09/09/2025
Ngày 9/9/2025, tại Hà Nội, Ban Quản lý các dự án nông nghiệp, Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp cùng Tổ chức Hợp tác quốc tế Đức (GIZ) tổ chức Cuộc họp khởi động Dự án “Canh tác Nông nghiệp kết hợp điện mặt trời cho nông thôn Việt Nam” (Agri-PV). Sự kiện quy tụ các đối tác quan trọng trong lĩnh vực nông nghiệp và năng lượng, nhằm chính thức giới thiệu Dự án, chia sẻ kinh nghiệm quốc tế và các sáng kiến đổi mới liên quan. Đồng thời, đây là diễn đàn đối thoại đa phương, nơi các bên liên quan cùng thảo luận để xây dựng sự đồng thuận bước đầu về ưu tiên kỹ thuật và chính sách, đặt nền móng cho mối quan hệ hợp tác hiệu quả trong quá trình thực hiện Dự án.
Ông Phạm Ngọc Mậu, Phó Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế, Bộ Nông nghiệp và Môi trường phát biểu mở đầu Cuộc họp
Phát biểu mở đầu Cuộc họp, ông Nguyễn Ngọc Mậu, Phó Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, trong bối cảnh Việt Nam đang vươn mình phát triển, nhu cầu đảm bảo an ninh lương thực và an ninh năng lượng ngày càng trở nên cấp thiết, tạo ra áp lực cạnh tranh về tài nguyên đất. Đồng thời, với cam kết mạnh mẽ của Chính phủ tại Hội nghị lần thứ 26 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP26) nhằm đưa mức phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, việc tìm kiếm các giải pháp sản xuất bền vững, giảm phát thải và thích ứng với biến đổi khí hậu là ưu tiên hàng đầu. Trong đó, nông nghiệp kết hợp điện mặt trời (APV) đang nổi lên như một giải pháp đột phá cho bài toán kép này, cho phép tối ưu hóa hiệu quả sử dụng đất khi có thể vừa sản xuất nông nghiệp, vừa tạo ra năng lượng sạch trên cùng một diện tích.
Là quốc gia sở hữu tiềm năng to lớn về điện mặt trời nhờ vị trí địa lý thuận lợi, với cường độ bức xạ cao và số giờ nắng kéo dài, đặc biệt ở khu vực Tây Nguyên, Duyên hải Nam Trung bộ và tỉnh ven biển đồng bằng sông Cửu Long, mô hình APV không chỉ giúp các trang trại nông nghiệp, thủy sản ở Việt Nam chủ động nguồn điện, giảm chi phí sản xuất và áp lực lên lưới điện quốc gia mà còn có thể cải thiện năng suất cây trồng vật nuôi nhờ giảm tác động của thời tiết khắc nghiệt. Đây là cơ hội lớn để nông dân Việt Nam trở thành những tác nhân chủ chốt, vừa sản xuất lương thực, thực phẩm, vừa cung cấp năng lượng, từ đó đa dạng hóa và gia tăng thu nhập. Tuy nhiên, việc nhân rộng mô hình APV tại Việt Nam đang đối mặt với không ít thách thức lớn. Về mặt chính sách, đang tồn tại một khoảng trống pháp lý khi chưa có quy định hay chính sách cụ thể nào được ban hành để thúc đẩy, phát triển cho APV, dẫn đến sự thiếu rõ ràng trong vai trò và trách nhiệm của các Bộ ngành liên quan, gây chồng chéo trong quản lý. Song song đó, các lỗ hổng về kiến thức, năng lực kỹ thuật cũng là một rào cản đáng kể: Khái niệm về APV vẫn chưa rõ ràng, thiếu tính thống nhất; các nghiên cứu phân mảnh, thiếu hệ thống và dữ liệu thí điểm tin cậy; năng lực, hiểu biết của các bên liên quan về lĩnh vực này rất hạn chế; dữ liệu toàn quốc về các mô hình hiện có cũng chưa được tổng hợp một cách có hệ thống…
Quang cảnh Cuộc họp
Trước bối cảnh đó, Dự án “Canh tác Nông nghiệp kết hợp điện mặt trời cho nông thôn Việt Nam” (Agri-PV) được triển khai nhằm đẩy mạnh sự phát triển của các mô hình APV trong các hệ thống canh tác trên đất nông nghiệp ở Việt Nam theo hướng nâng cao bình đẳng giới và góp phần gia tăng thu nhập cho nông dân thông qua việc nâng cao hiểu biết về kỹ thuật cho các bên liên quan. Để hiện thực hóa mục tiêu này, Dự án sẽ tập trung vào việc đánh giá hiện trạng và tiềm năng phát triển APV ở Việt Nam để xây dựng một nền tảng kiến thức vững chắc, từ đó có những giải pháp tư vấn về mô hình và chiến lược phát triển APV phù hợp tại Việt Nam, đồng thời tăng cường năng lực cho các tác nhân liên quan và huy động thêm nguồn lực từ tổ chức tài chính, nhà tài trợ để thúc đẩy ứng dụng, phát triển, nhân rộng mô hình APV, góp phần vào quá trình chuyển đổi nông nghiệp xanh, bền vững, đạt được các cam kết về chuyển đổi năng lượng công bằng, Net-Zero và NDC 3.0 của Việt Nam. Để đánh dấu bước khởi đầu quan trọng này, cuộc họp khởi động Dự án “Canh tác Nông nghiệp kết hợp Điện mặt trời cho nông thôn Việt Nam” (Agri-PV) không chỉ là lễ công bố chính thức, mà còn là một diễn đàn đa phương quan trọng nhằm giới thiệu chi tiết về bối cảnh, mục tiêu, các hợp phần của Dự án, từ đó góp phần nâng cao nhận thức của các bên liên quan chủ chốt về tiềm năng của mô hình APV tại Việt Nam.
Theo ông Phạm Ngọc Mậu, đây là lần đầu tiên lĩnh vực nông nghiệp có một dự án nghiên cứu chuyên sâu về năng lượng mặt trời nhằm phục vụ trực tiếp cho người dân khu vực nông thôn. Vì vậy, điều quan trọng là phải xác định rõ khái niệm “điện mặt trời dành cho nông nghiệp”, tránh gắn mác một cách hình thức cho các dự án không thực sự phục vụ mục tiêu phát triển nông nghiệp. Bộ Nông nghiệp và Môi trường kỳ vọng các nhà tài trợ có thể huy động chuyên gia và chia sẻ kinh nghiệm từ các quốc gia đã triển khai thành công mô hình này, từ đó xây dựng một hệ thống ứng dụng phù hợp với điều kiện và nhu cầu thực tế tại nông thôn Việt Nam, đảm bảo khi kết thúc Dự án, sẽ có một mô hình mẫu về điện mặt trời thực sự dành cho nông nghiệp.
