như chỉ tiêu về phát triển kinh tế - xã hội. Đồng thời, chủ trì, phối hợp với Bộ Xây dựng, Bộ Công Thương và các Bộ, ngành, địa phương theo phạm vi chức năng, nhiệm vụ được giao, khẩn trương rà soát các quy định pháp luật, cơ chế chính sách hiện hành liên quan đến công tác BVMT, nhất là môi trường không khí; kịp thời phát hiện bất cập, đề xuất giải pháp hoặc sửa đổi, bổ sung theo thẩm quyền; ban hành quy chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với khí thải phương tiện ô tô, xe máy lưu hành trong tháng 4/2025. Nghiên cứu xây dựng cơ chế, chính sách hỗ trợ, phát triển các hoạt động, giải pháp thu gom, công nghệ tái chế rơm rạ, phụ phẩm trong hoạt động nông nghiệp; rà soát, kịp thời sửa đổi, bổ sung chế tài xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm pháp luật về môi trường, cố ý lợi dụng, phát tán chất thải ra môi trường không khí trong thực hiện hoạt động thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải; triển khai ngay việc xây dựng cơ sở dữ liệu về môi trường kết nối các trạm quan trắc, giám sát chất lượng không khí tự động của các địa phương.
Về phía các Bộ, ngành, khẩn trương xây dựng, ban hành quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật về phát thải vào không khí cho từng ngành, lĩnh vực; cho phép các tỉnh, thành phố áp dụng tiêu chuẩn, quy chuẩn phù hợp tình hình ô nhiễm ở địa phương. Phó Thủ tướng cũng yêu cầu các Bộ, ngành, cơ quan liên quan tập trung triển khai các giải pháp cụ thể, có trách nhiệm rõ ràng và lộ trình cải thiện tình hình trong thời gian sớm nhất.
Đặc biệt, đối với UBND TP. Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh - hai thành phố có mức độ ô nhiễm không khí cao nhất, Phó Thủ tướng yêu cầu cần khẩn trương triển khai các nhiệm vụ, giải pháp khắc phục tình trạng ô nhiễm để trong 5 năm tới đạt mục tiêu chỉ số AQI ở ngưỡng an toàn với sức khỏe con người. Cùng với đó, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tập trung triển khai thực hiện Quyết định số 1973/QĐ-TTg ngày 23/11/2021 phê duyệt Kế hoạch quốc gia về quản lý chất lượng môi trường không khí giai đoạn 2021 - 2025, Chỉ thị số 3/CT-TTg ngày 18/1/2021 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường kiểm soát ô nhiễm môi trường không khí; đầu tư kết nối các trạm quan trắc không khí tự động, liên tục, đủ dày đáp ứng yêu cầu quan trắc, giám sát thường xuyên, liên tục, định kỳ, có khả năng tăng tần suất trong các thời điểm giao mùa, truyền dẫn số liệu về cơ quan quản lý. Thực hiện các biện pháp quản lý chất thải, khí thải phát sinh từ hoạt động xây dựng, giao thông, công nghiệp; phát triển không gian xanh trong quy hoạch, xây dựng đô thị. Tăng cường kiểm tra, thanh tra việc tuân thủ quy định pháp luật về BVMT; xử lý nghiêm các hành vi vi phạm. Triển khai hướng dẫn kỹ thuật để người dân, doanh nghiệp, hợp tác xã thực hiện giải pháp kỹ thuật, công nghệ trong thu gom, tái chế phụ phẩm trong hoạt động nông nghiệp, nâng cao nhận thức về tác hại của các hoạt động xử lý theo cách cũ, lạc hậu như đốt rơm rạ...
Có thể thấy, quản lý môi trường không khí là vấn đề mang tính liên ngành, liên lĩnh vực, đòi hỏi sự thống nhất trong chỉ đạo, đồng bộ trong phối hợp thực hiện. Vì vậy, để có thể kiểm soát được ô nhiễm không khí, cần sự nỗ lực, chung tay phối hợp của các Bộ, ngành, địa phương, nhất là trong việc thực hiện các giải pháp theo ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ. Những giải pháp đó bao gồm: Thực hiện các cơ chế, chính sách hỗ trợ hoạt động thu gom, tái chế chất thải rắn xây dựng; thực hiện lộ trình chuyển đổi xanh trong giao thông công cộng, tổ chức các biện pháp điều tiết phương tiện giao thông hợp lý, thu hồi, loại bỏ phương tiện cơ giới lạc hậu, cũ, nát không đủ tiêu chuẩn lưu hành gây ô nhiễm môi trường; nghiên cứu giải pháp về khu vực phát thải thấp tại địa phương, triển khai khi có đủ điều kiện. Cùng với đó, kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm mọi hành vi, đối tượng vi phạm; đề xuất sửa đổi, bổ sung các mức phạt vi phạm hành chính theo hướng tăng nặng; tăng cường thẩm quyền xử phạt cho cấp phường, xã, công an cấp cơ sở trên địa bàn.
Vũ Hồng
