27/05/2025
Ngày 27/5/2025, tại Hà Nội, Học viện Ngân hàng phối hợp với Viện tăng trưởng xanh toàn cầu; Tạp chí Doanh nghiệp và Kinh tế xanh tổ chức Hội thảo quốc gia với chủ đề “Thúc đẩy tài chính xanh hướng tới mục tiêu Net-Zero tại Việt Nam”. PGS.TS. Bùi Hữu Toàn, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng Học viện Ngân hàng chủ trì Hội thảo.
PGS.TS Bùi Hữu Toàn, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng Học viện Ngân hàng phát biểu đề dẫn Hội thảo
Phát biểu đề dẫn Hội thảo, PGS.TS. Bùi Hữu Toàn, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng Học viện Ngân hàng cho biết: Sau một thời gian dài chiến tranh và giành được độc lập, đất nước ta đã ổn định và phát triển, nhưng giờ đây, điều quan trọng không chỉ là phát triển, mà là phát triển như thế nào để đảm bảo tính bền vững. Vì vậy, phát triển xanh - một chủ đề mang tính thời sự toàn cầu đòi hỏi sự chung tay của tất cả các quốc gia. Việt Nam đã nhận diện rõ vấn đề này và thể hiện qua hàng loạt chủ trương, kế hoạch cụ thể. Trên trường quốc tế, Việt Nam là một trong những quốc gia đi đầu với cam kết đạt mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 và tham gia sáng kiến làm mát toàn cầu cùng với hơn 60 quốc gia khác. Để hiện thực hóa các cam kết này, tài chính đóng vai trò then chốt, trong đó ngành ngân hàng chính là “kênh dẫn mạch” để cung cấp nguồn lực cho các hoạt động hướng đến phát triển bền vững. Thời gian qua, ngành ngân hàng Việt Nam đã có những bước đi tích cực, nhưng đồng thời vẫn còn nhiều thách thức cần giải quyết đồng bộ, từ việc hoàn thiện cơ chế tài chính xanh đến xác định rõ điều kiện cho các doanh nghiệp xanh.
Với vai trò huyết mạch, bệ đỡ trung gian gắn liền với sự vận động của toàn bộ nền kinh tế, ngành Ngân hàng giữ một vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy tài chính xanh, đảm bảo sự phát triển bền vững của quốc gia. Các ngân hàng đã phát triển các gói tín dụng ưu đãi dành cho những lĩnh vực then chốt như năng lượng tái tạo, năng lượng sạch, công nghệ thu giữ và lưu trữ các-bon, cùng với các dự án chuyển đổi số trong lĩnh vực tài chính nhằm nâng cao hiệu quả vận hành và tối ưu hóa quy trình nghiệp vụ. Việc thúc đẩy tín dụng xanh cũng là một ưu tiên quan trọng, hướng đến hỗ trợ các doanh nghiệp trong nỗ lực giảm phát thải khí nhà kính”. Không chỉ vậy, các ngân hàng đã đồng hành với Chính phủ để thực hiện mục tiêu Net-Zero, chuyển đổi năng lượng, phát triển kinh tế xanh. Ngân hàng HSBC cam kết tài trợ 12 tỷ USD tính đến năm 2030 trợ giúp các doanh nghiệp ở Việt Nam chuyển dịch năng lượng, thích ứng với biến đổi khí hậu; Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) là một trong những ngân hàng dẫn đầu trong nước về đầu tư phát triển dự án xanh và đã cho vay gần 2 tỷ USD; Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam (VietinBank) triển khai các dự án xanh đạt gần 27.000 tỷ đồng từ sau Hội nghị COP26 đến nay.
PGS.TS Bùi Hữu Toàn khẳng định: Hội thảo lần này là một “sân chơi” bổ ích và cần thiết, nơi quy tụ các chuyên gia, nhà khoa học, nhà hoạch định chính sách trong và ngoài nước, cùng nhau trao đổi, chia sẻ, cung cấp những giải pháp thiết thực nhằm thúc đẩy tiếp cận tài chính xanh. Học viện Ngân hàng, với vai trò là cơ sở đào tạo và nghiên cứu, mong muốn đóng góp mạnh mẽ vào tiến trình hiện thực hóa mục tiêu phát triển xanh, phát triển bền vững và hướng tới một Việt Nam đạt mục tiêu Net-Zero vào năm 2050.