Ông Jens Schmid-Kreye, Đại sứ quán Đức tại Việt Nam phát biểu
Ông Jens Schmid-Kreye, Đại sứ quán Đức tại Việt Nam đánh giá, Dự án là một ví dụ điển hình cho sự hợp tác lâu dài giữa Chính phủ Đức và Việt Nam trong bối cảnh nhu cầu phát triển nông nghiệp bền vững và ứng phó với biến đổi khí hậu. Ngành nông nghiệp đang đối mặt với nhiều khó khăn do tác động của biến đổi khí hậu, trong khi nhu cầu về sản phẩm nông nghiệp chất lượng cao ngày càng tăng. Dự án cũng là cơ hội để tối ưu hóa sử dụng đất, xây dựng môi trường nông nghiệp bền vững và có khả năng chống chịu cao hơn. Đặc biệt, Dự án được triển khai với cách tiếp cận toàn diện và đa bên, nhằm nghiên cứu, thúc đẩy việc sử dụng hiệu quả đất nông nghiệp để vừa canh tác, vừa khai thác năng lượng mặt trời. Dự án được thiết kế với bốn trụ cột chính: Góp phần định hướng phát triển điện mặt trời nông nghiệp; nâng cao khả năng tiếp cận mô hình; tăng cường năng lực kỹ thuật thông qua đào tạo và thử nghiệm; huy động các nguồn lực tài chính để bảo đảm triển khai bền vững. Trong bối cảnh cả hai lĩnh vực nông nghiệp và năng lượng đều cần sử dụng quỹ đất ngày càng hạn hẹp, những giải pháp tích hợp như nông nghiệp kết hợp điện mặt trời sẽ đóng vai trò then chốt trong chiến lược phát triển kinh tế xanh, tuần hoàn và thích ứng với biến đổi khí hậu của Việt Nam. Dự án tập trung vào việc đánh giá hiện trạng, tiềm năng phát triển các mô hình nông nghiệp kết hợp điện mặt trời tại Việt Nam, từ đó xây dựng nền tảng kiến thức vững chắc để đưa ra các khuyến nghị kỹ thuật và chính sách phù hợp.
Tham dự Cuộc họp, các đại biểu đã lắng nghe đại diện GIZ, đại diện Ban Quản lý các dự án nông nghiệp trình bày tham luận về Bối cảnh toàn cầu về phát triển APV và tiềm năng cho Việt Nam; Giới thiệu tổng quan về Dự án “Canh tác nông nghiệp kết hợp Điện mặt trời cho nông thôn Việt Nam” (Agri-PV). Đồng thời, các đại biểu đã tham gia phiên Tọa đàm xoay quanh các nội dung chính: Trao đổi, thảo luận về cơ hội cũng như thách thức cho sự phát triển APV tại Việt Nam; sự phù hợp với định hướng tương lai cũng như quá trình chuyển đổi của ngành nông nghiệp và năng lượng tại Việt Nam; tiềm năng của APV đối với cộng đồng nông dân; sự quan tâm của khu vực tư nhân đối với đầu tư APV và những thách thức phải đối mặt…
Ông Nguyễn Thế Hinh, Ban Quản lý các dự án nông nghiệp giới thiệu tổng quan Dự án
“Canh tác nông nghiệp kết hợp điện mặt trời cho nông thôn Việt Nam” (Agri-PV)
Giới thiệu tổng quan Dự án “Canh tác nông nghiệp kết hợp điện mặt trời cho nông thôn Việt Nam” (Agri-PV), ông Nguyễn Thế Hinh, Ban Quản lý các dự án nông nghiệp cho biết, Dự án dự kiến thực hiện trong vòng 3 năm (2025 - 2027) tại các tỉnh có tiềm năng phát triền APV trên cả nước, với 4 hợp phần: (i) Đánh giá hiện trạng và tiềm năng phát triển APV ở Việt Nam; (ii) Tư vấn về các mô hình và chiến lược phát triển APV phù hợp tại Việt Nam; (iii) Tăng cường năng lực cho các tác nhân liên quan, bao gồm phụ nữ, các nhóm dễ bị tổn thương trong việc triển khai mô hình APV theo hướng thân thiện với người nông dân; (iv) Huy động nguồn lực phát triển APV tại Việt Nam cho các đối tác. Muc tiêu của Dư án nhằm nâng cao năng lực quy hoạch và hiểu biết về kỹ thuật cho các bên liên quan để phát triển APV trong các hệ thống canh tác trên đất nông nghiệp ở Việt Nam, theo hướng năng cao bình đẳng giới và góp phần gia tăng thu nhập cho nông dân. Cụ thể, phấn đấu 65% trong tổng số 20 nhà hoạch định chính sách và tác nhân khác liên quan đến lĩnh vực APV được nâng cao kiến thức về hiện trạng phát triển APV tại Việt Nam và trên thế giới; 75% trong số 40 nhà đầu tư APV sử dụng được các thông tin và dữ liệu từ kết quả Dự án để làm cơ sở ra quyết định đầu tư APV (từ các nguồn lực công và tư nhân) tại Việt Nam; ít nhất 10 mô hình APV hiện có được lựa chọn để phối hợp triển khai, giúp gia tăng thu nhập cho người nông dân; ít nhất 3 đề xuất kêu gọi tài trợ dự án phát triển APV tại Việt Nam được xây dựng và đề xuất với các tổ chức tài chính, tín dụng, đơn vị tài trợ bởi Chính phủ Việt Nam để thu hút thêm nguồn lực phát triển APV.
