03/04/2024
Luật BVMT năm 2020 đã đưa ra các quy định nghiêm khắc về việc phân loại chất thải rắn sinh hoạt (CTRSH) tại nguồn. Theo quy định tại Điều 79 của Luật, chậm nhất đến ngày 31/12/2024, hộ gia đình, cá nhân phải thực hiện phân loại CTRSH theo khoản 1, Điều 75. Nghị định số 45/2022/NĐ-CP ngày 7/7/2022 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực BVMT cũng nêu rõ, hộ gia đình, cá nhân có thể bị xử phạt tiền từ 500.000 đồng - 1.000.000 đồng nếu không phân loại, không sử dụng bao bì chứa CTRSH theo quy định. Chính vì vậy, việc triển khai xây dựng và nhân rộng các mô hình điểm về phân loại, vận chuyển, xử lý CTRSH tại nguồn đang được các cấp chính quyền và người dân quan tâm, trong đó có huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương. Từ một điểm đen về ô nhiễm môi trường, rác thải chất “cao như núi”, đến nay, Nam Sách đã trở thành địa phương duy nhất trong toàn tỉnh triển khai đồng bộ hệ thống quản lý, thu gom, xử lý CTRSH tại tất cả các thôn, khu dân cư trên địa bàn.
1. Đưa Nghị quyết đi vào cuộc sống
Tính đến năm 2021, toàn huyện có 16 bãi chứa rác thải tập trung của các xã, thị trấn và 53 bãi của các thôn, với tỷ lệ lấp đầy trên 70%; 3 xã chưa có bãi rác tập trung; 40 thôn, khu dân cư chưa có bãi chứa rác riêng. Trong khi đó, trung bình mỗi ngày, tổng lượng rác thải phát sinh trên địa bàn huyện khoảng 80 tấn, vì vậy, tình trạng đốt rác thải tại các bãi rác thường xuyên diễn ra; rác, phế liệu vứt bừa bãi tại khu đất trống, đê điều, công trình thủy lợi, kênh mương, gây ô nhiễm môi trường đất, nước, không khí; nhiều diện tích canh tác khu vực xung quanh phải bỏ hoang do ô nhiễm từ nước rỉ rác… tạo làn sóng bức xúc cho người dân, đồng thời là nỗi trăn trở của cấp ủy, chính quyền địa phương. Để giải quyết bài toán này, các cơ quan chức năng địa phương đã phối hợp thực hiện khảo sát, đánh giá thực trạng các bãi rác tập trung; dự báo nhu cầu xử lý rác, năng lực thu gom của các tổ vệ sinh môi trường; khả năng tiếp nhận và thời gian lấp đầy của những bãi rác hiện có… Đặc biệt, thực hiện Quyết định số 2541/QĐ-UBND ngày 31/8/2021 của UBND tỉnh về việc phê duyệt Đề án “Xử lý chất thải rắn trên địa bàn tỉnh Hải Dương giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030” và Kế hoạch số 133/KH-UBND ngày 13/1/2022 của UBND tỉnh về việc triển khai Đề án, ngày 22/3/2022, Ban Thường vụ Huyện ủy Nam Sách đã ban hành Nghị quyết số 13-NQ/HU về “Thực hiện phân loại, thu gom, xử lý CTRSH trên địa bàn huyện”, trong đó đề ra mục tiêu đến năm 2025, 100% số thôn, khu dân cư và 100% hộ dân thực hiện phân loại chất thải rắn (CTR) tại nguồn; 100% CTRSH sau khi phân loại tại hộ gia đình được vận chuyển, xử lý đúng quy định. Ngoài ra, UBND huyện cũng ban hành kế hoạch thực hiện phân loại, thu gom, xử lý CTRSH tại nguồn trên địa bàn toàn huyện kể từ ngày 1/5/2022.
