25/06/2025
Trong bối cảnh Việt Nam đang mạnh mẽ thực hiện cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) vào năm 2050 và đẩy nhanh quá trình chuyển dịch năng lượng, ngành xử lý môi trường đang đứng trước cả cơ hội và thách thức to lớn. Đây không chỉ là một lĩnh vực kỹ thuật đơn thuần mà còn là một trụ cột quan trọng, trực tiếp đóng góp vào mục tiêu phát triển bền vững của quốc gia.
Việt Nam, với tốc độ công nghiệp hóa và đô thị hóa nhanh chóng, đang phải đối mặt với nhiều vấn đề môi trường phức tạp. Lượng chất thải rắn, nước thải công nghiệp và sinh hoạt, cùng với ô nhiễm không khí từ hoạt động sản xuất và giao thông, đang ngày càng gia tăng.
- Chất thải rắn: Lượng rác thải sinh hoạt đô thị và công nghiệp tiếp tục tăng, trong khi tỷ lệ thu gom, phân loại tại nguồn còn hạn chế. Công nghệ xử lý chủ yếu vẫn là chôn lấp, gây lãng phí tài nguyên và tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm đất, nước. Mặc dù đã có nhiều dự án đốt rác phát điện, nhưng việc nhân rộng vẫn còn gặp nhiều rào cản về công nghệ, vốn đầu tư và cơ chế.
- Nước thải: Tỷ lệ nước thải sinh hoạt đô thị được thu gom và xử lý đạt chuẩn còn thấp. Nước thải công nghiệp dù đã được kiểm soát chặt chẽ hơn, song vẫn còn tình trạng xả thải trái phép, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến nguồn nước mặt và nước ngầm. Công nghệ xử lý còn manh mún, chưa đồng bộ và hiệu quả chưa cao ở nhiều nơi.
- Ô nhiễm không khí: Phát thải từ các nhà máy nhiệt điện than, phương tiện giao thông, hoạt động sản xuất công nghiệp và làng nghề vẫn là nguồn gây ô nhiễm không khí đáng kể, đặc biệt tại các đô thị lớn. Việc kiểm soát khí thải công nghiệp và thúc đẩy sử dụng năng lượng sạch là một nhiệm vụ cấp bách.
ENTECH HANOI 2025 là sự kiện tạo ra cầu nối cho những giải pháp xanh, hướng tới một tương lai không phát thải
Các thách thức này đặt ra áp lực lớn lên ngành xử lý môi trường, đòi hỏi phải có những giải pháp đồng bộ, công nghệ hiện đại và sự đầu tư mạnh mẽ.
Cam kết Net Zero và lộ trình chuyển dịch năng lượng của Việt Nam đã mở ra một kỷ nguyên mới cho ngành xử lý môi trường, biến những thách thức thành cơ hội:
- Đẩy mạnh Kinh tế Tuần hoàn: Mục tiêu Net Zero thúc đẩy mạnh mẽ mô hình kinh tế tuần hoàn, nơi chất thải được coi là tài nguyên. Điều này tạo cơ hội cho các công nghệ tái chế, tái sử dụng chất thải, sản xuất năng lượng từ chất thải (Waste-to-Energy), và các giải pháp giảm thiểu phát thải tại nguồn. Ngành xử lý chất thải sẽ chuyển mình từ vai trò "cuối đường ống" sang một mắt xích quan trọng trong chuỗi giá trị.
- Nhu cầu về Công nghệ Xanh: Chuyển dịch năng lượng sang các nguồn tái tạo như điện mặt trời, điện gió, hydro xanh… đòi hỏi các công nghệ hỗ trợ về lưu trữ năng lượng (pin, ắc quy), quản lý lưới điện thông minh, và các giải pháp giảm thiểu tác động môi trường của các dự án năng lượng. Điều này kích thích sự phát triển của công nghệ xử lý nước, xử lý chất thải đặc biệt liên quan đến chuỗi cung ứng năng lượng mới.
- Thu hút Đầu tư và Chuyển giao Công nghệ: Cam kết Net Zero là "tấm vé" thu hút nguồn vốn đầu tư xanh và công nghệ tiên tiến từ quốc tế. Các đối tác nước ngoài quan tâm đến thị trường Việt Nam sẽ tìm kiếm các giải pháp xử lý môi trường đồng bộ với các dự án năng lượng tái tạo và sản xuất sạch.
- Phát triển Nguồn nhân lực chất lượng cao: Sự phát triển của các công nghệ xử lý môi trường và năng lượng mới sẽ thúc đẩy nhu cầu về nguồn nhân lực có trình độ cao, chuyên sâu về kỹ thuật, quản lý và vận hành.
Vai trò then chốt của ngành xử lý môi trường trong lộ trình Net Zero
Ngành xử lý môi trường không chỉ là người giải quyết vấn đề ô nhiễm mà còn là một phần không thể thiếu trong chiến lược Net Zero:
- Giảm phát thải khí nhà kính: Các công nghệ xử lý chất thải tiên tiến (như đốt rác phát điện, sản xuất biogas từ chất thải hữu cơ) giúp giảm lượng khí methane và CO2 phát thải từ bãi chôn lấp.
- Nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên: Công nghệ xử lý nước thải tái sử dụng, tái chế chất thải rắn thành vật liệu hoặc năng lượng, giúp giảm nhu cầu khai thác tài nguyên và hạn chế phát thải.
- Hỗ trợ phát triển năng lượng xanh: Đảm bảo các dự án năng lượng tái tạo được triển khai bền vững, giảm thiểu tác động môi trường trong quá trình xây dựng, vận hành và xử lý chất thải từ các tấm pin mặt trời, cánh quạt gió hết hạn sử dụng.
- Xây dựng cơ sở hạ tầng xanh: Phát triển các hệ thống xử lý nước, chất thải, không khí hiện đại, thông minh, tích hợp các giải pháp tiết kiệm năng lượng và giảm phát thải trong chính quá trình vận hành.
Ngành xử lý môi trường Việt Nam đang ở thời điểm then chốt. Để thực hiện thành công cam kết Net Zero và đồng hành cùng tiến trình chuyển dịch năng lượng, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa Chính phủ, doanh nghiệp và cộng đồng. Việc đẩy mạnh đầu tư vào công nghệ hiện đại, xây dựng cơ chế chính sách thông thoáng, khuyến khích nghiên cứu và phát triển, cùng với việc nâng cao nhận thức và trách nhiệm của toàn xã hội, sẽ là chìa khóa để ngành xử lý môi trường Việt Nam vươn lên, trở thành một động lực mạnh mẽ cho sự phát triển bền vững của đất nước. Triển lãm Quốc tế Công nghệ Năng lượng - Môi trường Hà Nội lần thứ 16 (ENTECH HANOI 2025) chính là minh chứng cho sự nỗ lực này, tạo ra cầu nối cho những giải pháp xanh hướng tới một tương lai không phát thải. Triển lãm sẽ mở của cho khách tham quan miễn phí từ ngày 25 -27/6/2025 tại Trung tâm triển lãm Quốc tế (ICE Hanoi), số 91 Trần Hưng Đạo, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội. Khách tham quan có thể truy cập www.expoplus.vn để tìm kiếm trực tuyến và kết nối với các đối tác tiềm năng tại Triển lãm.
Phạm Văn Ngọc
