24/06/2025
Trong nhiều năm hoạt động ở lĩnh vực khai thác và chế biến khoáng sản, Công ty Cổ phần Cơ khí và Khoáng sản Hà Giang (HGM) đã từng bước khẳng định vị thế là một trong những đơn vị tiên phong tại miền núi phía Bắc về đổi mới công nghệ gắn với BVMT. Đặc biệt, tại khu vực Mậu Duệ, huyện Yên Minh, nơi có mỏ Antimon được cấp phép khai thác quy mô lớn, HGM đã đầu tư hàng chục tỷ đồng để xây dựng hệ thống nhà máy luyện quặng, xử lý khí thải, nước thải và khôi phục sinh thái theo chuẩn quốc gia.
Đổi mới công nghệ và kiểm soát môi trường trong hoạt động sản xuất
Ngay từ khâu thiết kế Nhà máy, HGM đã lựa chọn công nghệ luyện Antimon hiện đại, có khả năng hạn chế tối đa phát sinh khí thải độc hại như SO2, Asen, chì... Cụ thể, toàn bộ lượng khói phát sinh trong quá trình thiêu luyện đều được thu gom qua hệ thống ống dẫn và lọc bụi bằng túi vải chịu nhiệt, với hiệu suất thu bụi lên đến 99,5%. Từ năm 2020 đến nay, Công ty đã thay mới 3 dây chuyền nghiền và thiêu luyện, đồng thời cải tạo lò đốt theo hướng tiết kiệm nhiên liệu, giảm lượng phát thải khí CO2 ra môi trường.
Nhà máy luyện kim Antimon Mậu Duệ của Công ty
Không chỉ dừng lại ở xử lý bụi và khí thải, HGM còn chú trọng đến việc kiểm soát nước thải tại khu vực chế biến. Nước phát sinh trong quá trình rửa quặng được thu gom và dẫn về hệ thống xử lý bằng phương pháp lắng - lọc - tuần hoàn, không xả thải trực tiếp ra môi trường. Theo Báo cáo giám sát môi trường năm 2024, hàm lượng kim loại nặng và chất rắn lơ lửng trong nước thải đầu ra đều đạt chuẩn QCVN 40:2011/BTNMT.
Song song với đầu tư hệ thống kỹ thuật, Công ty đã thành lập bộ phận quản lý môi trường riêng trực thuộc Ban Giám đốc, có nhiệm vụ theo dõi liên tục các thông số vận hành của hệ thống xử lý, ghi nhật ký hoạt động hàng ngày và định kỳ báo cáo cơ quan chức năng. Đội ngũ cán bộ môi trường của HGM cũng được đào tạo định kỳ bởi Viện Khoa học Môi trường và các chuyên gia trong ngành luyện kim.
Bên cạnh đó, Công ty còn triển khai hệ thống quan trắc tự động với camera giám sát và thiết bị đo bụi mịn, khí độc tại khu vực sản xuất chính. Dữ liệu được truyền về trung tâm xử lý và đồng bộ với Sở NN&MT Hà Giang để đảm bảo tính minh bạch. Đây là một trong số ít doanh nghiệp vừa và nhỏ trong ngành khoáng sản miền núi vừa có đủ năng lực, vừa chủ động đầu tư quan trắc online từ năm 2023.
Một điểm đáng chú ý nữa là chiến lược hoàn nguyên môi trườn, theo đó, sau mỗi đợt khai thác, HGM thực hiện san gạt, tạo mặt bằng để trồng cây xanh phủ kín các bãi thải. Đến cuối năm 2024, Công ty đã hoàn thành phủ xanh hơn 15 ha tại mỏ Mậu Duệ, sử dụng các loài cây bản địa như keo lai, sa mộc, cỏ vetiver nhằm giữ đất, chống xói mòn và phục hồi hệ sinh thái.
Ngoài ra, Công ty còn lắp đặt 4 bể thu gom nước mưa tại khu vực Nhà máy và xưởng tuyển để tận dụng tối đa nguồn nước tự nhiên, phục vụ sản xuất, giảm áp lực lên hệ thống xử lý nước ngầm. HGM cũng đang nghiên cứu ứng dụng năng lượng mặt trời cho một số thiết bị phụ trợ như chiếu sáng, bơm nước, giảm lượng điện tiêu thụ từ lưới quốc gia.
