05/11/2024
Trong nỗ lực đối phó với biến đổi khí hậu toàn cầu, Việt Nam đang khẳng định vị thế tiên phong trong bảo vệ rừng thông qua các chương trình tín chỉ carbon. Đây không chỉ là bước đi chiến lược trong việc bảo vệ môi trường mà còn mở ra cơ hội phát triển bền vững cho cộng đồng và quốc gia.
Tín chỉ carbon: Công cụ mới trong bảo vệ rừng
Rừng không chỉ là "lá phổi xanh" của Trái đất, mà còn đóng vai trò như một bể chứa carbon tự nhiên, góp phần quan trọng trong việc giảm thiểu lượng khí nhà kính. Việt Nam đã nhanh chóng nhận ra tiềm năng này và đưa tín chỉ carbon trở thành công cụ chủ đạo trong chiến lược bảo vệ rừng. Tín chỉ carbon được tạo ra thông qua các dự án giảm phát thải khí nhà kính như giảm mất rừng, suy thoái rừng, và tăng cường tái tạo thảm thực vật.
Năm 2023, Việt Nam đã bán thành công 10,3 triệu tín chỉ carbon rừng, thu về 51,5 triệu USD (tương đương 1.250 tỉ đồng). Đây là lần đầu tiên một quốc gia Đông Nam Á đạt được thành tựu này. Số tiền thu được không chỉ hỗ trợ công tác bảo vệ rừng mà còn cải thiện sinh kế cho hàng nghìn người dân sống dựa vào rừng.
Thành công nhờ quản lý rừng bền vững
Thành công trong việc triển khai tín chỉ carbon rừng tại Việt Nam bắt nguồn từ các chính sách quản lý rừng bền vững. Kể từ năm 2017, chính phủ đã thực hiện nghiêm ngặt việc bảo vệ rừng tự nhiên, bao gồm dừng khai thác gỗ và phát triển các chương trình chi trả dịch vụ môi trường rừng (PFES). Chính sách này đã mang lại nguồn thu gần 400 triệu USD, giúp hỗ trợ các cộng đồng bảo vệ rừng và chuyển đổi sinh kế.
Theo Thỏa thuận Chi trả Giảm phát thải khí nhà kính (ERPA) được ký kết với Quỹ Đối tác Carbon trong Lâm nghiệp (FCPF) thuộc Ngân hàng Thế giới, Việt Nam cam kết giảm 10,3 triệu tấn CO2 trong giai đoạn 2018-2024. Đáng chú ý, ngay trong kỳ báo cáo đầu tiên (2018-2019), Việt Nam đã vượt chỉ tiêu khi giảm được 16,2 triệu tấn CO2 — con số cao hơn 5,9 triệu tấn so với mục tiêu đặt ra. Đây là thành tích nổi bật, cho thấy hiệu quả của các chính sách bảo vệ rừng và sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan.
Vai trò của cộng đồng và công nghệ
Không thể không nhắc đến vai trò quan trọng của cộng đồng trong việc bảo vệ rừng. Tại Vườn Quốc gia Bạch Mã, Thừa Thiên - Huế, hàng trăm người dân địa phương đã tham gia tuần tra rừng cùng lực lượng kiểm lâm. Hoạt động này không chỉ giúp phát hiện và ngăn chặn các hành vi xâm hại rừng mà còn nâng cao nhận thức của người dân về giá trị của rừng đối với cuộc sống và môi trường.
Công nghệ kỹ thuật số cũng đang được áp dụng để tăng cường hiệu quả quản lý rừng. Ứng dụng SMART (Spatial Monitoring and Reporting Tool) giúp giám sát và kiểm soát vi phạm rừng, đồng thời theo dõi đa dạng sinh học. Ngoài ra, Quỹ tín thác EnABLE đã hỗ trợ các cộng đồng dân tộc thiểu số sử dụng ứng dụng di động để quản lý và theo dõi các khoản chi trả từ chương trình tín chỉ carbon, đảm bảo minh bạch và hiệu quả.
Bài học từ các khu vực rừng đặc dụng
Vườn Quốc gia U Minh Thượng là một minh chứng khác cho hiệu quả của các chương trình bảo vệ rừng tại Việt Nam. Với diện tích rừng đặc dụng rộng lớn, U Minh Thượng đã thực hiện nhiều biện pháp bảo vệ, phát triển và phục hồi rừng. Hiện nay, khu vực này đang hoàn thiện hồ sơ thiết kế trồng 280ha rừng đặc dụng trên đất than bùn bị cháy, 10,6ha rừng phòng hộ và tái sinh 450ha rừng tự nhiên. Song song đó, việc gieo ươm 40.000 cây bản địa để triển khai trồng 70ha rừng đặc dụng cũng đang được tiến hành.
Tiến sĩ Trần Văn Thắng, Phó Giám đốc Vườn Quốc gia U Minh Thượng, chia sẻ: “Công tác bảo vệ, phát triển rừng và bảo tồn tính đa dạng sinh học luôn được đơn vị đặt lên hàng đầu. Những nỗ lực này không chỉ giúp phục hồi hệ sinh thái mà còn tạo điều kiện cải thiện đời sống cho người dân vùng đệm”.
Quang cảnh một góc rừng tràm do Công ty J&T Express phối hợp với Trung tâm Truyền thông tài nguyên và môi trường gieo trồng tại Vườn Quốc gia U Minh Thượng
Tương lai xanh của Việt Nam
Với những nỗ lực không ngừng, Việt Nam đang hướng tới mục tiêu cao hơn trong bảo vệ rừng và giảm phát thải khí nhà kính. Trong giai đoạn 2020-2024, Việt Nam kỳ vọng tiếp tục vượt chỉ tiêu giảm phát thải, mở ra cơ hội giao dịch trực tiếp tín chỉ carbon trên thị trường quốc tế. Ngân hàng Thế giới cũng đang hỗ trợ Việt Nam mở rộng chương trình chi trả giảm phát thải khí nhà kính, với tiềm năng đạt tới 40 triệu tấn CO2 tại khu vực Bắc Trung Bộ.
Bà Nguyễn Thị Lệ Thu, Chuyên gia cao cấp về môi trường của Ngân hàng Thế giới, nhận định: “Thỏa thuận Chi trả Giảm phát thải khí nhà kính là một bước ngoặt đối với Việt Nam, góp phần tăng nguồn ngân sách cho công tác bảo vệ, phát triển rừng và cho thấy có thể tạo ra một nguồn thu mới từ việc hấp thụ và lưu giữ carbon của rừng”.
Việt Nam đang chứng minh rằng bảo vệ rừng không chỉ là trách nhiệm mà còn là cơ hội để phát triển bền vững. Thông qua các chương trình tín chỉ carbon, chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng và sự tham gia tích cực của cộng đồng, quốc gia này đang khẳng định vai trò đi đầu trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu toàn cầu. Với sự hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế và quyết tâm của chính phủ, một tương lai xanh cho Việt Nam không còn là giấc mơ xa vời.
Quyết Thắng
