02/07/2025
Trong bối cảnh giao thông là một trong những nguồn phát thải khí nhà kính lớn nhất tại nhiều quốc gia, chuyển đổi sang các phương tiện giao thông không phát thải – đặc biệt là xe điện – đang trở thành một trong những chiến lược trung tâm nhằm giảm ô nhiễm không khí, cắt giảm khí nhà kính và thúc đẩy sự phát triển bền vững của đô thị. Từ Nga đến Đức, từ Ấn Độ đến Israel, các chính phủ đang triển khai đồng bộ các gói chính sách tài chính, hạ tầng và quản trị để thúc đẩy cuộc cách mạng xanh trong giao thông.
Tại Nga, chiến lược phát triển giao thông “xanh” được khởi động từ năm 2015, với Moskva là thành phố tiên phong trong việc ứng dụng xe điện, đặc biệt là xe buýt điện. Chỉ trong vòng 5 năm kể từ khi triển khai vào năm 2018, Moskva đã trở thành thành phố dẫn đầu châu Âu về số lượng xe buýt điện – và đáng chú ý hơn, toàn bộ số xe này đều được sản xuất trong nước, đi kèm với thời hạn bảo trì lên đến 15 năm. Để đảm bảo nguồn vốn triển khai, Moskva đã phát hành trái phiếu xanh kỳ hạn 2 năm từ mùa hè 2023. Nhờ hình thức tài chính này, thành phố đã mua thêm hơn 50 xe buýt điện từ nguồn vốn do người dân đóng góp.
Chính quyền Moskva cũng triển khai hàng loạt chính sách khuyến khích nhằm thúc đẩy người dân chuyển đổi từ xe chạy xăng sang xe điện. Trong đó bao gồm khoản hỗ trợ tài chính lên đến 925.000 ruble (tương đương khoảng 11.800 USD) khi mua xe điện, cùng chính sách miễn phí sử dụng các trạm sạc của thành phố và miễn thuế vận tải đối với ô tô điện kể từ năm 2020. Hệ thống cơ sở hạ tầng sạc điện cũng được đầu tư mạnh mẽ, với kế hoạch tăng từ 240 trạm năm 2025 lên tới 11.000 trạm vào năm 2030 – bao gồm cả loại sạc nhanh và sạc chậm, miễn phí và tính phí.
Không chỉ dừng lại ở cấp đô thị, chính phủ liên bang Nga cũng đang điều chỉnh chính sách mua sắm công theo hướng ưu tiên các phương tiện không phát thải, giới hạn việc mua xe xăng hoặc diesel trong trường hợp thiếu hạ tầng sạc. Bên cạnh đó, chính phủ Nga đã ban hành hệ thống quy chuẩn mới về an toàn cháy nổ đối với bãi đỗ xe có thiết bị sạc, yêu cầu các chỗ đậu xe điện/hybrid phải được trang bị hệ thống chữa cháy tự động, ngắt điện khi có báo cháy và tuân thủ các quy định khắt khe về kết cấu phòng cháy.
Chuyển đổi sang các phương tiện giao thông không phát thải – đặc biệt là xe điện – đang trở thành một trong những chiến lược trung tâm nhằm giảm ô nhiễm không khí
Tại Đức – một trong những nền công nghiệp xe hơi lớn nhất thế giới – việc chuyển đổi sang xe điện được coi là đòn bẩy để đạt được mục tiêu giảm phát thải giao thông. Chính phủ liên bang mới đây đã công bố chương trình “Trách nhiệm đối với nước Đức”, khởi động từ tháng 7/2025, với một loạt cải cách tài khóa – trong đó nổi bật là chính sách khấu hao đặc biệt cho xe điện và thiết bị liên quan. Các doanh nghiệp được phép áp dụng cơ chế khấu hao nhanh (AfA) để khuyến khích đổi mới đội xe, đồng thời được hưởng các biện pháp giảm thuế và chi phí năng lượng. Mục tiêu chính là tạo điều kiện cạnh tranh tốt hơn cho xe điện, thúc đẩy đổi mới và giảm chi phí vận hành.
Tại châu Á, Ấn Độ cũng đang đẩy mạnh quá trình điện hóa ngành giao thông bằng cách kết hợp chính sách hỗ trợ sản xuất, xây dựng hạ tầng và phát triển công nghệ. Từ năm 2011–2012, chính phủ nước này đã thành lập Ủy ban Quốc gia về Phương tiện Di chuyển điện và khởi động chương trình FAME (Thúc đẩy Áp dụng và Sản xuất xe điện nhanh hơn). Từ năm 2020, Ấn Độ tiếp tục triển khai các biện pháp mạnh mẽ như mở rộng mạng lưới trạm sạc, khuyến khích đầu tư tư nhân vào trạm sạc nhanh, phát triển pin nhẹ có mật độ năng lượng cao, tái sử dụng và tái chế pin, giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu lithium và nâng cao tỷ lệ nội địa hóa công nghệ pin. Đồng thời, nước này cũng thúc đẩy liên kết giữa chính phủ, doanh nghiệp và các công ty khởi nghiệp để tạo nên hệ sinh thái xe điện toàn diện, bao gồm cả nền tảng quản lý số cho đội xe và bản đồ trạm sạc.
Trong khi đó, Israel lựa chọn tiếp cận chính sách khác biệt, không tập trung vào thúc đẩy xe cá nhân mà ưu tiên phát triển hệ thống giao thông công cộng và kiểm soát số lượng phương tiện cá nhân lưu thông. Từ năm 2026, nước này sẽ áp dụng loại thuế mới dựa trên quãng đường di chuyển, áp dụng cho cả xe điện và xe hybrid – nhằm bù đắp ngân sách bị thiếu hụt do mất thuế nhiên liệu và kiểm soát tắc nghẽn giao thông. Đồng thời, Israel đang nghiên cứu cơ chế điều chỉnh thuế nhập khẩu xe theo mức khí thải CO₂: xe càng "xanh" sẽ được giảm thuế, trong khi xe phát thải cao sẽ chịu thuế cao hơn.
Nhìn chung, dù tiếp cận theo những cách khác nhau, nhưng các quốc gia như Nga, Đức, Ấn Độ và Israel đều cho thấy quyết tâm thúc đẩy chuyển đổi sang giao thông điện, trong đó các biện pháp chính sách – tài chính – hạ tầng đóng vai trò trung tâm. Tuy nhiên, thách thức vẫn còn lớn: chi phí đầu tư ban đầu cao, hạ tầng sạc chưa đồng bộ, tâm lý người tiêu dùng và phụ thuộc vào điện than hoặc nguồn năng lượng hóa thạch vẫn hiện diện ở nhiều nơi. Để vượt qua những rào cản này, bên cạnh chính sách ưu đãi và hỗ trợ, các quốc gia cần xây dựng một lộ trình chuyển đổi minh bạch, khoa học và có khả năng tạo dựng niềm tin từ công chúng. Khi người dân tin tưởng vào sự ổn định của hạ tầng, tính kinh tế của xe điện và sự nhất quán trong chính sách, thì giao thông không phát thải mới thực sự trở thành lựa chọn phổ biến – không chỉ vì môi trường, mà còn vì sức khỏe, chất lượng sống và tương lai kinh tế bền vững.
Hoàng Đàn