Theo đó, thực hiện chỉ đạo của Ban Thường vụ Huyện ủy, 100% Đảng ủy xã, thị trấn đã tổ chức họp Đảng ủy, Đảng ủy mở rộng; các Chi bộ trực thuộc cũng tiến hành họp Chi bộ để quán triệt việc triển khai Nghị quyết số 13-NQ/HU đến cán bộ, đảng viên và nhân dân trên địa bàn. Đồng thời, ban hành Nghị quyết chuyên đề của Đảng ủy, kế hoạch của Chi bộ về thực hiện phân loại, thu gom, xử lý CTRSH; các văn bản hướng dẫn thực hiện Nghị quyết số 13-NQ/HU, Nghị quyết của Đảng ủy, Kế hoạch của UBND huyện, xã, thị trấn; tổ chức hội nghị tập huấn cho thành viên Ban Chỉ đạo, MTTQ, các đoàn thể nhân dân, Chi bộ trực thuộc các xã, thị trấn về việc phân loại, thu gom, xử lý CTRSH. Đảng ủy các xã, thị trấn chỉ đạo chính quyền, MTTQ, đoàn thể chính trị - xã hội và Chi bộ trực thuộc xây dựng kế hoạch, tổ chức hội nghị quán triệt về nội dung Nghị quyết số 13-NQ/HU, Kế hoạch của UBND huyện và Nghị quyết của Đảng ủy về phân loại, thu gom, xử lý CTRSH đến cán bộ, đảng viên, đoàn viên, hội viên, giáo viên, học sinh và nhân dân. UBND các xã, thị trấn đã ban hành Quyết định thành lập Ban Chỉ đạo, phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng thành viên; xây dựng kế hoạch tổ chức tập huấn, hướng dẫn để thực hiện và thành lập các tổ kiểm tra, giám sát tại các thôn, khu dân cư (KDC). Chi bộ, ban công tác MTTQ và chi hội đoàn thể chính trị - xã hội thôn, KDC xây dựng kế hoạch thực hiện Nghị quyết của Đảng ủy, phân công nhiệm vụ cho đảng viên, tổ viên, hội viên thực hiện hướng dẫn, giám sát đến từng hộ gia đình trong quá trình triển khai, thực hiện.
2. Quyết tâm cao với những hành động cụ thể
Để Nghị quyết số 13-NQ/HU sớm đi vào cuộc sống, Phòng TN&MT huyện Nam Sách đã tham mưu UBND huyện tổ chức nhiều buổi tập huấn hướng dẫn phân loại CTRSH. UBND huyện chỉ đạo UBND các xã, thị trấn lựa chọn vị trí xây dựng điểm trung chuyển rác thải và các ô ủ đảm bảo tiêu chuẩn; phối hợp với Ban Chỉ đạo về thực hiện phân loại, thu gom, xử lý CTRSH ban hành 22 văn bản chỉ đạo, hướng dẫn thực hiện Nghị quyết. Cùng với đó, HĐND huyện hỗ trợ các xã, thị trấn thực hiện phân loại, thu gom, xử lý CTRSH tại nguồn với kinh phí trên 6,7 tỷ đồng (năm 2022) để mua chế phẩm, thực hiện thu gom, vận chuyển CTR ra điểm trung chuyển và xử lý ủ mùn rác hữu cơ. Sau 3 tháng triển khai, huyện Nam Sách đã hoàn thành việc xây dựng 44 vị trí với 120 ngăn ủ rác hữu cơ; 20 điểm trung chuyển rác vô cơ… tổng kinh phí xây dựng hơn 11 tỷ đồng. Ngoài ra, HĐND huyện cũng có Nghị quyết hỗ trợ thêm 30% kinh phí (ngoài kinh phí ngân sách nhà nước) để đóng bảo hiểm y tế cho lực lượng công nhân làm công tác thu gom rác thải.
