03/06/2025
Khí thải từ phương tiện giao thông, nhà máy công nghiệp và các hoạt động sinh hoạt đã góp phần làm gia tăng nồng độ các chất ô nhiễm như CO₂, NO₂, SO₂, và bụi mịn PM2.5. Một trong những giải pháp tự nhiên, hiệu quả và bền vững nhất để cải thiện chất lượng không khí chính là trồng cây xanh. Cây xanh không chỉ hấp thụ khí độc hại mà còn tạo ra oxy và làm giảm hiệu ứng đảo nhiệt đô thị.
Ý nghĩa của cây xanh đối với môi trường
Trong lịch sử tiến hóa của nhân loại, cây xanh không những chỉ có vai trò trong phát triển kinh tế - văn hóa - xã hội, mà còn có chức năng quan trọng trong bảo vệ môi trường không khí. Các quần thể cây xanh trong tự nhiên cùng với cây xanh do con người trồng đã trải qua biết bao thăng trầm dưới tác động của các yếu tố tự nhiên, các cuộc chiến tranh và quá trình phát triển kinh tế - xã hội qua các thời kỳ. Việc tìm hiểu, khám phá để hiểu về giá trị, vai trò, chức năng to lớn của cây xanh không đơn thuần là vấn đề khoa học, mà còn là vấn đề lí trí, vấn đề của trái tim, của tình yêu thiên nhiên, yêu Tổ quốc. Sự hiểu biết về vai trò, giá trị đích thực của cây xanh đối với cuộc sống, với phát triển kinh tế - xã hội chính là điều kiện làm động lực cho sự gắn bó, yêu quý để con người có trách nhiệm giữ gìn vốn quý mà thiên nhiên cũng như con người tạo nên.
Cây xanh, đặc biệt là cây cổ thụ trên thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng là nguồn gen, là tài sản thiên nhiên vô giá. Cây xanh mang lại nhiều lợi ích cho con người và sinh giới như: Giá trị dịch vụ của cây xanh làm nền tảng góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường không khí ở các thành phố, thị trấn, các khu công nghiệp, các làng nghề; ngăn chặn tình trạng xói mòn, sạt lở đất bờ sông, bờ biển, chắn sóng, ngăn chặn cát bay, cát nhảy dọc các bờ biển; giữ độ ẩm cho nền đất, bảo vệ nguồn nước, điều hòa khí hậu lưu giữ carbon, thải khí CO2; duy trì sự sống cho các loài động vật, vi sinh vật, nấm; ngăn chặn hạn chế dịch bệnh… Điều quan trọng, cây xanh còn tạo dựng cảnh quan sinh thái xanh tươi phục vụ văn hóa, tinh thần của con người, giúp cải thiện chất lượng môi trường không khí các tiểu vùng, giảm thiểu tiếng ồn, hạn chế ô nhiễm không khí.
Ở các đô thị lớn như Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh, vào mùa hè, cây xanh thông qua cơ chế quang hợp giúp điều hòa không khí, mỗi một cây xanh sống riêng rẽ có thể chuyển đổi 400 lít nước/ngày (nếu cung cấp đủ độ ẩm), ban đêm cây xanh mất nhiệt chậm hơn tạo ra bức màn chắn giữa nhiệt độ đêm lạnh, nhiệt độ dưới tán cây ban đêm ấm hơn ngoài chỗ trống và ban ngày mát hơn nhiệt độ nơi không có cây xanh từ 3 - 50C, cây xanh có chức năng ngăn chặn và lọc bức xạ mặt trời, ngăn chặn gió làm thoát hơi nước ngăn chặn dòng chảy của nước mưa trên mặt đất.
Cây xanh góp phần tối ưu hóa khả năng hấp thụ khí thải
Cây xanh, cây cổ thụ Việt Nam được đánh giá như là nhà máy duy nhất lấy khí CO2 và thải khí O2 thông qua quá trình quang hợp. Ví dụ cây cao khoảng 30 m, có tán lá rộng có thể hấp thụ được 22,7kg CO2 trong mỗi ngày, một số loài cây xanh còn có khả năng tiết ra chất phytoncide có tác dụng diệt khuẩn, diệt côn trùng có hại. Bên cạnh đó, các thảm cây xanh có khả năng chặn tiếng ồn hiệu quả bởi các cây có cành to, lá dày, mọng nước. Chẳng hạn một dãy cây xanh rộng 30 m, cao 15 m có thể làm giảm tiếng ồn xe cộ trên đường khoảng 10dB, hoặc một đai cây xanh rộng khoảng 500 m bao quanh nhà máy góp phần giảm khí thải SO2 (70%) và Nitra Oxide là 67% và cây xanh có khả năng hấp thụ các chất gây ô nhiễm như: NO2, CO2, NH3; 1 ha cây xanh đô thị có thể thanh lọc được từ 50 - 70 tấn bụi/năm.