Theo ông Nguyễn Tuấn Quang, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), biến đổi khí hậu là vấn đề toàn cầu và tất cả các quốc gia trên thế giới đều phải chung tay vì mục tiêu chung. Tại COP26 Việt Nam đã cam kết sẽ đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 với sự hỗ trợ của quốc tế về tài chính và công nghệ. Nếu chúng ta không thực hiện cam kết thì sẽ ra khỏi cuộc chơi của thế giới. Bên cạnh đó, Việt Nam đã cam kết chuyển đổi năng lượng sạch, năng lượng tiết kiệm, nếu không áp dụng thì không thể cạnh tranh, đặc biệt là các sản phẩm xuất khẩu.
Ông Nguyễn Tuấn Quang cho rằng, để doanh nghiệp có thể hấp thụ được nguồn tài chính xanh, giải pháp thời gian tới là cần hoàn thiện thể chế pháp luật. Hiện các khái niệm tài chính xanh vẫn chưa rõ ràng và chưa đề cập một cách toàn diện nên cần hoàn thiện hành lang pháp lý. Vừa qua, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã trình Thủ tướng Chính phủ xem xét ban hành các tiêu chí môi trường và việc xác nhận đối với dự án được cấp tín dụng xanh, phát hành trái phiếu xanh. Quyết định này khi được ban hành sẽ quy định rõ các tiêu chí môi trường, làm căn cứ để các dự án tiếp cận nguồn vốn tín dụng xanh và trái phiếu xanh, đồng thời bổ sung tiêu chí cho các dự án sản xuất xanh theo yêu cầu của thị trường xuất khẩu. Dự kiến sẽ có 45 loại hình dự án đầu tư thuộc 7 lĩnh vực được xác nhận đáp ứng tiêu chí môi trường để cấp tín dụng xanh, phát hành trái phiếu xanh.
Toàn cảnh Hội thảo
Cùng với đó, cần hỗ trợ các doanh nghiệp tập trung phát triển hạ tầng xanh, phát thải thấp, hấp thụ các-bon, phục hồi hệ sinh thái tự nhiên thông qua các sản phẩm tài chính xanh; các dự án đầu tư ngoài việc đóng góp cho các mục tiêu phát triển cần gắn với các cam kết toàn cầu về khí hậu và môi trường. Đồng thời, nâng cao nhận thức và năng lực của cơ quan quản lý nhà nước, tổ chức tài chính, doanh nghiệp và cộng đồng (người tiêu dùng) về tầm quan trọng của tài chính xanh đối với thực hiện mục tiêu phát triển bền vững và cam kết về biến đổi khí hậu thông qua các phương tiện truyền thông đại chúng, các chương trình đào tạo, hội thảo... Ngoài ra, hỗ trợ nghiên cứu và phát triển các mô hình tài chính xanh phù hợp với điều kiện thực tế của Việt Nam. Chia sẻ kinh nghiệm quốc tế trong lĩnh vực tài chính xanh và hợp tác với các tổ chức quốc tế, các nước phát triển cũng là những giải pháp hiệu quả để thúc đẩy phát triển tài chính xanh tại Việt Nam; tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực tài chính xanh để học hỏi kinh nghiệm quốc tế, huy động nguồn lực tài chính cho phát triển xanh, góp phần thúc đẩy phát triển tài chính xanh hiệu quả và bền vững tại Việt Nam.
Trình bày tham luận tại Hội thảo, ông Tô Trần Hòa, Phó Vụ trưởng Vụ phát triển thị trường, Ủy ban chứng khoán Nhà nước cho hay, thực trạng của thị trường vốn xanh còn nhiều hạn chế. Gần nhất vào năm 2024, các tổ chức mới huy động được 8.000 tỷ đồng trái phiếu xanh, nếu so với con số trái phiếu đã huy động trong năm 2024 thì con số này chỉ chiếm khoảng 1%. Hiện thị trường Việt Nam chưa có tiêu chí tín dụng xanh, các hoạt động phát hành này đều sử dụng tiêu chuẩn quốc tế. Việc này đặt ra yêu cầu Việt Nam cần có những tiêu chí xanh để các tổ chức có căn cứ để phát hành.