Cán bộ Ủy ban MTTQ huyện Nam Sách tuyên truyền, hướng dẫn người dân thực hiện phân loại rác tại nguồn
Hoạt động truyền thông được đẩy mạnh với đa dạng hóa các hình thức, UBND huyện ban hành hàng chục văn bản chỉ đạo, hướng dẫn thực hiện; xuất bản, in ấn 40.000 cuốn “Sổ tay hướng dẫn phân loại rác thải tại nguồn”, phát cho 100% hộ dân, trường học, cơ quan, đơn vị trên địa bàn. Đài phát thanh, Cổng thông tin điện tử của huyện, trang Fanpage Đài phát thanh Nam Sách đã mở chuyên mục “Phân loại rác thải tại nguồn, hành động nhỏ, ý nghĩa lớn”; đồng thời, hướng dẫn đài truyền thanh các xã tăng cường thời lượng phát sóng để nhân dân nắm bắt, thực hiện Nghị quyết. Kết quả, 30 lượt chuyên mục, gần 300 tin, bài phát trên sóng phát thanh của Đài huyện; 95 tin, bài, video, clip đăng tải trên công thông tin điện tử. Đài truyền thanh các xã, thị trấn tích cực tiếp sóng Đài Phát thanh huyện, biên tập tin, bài phát trên hệ thống truyền thanh; treo pano, áp phích, khẩu hiệu, sân khấu hóa, tuyên truyền lưu động và thông qua các hội nghị, buổi sinh hoạt tập thể để kêu gọi cộng đồng tích cực triển khai thực hiện Nghị quyết số 13-NQ/HU. Các trường học trong huyện cũng nâng cao ý thức chủ động triển khai phân loại rác ngay tại lớp học, trường học và yêu cầu học sinh phải tham gia thực hiện thu gom, phân loại rác tại gia đình, khu vực sinh sống. Hội phụ nữ huyện chỉ đạo Hội phụ nữ các xã, thị trấn “Đến từng ngõ, gõ cửa từng nhà”, hướng dẫn hội viên phân loại rác thải tại nguồn, trong đó phải kể đến Hội phụ nữ các xã Hợp Tiến, An Sơn, An Lâm, Thanh Quang, Nam Hưng, Quốc Tuấn và thị trấn Nam sách.
3. Những kết quả bước đầu
Sau gần 2 năm thực hiện Nghị quyết số 13-NQ/HU, tỷ lệ phân loại, thu gom, xử lý rác thải trên địa bàn huyện đạt 97%; ý thức của người dân về phân loại chất thải có bước chuyển biến rõ nét và đi vào nền nếp, cụ thể:
3.1. Công tác phân loại rác thải tại hộ gia đình:
Toàn huyện hiện có 9.624 hộ dân đăng ký thực hiện xử lý rác hữu cơ tại nhà (chiếm 24%), trong đó, một số xã có tỷ lệ cao như: Phú Điền (69%), Nam Chính (67%), Thái Tân (100%), Minh Tân (80%); một số xã thực hiện phân loại rác tốt như: Nam Trung, An Lâm, Hợp Tiến, Nam Chính, Quốc Tuấn, Cộng Hòa, Phú Điền, An Sơn, Thanh Quang, Nam Tân và thị trấn Nam Sách. Mỗi hộ gia đình được bố trí 2 thùng đựng rác thải hữu cơ và vô cơ riêng biệt, tạo thuận lợi cho khâu thu gom, vận chuyển, xử lý; tình trạng vứt rác thải sinh hoạt bừa bãi ra đường giao thông, xuống lòng kênh, mương đã giảm rõ rệt; không còn tình trạng chôn lấp rác thải.
3.2. Việc thực hiện ủ mùn rác hữu cơ tại các ô ủ:
Các xã, thị trấn đã tích cực khắc phục những khó khăn ban đầu trong việc xử lý ủ mùn rác hữa cơ tại ô ủ. UBND huyện đã tổ chức Hội nghị đánh giá, rút kinh nghiệm mô hình ủ mùn rác hữu cơ tại xã Nam Trung để đại diện tổ thu gom, cán bộ chuyên môn, Chủ tịch UBND các xã, thị trấn tham quan, trao đổi, học hỏi kinh nghiệm. Ước tính từ ngày 1/5/2022 đến hết tháng 1/2024, trên địa bàn toàn huyện có khoảng trên 21.000 tấn rác thải sinh hoạt hữa cơ (tươi) đã được phân loại, xử lý tại hộ gia đình và tại các ô ủ tập trung. Một số xã làm tốt công tác ủ mùn rác hữu cơ như: Nam Trung, An Lâm, thị trấn Nam Sách, Hợp Tiến, Cộng Hòa, Nam Hưng...
3.3. Thu gom, vận chuyển, xử lý rác vô cơ sau phân loại:
Sau khi rác thải vô cơ được phân loại từ các hộ gia đình, vận chuyển ra điểm trung chuyển sẽ được chuyển về nhà máy của Công ty CPMT APT Seraphin để xử lý. Tính từ ngày 1/5/2022 đến nay, tổng lượng rác vô cơ sau phân loại trên địa bàn huyện đã được thu gom, vận chuyển, xử lý tại Nhà máy là 9.000 tấn. Nếu như trước đây trên địa bàn huyện Nam Sách có 69 bãi chứa rác thải tập trung thì đến nay chỉ còn sử dụng 24 bãi rác; 45 bãi rác không sử dụng đã được san gạt, lấp đất để trồng cây xanh, môi trường sinh thái đang dần hồi phục, tình trạng ô nhiễm cơ bản được khắc phục.