Đối với môi trường trong nhà, cây xanh giúp hấp thụ khí độc và hợp chất bay hơi. Nhiều loại cây văn phòng có khả năng hấp thụ các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOCs) và khí độc từ không khí. Các loại khí thường gặp trong văn phòng như formaldehyde (từ giấy tờ, nội thất gỗ ép), benzene (từ máy in, sơn) sẽ được lá cây hút vào, xử lý và phân hủy. Theo một số nghiên cứu, Chỉ cần 15 - 18 cây xanh cỡ trung bình có thể cải thiện đáng kể chất lượng không khí trong một không gian 150 m². Bên cạnh đó, thông qua quá trình quang hợp, cây xanh hấp thụ CO₂ và thải ra oxy - nguồn năng lượng sống thiết yếu cho con người. Một không gian làm việc với hàm lượng oxy cao giúp nhân viên tỉnh táo hơn, giảm buồn ngủ, tăng khả năng phản xạ và sáng tạo. Không gian làm việc có cây xanh có thể nâng cao hiệu suất lao động lên tới 15%.
Cần có kế hoạch, biện pháp trong công tác chăm sóc, bảo vệ cây xanh
Việc mở rộng không gian xanh không chỉ giúp cải thiện chất lượng không khí mà còn mang lại nhiều lợi ích khác như giảm nhiệt độ, tăng cường đa dạng sinh học và nâng cao chất lượng sống. Để đạt được hiệu quả tối đa, cần có sự phối hợp giữa chính quyền, doanh nghiệp và người dân trong việc phát triển và bảo vệ hệ thống cây xanh. Trồng cây xanh phải đi liền với đầu tư chăm sóc, bảo vệ, giám sát, kiểm tra thường xuyên số lượng, chất lượng các loài cây đã được trồng, cần quan tâm đúng mức trồng các loài cây có nguồn gốc, bản địa ở từng vùng sinh thái một cách phù hợp để sinh tồn và phát triển.
Bên cạnh đó, trồng cây cần phải gắn liền với quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch bảo vệ môi trường, nghiên cứu vận dụng các lí luận khoa học về hệ thống sinh thái đô thị, sinh thái nông thôn, sinh thái kinh tế, sinh thái xã hội nhằm làm cơ sở điều chỉnh hợp lý, hài hòa trong cơ cấu phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ môi trường theo hướng bền vững. Đặc biệt, cần có một cách nhìn tổng hợp để kiểm kê, đánh giá khách quan, khoa học, cụ thể các mô hình trồng, chăm sóc - bảo vệ cây xanh, cây cổ thụ của cộng đồng, hợp tác xã, các doanh nghiệp trong việc phát huy tiềm năng, lợi ích của cây xanh trong phát triển kinh tế; trong cuộc sống, trong bảo vệ môi trường xanh - sạch - đẹp nhằm rút ra những bài học tốt để tuyên truyền, phát huy lan tỏa trong xã hội cũng như những bất cập, tồn tại trong quản lý, sử dụng để góp phần hướng đến một nền kinh tế xanh của đất nước. Ngoài ra, cầ đẩy mạnh công tác tuyên truyền, kết nối mọi thành phần trong xã hội, cộng đồng, để bảo vệ môi trường không khí trong lành, bảo vệ các hệ sinh thái tự nhiên, bảo tồn đa dạng sinh học, sử dụng khôn khéo các nguồn vốn xanh tự nhiên trong nhân tạo để góp phần thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng và Nhà nước trong phát triển kinh tế xanh, tăng trưởng xanh, thích ứng với biến đổi khí hậu, hướng đến mục tiêu phát triển bền vững.
Nguyệt Minh
