31/07/2025
Ngày 31/7/2025, tại Hà Nội, Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP Việt Nam) tổ chức Hội thảo Tăng cường quản lý loài ngoại lai xâm hại (NLXH) tại Việt Nam nhằm thúc đẩy công tác ngăn ngừa và kiểm soát các loài NLXH.
Tới dự Hội thảo có ông Nguyễn Quốc Trị - Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường; bà Ramla Khalidi, Trưởng đại diện thường trú của UNDP tại Việt Nam; đại diện các tổ chức quốc tế, các chuyên gia, các nhà khoa học, cùng các đại diện các cơ quan quản lý Trung ương, các Sở Nông nghiệp và Môi trường và các vườn quốc gia, khu bảo tồn thiên nhiên trên toàn quốc.
Ông Nguyễn Quốc Trị, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường phát biểu khai mạc Hội thảo
Phát biểu khai mạc Hội thảo, ông Nguyễn Quốc Trị - Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, loài NLXH được xác định là một trong năm nguyên nhân chính dẫn đến suy giảm đa dạng sinh học toàn cầu. Các loài NLXH không chỉ ảnh hưởng đến sự cân bằng sinh thái, mà còn tác động tiêu cực đến đời sống cộng đồng và nền kinh tế. Những loài này, khi được du nhập vào môi trường mới, có khả năng phát triển mạnh mẽ và lấn át các loài bản địa, từ đó gây ra những biến đổi nghiêm trọng trong cấu trúc sinh học, làm suy giảm nguồn tài nguyên thiên nhiên và thậm chí là mất đi các giá trị của đa dạng sinh học. Việc kiểm soát và ngăn chặn sự xâm nhập của các loài NLXH là một thách thức không chỉ đối với Việt Nam mà còn đối với toàn cầu, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, tổ chức và cộng đồng.
Báo cáo về loài NLXH năm 2023 của Diễn đàn chính sách - khoa học liên chính phủ về đa dạng sinh học và dịch vụ hệ sinh thái (IPBES) đã đưa ra một bức tranh đáng lo ngại với hơn 3.500 loài ngoại lai đã được ghi nhận có tác động gây hại, với chi phí thiệt hại kinh tế toàn cầu ước tính lên tới 420 tỷ USD mỗi năm. Các loài này đang lan rộng nhanh hơn bao giờ hết. Mỗi năm có khoảng 200 loài ngoại lai mới được đưa vào các hệ sinh thái mới do các hoạt động thương mại, du lịch và các hoạt động khác của con người. Kể từ năm 1970, chi phí từ những thiệt hại này đã tăng gấp bốn lần qua mỗi thập kỷ.
Tại Việt Nam, các loài như ốc bươu vàng, cây mai dương và lục bình đang gây ra những tác động nghiêm trọng đến sản xuất nông nghiệp, hệ sinh thái nước ngọt và sinh kế của người dân. Đến năm 1997, ốc bươu vàng đã xâm nhiễm hơn 132.000 ha ruộng lúa và thủy vực tại 57/61 tỉnh, thành phố của cả nước. Là quốc gia giàu đa dạng sinh học nhưng Việt Nam cũng rất dễ bị tổn thương trước sự xâm nhập và lan rộng của các loài ngoại lai, do thiếu dữ liệu và giám sát dài hạn, hạn chế nguồn lực và sự phối hợp liên ngành, và nhận thức cộng đồng còn thấp.
Bà Ramla Khalidi, Trưởng đại diện thường trú của UNDP tại Việt Nam phát biểu tại Hội thảo
Bà Ramla Khalidi, Trưởng đại diện thường trú của UNDP tại Việt Nam khẳng định kiểm soát vấn đề loài NLXH không chỉ là bảo vệ hệ sinh thái mà còn bảo vệ sức khỏe, sinh kế của con người. Vì vậy, phòng ngừa là biện pháp hiệu quả và tiết kiệm nhất, đặc biệt tại các hệ sinh thái nhạy cảm như đảo và vùng nước nội địa. Trong thời gian qua, UNDP đã hợp tác với Việt Nam trong việc xây dựng hướng dẫn quốc gia về điều tra, giám sát và quản lý loài NLXH. Cùng với đó là việc sửa đổi Thông tư số 35/2018/TT-BTNMT nhằm củng cố khung pháp lý cho việc quản lý loài NLXH. UNDP đang hỗ trợ Việt Nam rà soát và cập nhật các chính sách phù hợp với các mục tiêu toàn cầu về đa dạng sinh học.
Tại Hội thảo, các đại biểu đã được nghe báo cáo tham luận về tổng quan ngăn ngừa, kiểm soát loài NLXH và đề xuất định hướng quản lý; kinh nghiệm quốc tế về đánh giá nguy cơ xâm hại của loài ngoại lai và lập danh mục loài NLXH; Dự thảo Thông tư thay thế Thông tư số 35/2018/TT-BTNMT về tiêu chí xác định loài NLXH và ban hành danh mục loài NLXH; Hướng dẫn ngăn ngừa, kiểm soát các loài NLXH tại các tỉnh, thành phố; Các phương pháp mới trong điều tra, phát hiện các loài NLXH...
Hội thảo cũng là diễn đàn để các đại biểu chia sẻ những kinh nghiệm trong việc phát hiện, kiểm soát, và loại bỏ các loài NLXH; thảo luận các phương pháp và kỹ thuật tiên tiến để bảo vệ môi trường và ngăn chặn sự xâm nhập của những loài này vào hệ sinh thái Việt Nam; tìm hiểu về các chính sách, chiến lược, mô hình quản lý thành công trong và ngoài nước, nhằm nâng cao hiệu quả công tác bảo tồn đa dạng sinh học, góp phần thực hiện Chiến lược quốc gia về Đa dạng sinh học đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050.
Quang cảnh Hội thảo
Kết luận Hội thảo, các đại biểu cùng thống nhất để đạt được mục tiêu trong Chiến lược quốc gia về đa dạng sinh học đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050 cũng như thực hiện cam kết quốc tế, Việt Nam cần tăng cường phối hợp liên ngành giữa các lĩnh vực như nông nghiệp, môi trường, giao thông, kiểm dịch,… và các cấp chính quyền địa phương. Đồng thời, cần nâng cao nhận thức cộng đồng; xây dựng năng lực địa phương; huy động sự tham gia của khu vực tư nhân và trao quyền cho cộng đồng là những nền tảng quan trọng để nâng cao hiệu quả quản lý loài NLXH trong thời gian tới. Trong bối cảnh Việt Nam hiện nay, Hội thảo được xem là bước quan trọng trong việc tăng cường phối hợp liên ngành, liên địa phương, kết nối chính sách, khoa học và hành động thực tiễn, hướng đến một tương lai sinh thái bền vững, an toàn cho Việt Nam và các thế hệ sau.
Nam Việt
