13/03/2025
Đốt rơm rạ tại đồng ruộng là hình thức phổ biến để làm sạch đồng ruộng sau thu hoạch, chuẩn bị cho vụ gieo trồng tiếp theo tại hầu hết các nước châu Á. Việc đốt rơm rạ làm ô nhiễm không khí ở quy mô địa phương, quốc gia thậm chí trên toàn cầu, làm gia tăng mức độ nghiêm trọng về vấn đề ô nhiễm không khí, tác động tiêu cực đến sức khỏe con người, góp phần gia tăng hiệu ứng nhà kính và mưa axit. Về bản chất, đốt lộ thiên rơm rạ được coi là quá trình đốt cháy thực vật ở nhiệt độ thấp, do đó sẽ phát sinh một lượng lớn các chất độc hại gây ô nhiễm không khí. Lượng phát thải đốt sinh khối trung bình hàng năm ở Đông Nam Á trong giai đoạn 2001-2010 là 277.000 tấn SO2, 1.125.000 tấn NOx, 55.388.000 tấn CO, 3.831.000 tấn NMVOC, 553.000 tấn NH3, 324.000 tấn các-bon đen (BC), 2.406.000 tấn các-bon hữu cơ (OC), 3.832.000 tấn CH4, 817.809.000 tấn CO2 và 99.000 tấn N2O.
Nông dân xã Minh Tân, huyện Kiến Xương (Thái Bình) sử dụng chế phẩm sinh học trong xử lý rơm rạ trên đồng ruộng
Để giải quyết tình trạng trên, Trung tâm Môi trường Nông thôn (Trung ương Hội NDVN) phối hợp với Hội Nông dân tỉnh Thái Bình đã thực hiện Dự án "Mô hình Hội Nông dân ứng dụng công nghệ sinh học xử lý phế, phụ phẩm trong trồng trọt, góp phần bảo vệ môi trường nông thôn" tại xã Minh Tân năm 2024.
Kết quả sử dụng chế phẩm xử lý rơm, rạ sau thu hoạch cho thấy, sau 7 ngày sử dụng rơm rạ phân hủy nhanh, hạn chế được mùi hôi thối, đất tơi xốp hơn, cây lúa không bị nghẹt rễ, không bị vàng lá. Thời gian xử lý nhanh, rơm rạ cơ bản đã phân hủy thành phân hữu cơ có chất lượng tốt; chi phí xử lý thấp, khoảng 1,5 triệu đồng/1ha; tuyệt đối an toàn, không ảnh hưởng tới sức khỏe người sử dụng, có lợi cho môi trường sinh thái… Sau 3 tháng thực hiện mô hình, cây lúa sinh trưởng phát triển tốt, đẻ nhánh khỏe, thân to, cứng cây, lá xanh bền, hạt vàng sáng, ít bị sâu bệnh, tăng năng suất, chất lượng lúa. Ruộng lúa cũng được cải tạo tốt hơn, tăng độ mùn, độ xốp, giảm chua phèn, môi trường được cải thiện, tiết kiệm nguồn phân bón và ý nghĩa hơn nữa là giảm việc sử dụng phân vô cơ…
Nhìn chung sau khi sử dụng chế phẩm xử lý rơm rạ sau thu hoạch vụ hè thu 2024, hầu như không còn tình trạng đốt rơm rạ, hội viên nông dân giữ lại rơm làm thức ăn chăn nuôi, che phủ cây trồng, làm nấm rơm, lên men làm thức ăn chăn nuôi… và xử lý trực tiếp gốc rạ bằng chế phẩm Novieco giúp cải tạo đất, gia tăng vi sinh vật có lợi, tăng độ phì nhiêu cho đất, bổ sung vi sinh vật có lợi cho đất, giảm sử dụng phân hóa học và thuốc trừ sâu…
Để không lãng phí nguồn tài nguyên và kinh phí từ việc đốt rơm rạ như hiện nay, rất cần có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở, của các phòng, ban chuyên môn. Các địa phương nói chung, tỉnh Thái bình nói riêng nên đưa việc không đốt rơm rạ sau thu hoạch vào hương ước, quy ước của làng, xã qua đó tạo cơ sở pháp lý, đồng thời tạo sự đồng thuận trong cả cộng đồng. Nhân rộng các mô hình xử lý rơm rạ sau thu hoạch có hiệu quả.
Nam Hưng