4. Phương hướng thực hiện trong thời gian tới
Có thể nói, mô hình “phân loại, thu gom, vận chuyển, xử lý CTRSH tại nguồn” ở Nam Sách là mô hình phù hợp với phần lớn các địa phương trên cả nước, vừa có yếu tố đô thị, vừa có yếu tố nông thôn, thuận lợi trong việc thu gom, xử lý chất thải hữu cơ dễ phân hủy. Hiệu quả từ mô hình là bước đệm cho việc nhân rộng mô hình trong toàn tỉnh thời gian tới, bởi mô hình đã thiết lập được mạng lưới hệ thống từ giai đoạn phân loại, thu gom, vận chuyển, xử lý CTRSH tại hộ gia đình. Đồng thời, xây dựng được cơ chế pháp lý rõ ràng cho các hoạt động quản lý CTRSH mang tính đặc thù từng địa phương, góp phần giảm tải khối lượng CTRSH phát sinh, giảm thiểu tình trạng ô nhiễm môi trường.
Để mô hình tiếp tục phát huy hiệu quả, trở thành mô hình điểm cho các địa phương trong huyện cũng như các địa phương khác trên cả nước đến tham quan, học hỏi kinh nghiệm, thời gian tới, huyện Nam Sách sẽ tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động người dân thực hiện nghiêm túc Nghị quyết số 13-NQ/HU của Ban thường vụ Huyện ủy và hướng dẫn xử lý ủ mùn rác hữu cơ tại các xã, thị trấn, qua đó nâng cao ý thức, tạo thói quen tốt về phân loại, thu gom rác thải tại nguồn; khắc phục bất cập tại các ô ủ rác hữu cơ như không thoát nước, không có bạt che; có biện pháp ngăn chặn, xử lý trường hợp đổ trộm rác sản xuất, kinh doanh tại bãi tập kết; thực hiện tốt việc thu gom, xử lý đối với rác thải cồng kềnh, rác thải nguy hại, rác thải là vật liệu xây dựng; thành lập hợp tác xã (HTX) vệ sinh môi trường ở các xã, thị trấn hoặc kết hợp với các HTX dịch vụ nông nghiệp để thực hiện việc vệ sinh môi trường….
UBND huyện cũng đề nghị UBND tỉnh và các Sở, ngành liên quan tạo điều kiện hỗ trợ cho huyện về kinh phí vận chuyển, xử lý đốt rác thải vô cơ sau phân loại; kinh phí xây dựng mái che tại các ô ủ rác hữu cơ và các điểm trung chuyển rác vô cơ. Đồng thời, có cơ chế hỗ trợ đối với HTX, tổ thu gom rác thải ở các xã, thị trấn về phương tiện vận chuyển, dụng cụ, đồ dùng bảo hộ lao động; dụng cụ lưu chứa rác và hỗ trợ chế phẩm xử lý rác hữu cơ tại hộ gia đình đối với những hộ dân thực hiện tốt việc phân loại rác nguồn. Ngoài ra, có cơ chế thu hút, tạo điều kiện cho những đơn vị có khả năng đầu tư cơ sở sản xuất phân bón hữu cơ để tận dụng tốt nguồn rác hữu cơ sau phân loại, đảm bảo việc phân loại rác về lâu dài và hiệu quả hơn.
Trương Thị Giang
Hội Nông dân Việt Nam
Gia Linh
Tài liệu tham khảo
1. Nghị quyết số 13-NQ/HU ngày 22/3/2022 của Ban Thường vụ Huyện ủy Nam Sách về thực hiện phân loại, thu gom, xử lý CTRSH trên địa bàn huyện.
2. Báo cáo số 161/BC-UBND ngày 10/5/2023 của UBND huyện Nam Sách về kết quả thực hiện công tác thu gom, xử lý CTRSH trên địa bàn huyện.
3. Kinh nghiệm phân loại rác thải tại nguồn ở Nam Sách (https://baohaiduong.vn/kinh-nghiem-phan-loai-rac-thai-tai-nguon-o-nam-sach-373467.html).