Về khung pháp lý, thị trường tài chính Việt Nam đã đề cập đến phát triển tín dụng xanh, song những chính sách này mới mang tính nghị định và định hướng, cần phải hoàn thiện thêm. Tháng 10/2021, Thủ tướng Chính phủ ban hành ký Quyết định số 1658/QĐ-TTg phê duyệt “Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050” với mục tiêu giảm cường độ phát thải khí nhà kính trên GDP, xanh hóa các ngành kinh tế, áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn... Đồng thời, Chính phủ cũng ban hành Nghị định số 08/2022/NĐ-CP ngày 10/1/2022 quy định về các danh mục dự án được cấp tín dụng xanh và phát hành trái phiếu xanh… Tháng 12/2023, Thủ tướng Chính phủ cũng đã ban hành Quyết định số 1726/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược phát triển thị trường chứng khoán đến năm 2030 trong đó đặt mục tiêu phát triển thị trường chứng khoán ổn định, an toàn, lành mạnh, hiệu quả, bền vững, hội nhập; nâng cao khả năng chống chịu rủi ro, có cơ cấu hợp lý giữa các cấu phần thị trường, trở thành kênh huy động vốn trung và dài hạn quan trọng, chủ yếu cho nền kinh tế; duy trì tăng trưởng về quy mô, chú trọng nâng cao chất lượng; phát triển các công cụ tài chính xanh, tài chính bền vững; đẩy mạnh công tác chuyển đổi số trong lĩnh vực chứng khoán… Mới đây nhất, Nghị quyết 6868-NĐ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân cũng đề cập đến việc đẩy mạnh phát triển tín dụng xanh. Nhà nước có cơ chế hỗ trợ lãi suất và khuyến khích các tổ chức tín dụng giảm lãi suất cho doanh nghiệp tư nhân vay để triển khai các dự án xanh, tuần hoàn và áp dụng khung tiêu chuẩn môi trường, xã hội, quản trị (ESG).
Theo ông Tô Trần Hòa, kế hoạch phát triển thị trường vốn xanh của Ủy ban Chứng khoán là xây dựng hạ tầng thị trường xanh và thị trường các-bon, giai đoạn 1 (2025 - 2027) chuẩn bị pháp lý, thí điểm sàn giao dịch các-bon, xây dựng hạ tầng kỹ thuật. Giai đoạn 2 (từ 2028) vận hành chính thức sàn giao dịch, mở rộng giao dịch, liên kết thị trường quốc tế. Về phía Ủy ban Chứng khoán Nhà nướcm đã xây dựng nhiều chương trình và sổ tay hướng dẫn để định hướng cho doanh nghiệp xây dựng các báo tài chính, từ đó xây dựng các báo cáo tài chính xanh.
Ông Tô Trần Hòa cũng nêu ra một số định hướng như: Hoàn thiện các chính sách, sản phẩm gắn với thực hiện Chiến lược quốc gia về Tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030; ban hành Kế hoạch hành động Tăng trưởng xanh của thị trường chứng khoán đến năm 2030; phối hợp với các bộ, ngành trong việc ban hành danh mục phân loại xanh quốc gia; tuyên truyền, đào tạo về tiềm năng, cách thức hoạt động của thị trường vốn xanh, các sản phẩm tài chính xanh. Đồng thời, yêu cầu doanh nghiệp có dự án xanh công bố thông tin một cách minh bạch, đầy đủ, chính xác về các dự án xanh. Nghiên cứu chính sách ưu đãi khuyến khích doanh nghiệp niêm yết, doanh nghiệp đại chúng đầu tư dự án xanh. Ngoài ra, cần hoàn thiện và cơ cấu lại Chỉ số phát triển bền vững (VNSI). Triển khai Quyết định số 232 về phê duyệt đề án thành lập và phát triển thị trường các-bon Việt Nam.
Trong khuôn khổ Hội thảo, các đại biểu đã tập trung làm rõ nhiều khía cạnh quan trọng như khung lý luận và pháp lý cho tài chính xanh; vai trò của các cơ quan điều tiết Nhà nước trong thúc đẩy tín dụng và đầu tư xanh; cơ hội, thách thức đối với doanh nghiệp trong việc ứng dụng công nghệ trong quản lý và triển khai các công cụ tài chính xanh. Các đại biểu cũng chia sẻ kinh nghiệm quốc tế trong việc thúc đẩy tài chính xanh và quản trị ESG, từ đó rút ra bài học phù hợp với bối cảnh Việt Nam.
Thu Hằng