Phát triển bền vững gắn với trách nhiệm cộng đồng
Cùng với nỗ lực BVMT trong sản xuất, HGM còn thể hiện trách nhiệm sâu sắc với cộng đồng địa phương - nơi doanh nghiệp đang hoạt động. Theo thống kê từ UBND huyện Yên Minh, Công ty đã tạo việc làm ổn định cho hơn 160 lao động trực tiếp và gián tiếp, trong đó trên 80% là người dân tộc thiểu số. Mức thu nhập bình quân của công nhân dao động từ 12 - 18 triệu đồng/tháng, cao hơn mặt bằng chung trong khu vực.
Không chỉ lo đời sống người lao động, HGM còn tích cực tham gia các hoạt động xã hội, từ việc hỗ trợ xây nhà tình nghĩa, tặng học bổng cho học sinh nghèo vượt khó, đến việc nâng cấp đường liên thôn và cấp phát cây giống, vật tư nông nghiệp cho những hộ dân bị ảnh hưởng bởi hoạt động mỏ. Trong năm 2023, Công ty đã chi hơn 1,2 tỷ đồng cho các hoạt động an sinh xã hội và phát triển cộng đồng.
Sản phẩm của Công ty
Đặc biệt, trong thời điểm dịch COVID-19 diễn biến phức tạp, HGM là một trong những đơn vị tiên phong hỗ trợ vật tư y tế cho chính quyền địa phương, đồng thời bảo đảm công tác phòng dịch nội bộ nghiêm ngặt, không để lây lan dịch trong khu công nghiệp. Nhờ sự chuẩn bị tốt, doanh nghiệp vẫn duy trì sản xuất liên tục, không gián đoạn chuỗi cung ứng và hoàn thành 100% kế hoạch sản lượng năm 2021 và 2022.
Không những thế, Công ty còn có chính sách phối hợp chặt chẽ với người dân trong vùng mỏ thông qua các buổi tiếp xúc cộng đồng, đối thoại về kế hoạch khai thác, tác động môi trường và cơ chế đền bù. Mọi thông tin về vận hành, phát thải, kế hoạch khắc phục hậu quả môi trường đều được công bố công khai tại trụ sở UBND xã Mậu Duệ và trên bảng thông tin tại khu mỏ.
Những kết quả thực tế tại HGM là minh chứng rõ ràng cho nhận thức đúng đắn và cách làm bài bản trong công tác môi trường. Từ đó, có thể rút ra nhiều bài học kinh nghiệm cho các doanh nghiệp khai khoáng khác, nhất là tại khu vực miền núi: (i) Môi trường và hiệu quả kinh tế không loại trừ nhau, vì vậy, nếu đầu tư đúng cách, doanh nghiệp hoàn toàn có thể đạt cả hai; (ii) Đối thoại với cộng đồng và minh bạch thông tin là yếu tố sống còn để doanh nghiệp được chấp nhận cũng như tồn tại lâu dài; (iii) Việc tích hợp trách nhiệm xã hội trong chiến lược phát triển giúp doanh nghiệp tạo được nền tảng ổn định, vượt qua các khủng hoảng bên ngoài.
Trên thực tế, mô hình phát triển của HGM đã được nhiều địa phương tại khu vực Tây Bắc mời chia sẻ kinh nghiệm. Đại diện Sở NN&MT Hà Giang từng nhận xét: “HGM là doanh nghiệp khoáng sản hiếm hoi thực hiện nghiêm túc các yêu cầu môi trường và chủ động vượt quy chuẩn ở nhiều hạng mục. Đây là mô hình cần được nhân rộng.”
Từ thực tiễn tại HGM có thể khẳng định, phát triển kinh tế, đặc biệt trong lĩnh vực khai khoáng hoàn toàn có thể song hành cùng BVMT và đóng góp tích cực cho cộng đồng nếu có chiến lược đúng đắn. Việc HGM không ngừng cải tiến kỹ thuật, đầu tư xử lý chất thải, phục hồi môi trường, xây dựng mối quan hệ tốt với người dân địa phương đã giúp Công ty không chỉ đứng vững trên thị trường mà còn xây dựng vị thế ổn định, khẳng định uy tín, ngày càng phát triển vững mạnh trong môi trường cạnh tranh.
Hoàng Đàn