Tại Phiên Tọa đàm, các đại biểu, chuyên gia đầu ngành về nông nghiệp, năng lượng, chính sách quản lý
đã chia sẻ kinh nghiệm và đưa ra ý tưởng đổi mới để phát triển lĩnh vực APV ở Việt Nam
Dự kiến Dự án sẽ có nhiều đóng góp vào định hướng phát triển ngành nông nghiệp và môi trường, cụ thể là đóng góp thực hiện mục tiêu phát triển mạnh tiềm năng sản xuất năng lượng tái tạo kết hợp nông nghiệp để giảm bớt sự phụ thuộc vào nguyên liệu hóa thạch, giảm phát thải các-bon” tại Quyết định số 150/QĐ-TTg năm 2022 phê duyệt Chiến lược phát triển nông nghiệp và nông thôn bền vững giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Cùng với đó, xây dựng, phát triển cơ chế thúc đẩy hợp tác công tư trong đầu tư cơ sở hạ tầng; tăng cường năng lực quản trị đối với hệ thống lương thực thực phẩm gồm hạ tầng sản xuất, giao thông, dịch vụ hậu cần, chuỗi cung ứng công nghệ lạnh, chợ đầu mối phân phối, vùng nguyên liệu, hạ tầng công nghệ cho chuyển đổi số, sử dụng năng lượng tái tạo, năng lượng xanh để cải thiện liên kết vùng, kết nối thị trường và hiện đại hóa hệ thống phân phối lương thực thực phẩm” tại Quyết định số 300/QĐ-TTg năm 2023 phê duyệt Kế hoạch hành động quốc gia chuyển đổi hệ thống lương thực thực phẩm minh bạch, trách nhiệm và bền vững ở Việt Nam đến năm 2030 3. Ngoài ra, Dự án cũng sẽ đóng góp cho thực hiện NDC 3.0 của Việt Nam.
Các đại biểu tham dự cuộc họp chụp ảnh lưu niệm
Tại phần thảo luận đã tạo ra một không gian đối thoại cởi mở, nơi các đại biểu, chuyên gia đầu ngành về nông nghiệp, năng lượng, chính sách quản lý chia sẻ kinh nghiệm và đưa ra ý tưởng đổi mới để phát triển lĩnh vực APV phù hợp với bối cảnh trong nước. Đặc biệt, các đại biểu đã tập trung phân tích cơ hội, thách thức cho sự phát triển APV tại Việt Nam; thảo luận về sự phù hợp của mô hình này với định hướng chuyển đổi của ngành nông nghiệp và năng lượng; đưa ra các khuyến nghị để cải thiện chính sách quản lý, thúc đẩy phát triển cũng như làm rõ tiềm năng đối với cộng đồng nông dân và sự quan tâm từ khối tư nhân. Đây được xem là cơ sở quan trọng để xây dựng sự đồng thuận bước đầu về các ưu tiên kỹ thuật và chính sách, làm rõ vai trò, cơ chế phối hợp của các đối tác, từ đó đưa ra định hướng chiến lược nhằm đảm bảo Dự án Agri-PV được triển khai đúng tiến độ và đạt được mục tiêu đề ra.
Vũ Hồng - Gia Linh
