13/08/2025
Ô nhiễm môi trường không khí có rất nhiều tác động lớn đến nền kinh tế từ cấp độ vi mô đến vĩ mô. Ước tính mỗi năm, ô nhiễm không khí đã gây thiệt hại về kinh tế khoảng 10 tỷ USD, chiếm từ 5-7% GDP.
Một số tác động của ô nhiễm môi trường không khí đến kinh tế
Ô nhiễm không khí gây ra mức tổn hại lớn đến sức khỏe mà còn ảnh hưởng đến cơ hội tăng trưởng và việc làm trong nền kinh tế Việt Nam. Chúng ta có thể dễ dàng nhìn thấy, khi con người bị bệnh người ta tạo ra chi phí xã hội, họ phải bỏ tiền ra chữa bệnh, nghỉ việc và làm mất đi những chi phí về thu nhập xã hội cũng như mặt kinh tế cho xã hội. Bên cạnh đó, ô nhiễm không khí cũng tác động đến các nông nghiệp, làm ảnh hưởng hoạt động của cây cối, hệ sinh thái, làm suy giảm năng suất làm tổn hại kinh tế. Hiện nay, Việt Nam có thể suy giảm 10-15% năng suất so với bình thường do tác động ô nhiễm không khí.
Ngành công nghiệp phải sử dụng nguồn tài nguyên thiên nhiên, phát thải lớn, ảnh hưởng lớn đến chất lượng không khí
Ngoài ra, ô nhiễm không khí cũng tạo ra những chi phí khác cho xã hội như các chi phí phòng tránh cho việc bảo vệ sức khoẻ con người như trang bị khẩu trang, các khu căn hộ trang bị nhưng thiết bị phòng tránh, các chi phí để làm sạch không khí, các loại thiết bị khác tạo ra chi phí xã hội gia tăng. Đồng thời, làm suy giảm cơ sở hạ tầng thông qua quá trình axit hoá tạo ra các chi phí xã hội.
Tuy nhiên, tác động của ô nhiễm không khí đến kinh tế của mỗi nhóm đối tượng sẽ khác nhau và điều đó quyết định bởi vấn đề kinh tế như chúng ta cùng sống ở thủ đô Hà Nội nhưng với những người có điều kiện hơn, họ được sinh sống ở những khu đô thị nhiều cây xanh, có hồ nước, có hệ sinh thái tốt thì sức khỏe họ cũng được nâng cao. Ngược lại, với những người thu nhập thấp, họ không có điều kiện và sinh sống ở những khu vực không hợp vệ sinh, những khu nhà gần khu công nghiệp.
Đẩy mạnh các giải pháp cải thiện không khí
Bản chất mô hình tăng trưởng của Việt Nam là do các hoạt động kinh tế gây ra các vấn đề về ô nhiễm không khí. Chúng ta có thể thấy mô hình tăng trưởng của Việt Nam phụ thuộc vào hai yếu tố bao gồm: Chuỗi giá trị toàn cầu và nguồn đầu tư.
Đối với chuỗi giá trị toàn cầu và làm chế biến, chế tạo, đây là ngành rất quan trọng trong việc đóng góp vào nền kinh tế và chiếm gần 30% cho GDP Việt Nam. Nhưng chế biến, chế tạo là ngành phải sử dụng nguồn tài nguyên thiên nhiên, phát thải lớn và có nhiều yếu tố liên quan, ảnh hưởng lớn đến chất lượng không khí hiện nay.
Về nguồn đầu tư, Việt Nam thu hút rất nhiều nguồn đầu tư trực tiếp từ nước ngoài để phát triển kinh tế trong những thâp kỷ qua, không thể phủ nhận đầu tư trực tiếp nước ngoài đã đem đến rất nhiều lợi ích về mặt kinh tế. Thế nhưng điều này cũng đánh đổi những vấn đề môi trường do các tiêu chuẩn môi trường của chúng ta chưa được chặt chẽ, chưa bắt kịp tiêu chuẩn môi trường quốc tế, ô nhiễm môi trường phát sinh chưa được xử lý triệt để.
Có thể thấy, để có được bầu không khí xanh, sạch đẹp cần phải có sự đầu tư, nhưng nhìn lại vốn đầu tư của Việt Nam với vấn đề ô nhiễm môi trường còn rất thấp. Theo ngân sách Việt Nam mỗi năm chỉ chi khoảng 1% ngân sách cho bảo vệ môi trường, con số đó còn nhỏ so với nhu cầu bảo vệ môi trường hiện nay đối với một đất nước đang phát triển.
Đồng thời, cần chuyển đổi giao thông truyền thống sang giao thông xanh, chuyển đổi các năng lượng sạch hơn, đầu tư cho hệ thống giám sát, không chỉ những hệ thống giám sát truyền thống, mà là những hệ thống về viễn thám, cảng biển, camera hiện đại ở mọi nơi để phát hiện được nguồn gây ô nhiễm để ngay tức có sự xử lý và dập ngay những nguồn đó. Tạo ra những cái vùng an toàn về mặt ô nhiễm không khí. Căn cứ tình hình thực tế, sử dụng các nguồn lực huy động để giám sát, gắn ô nhiễm với những người đứng đầu, tạo ra những sự thay đổi kinh tế cũng trách nhiệm đối với môi trường.
Hoàng Đàn
